Δεσποινίς Μαργαρίτα του Ρομπέρτο Ατάϋντε, σκηνοθεσία: Θεόδωρος Γράμψας, Θέατρο Αντιγόνη Βαλάκου (ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας).
Λίγα λόγια για το έργο
Η Δεσποινίς Μαργαρίτα, του Ρομπέρτο Ατάϋντε, μια από τις πιο εμβληματικές προσωπικότητες του Παγκόσμιου Θεάτρου. Το έργο γράφτηκε κάτω από τη βαριά σκιά του δικτατορικού καθεστώτος της Βραζιλίας. Ένας κοινωνικοπολιτικός μονόλογος που διαγράφει τον σημαντικότερο ιστό της κοινωνίας μας, το σχολείο. Στο ελληνικό θέατρο, με το που ακούς τ’ όνομα Δεσποινίς Μαργαρίτα, αμέσως σου έρχεται στο νου η αξέχαστη ερμηνεία της Έλλη Λαμπέτη, που ανέβηκε πρώτη φορά το 1975 σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη. Η συγκεκριμένη Δεσποινίς Μαργαρίτα πρωτοπαρουσιάστηκε στο θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν και ήρθε να διδάξει για δύο μόνο βραδιές, στο θέατρο Αντιγόνη Βαλάκου στην Καβάλα (15 και Σάββατο 16 Φεβρουαρίου).
Η παράσταση
Ο Θοδωρής Γράμψας εμφανίζεται ως Δεσποινίς Μαργαρίτα, στο ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας, και σκανδαλίζει το κοινό της επαρχιακής Καβάλας. Το γέλιο και η αμηχανία από το κοινό της Καβάλας πήγε και κάθισε στο τελευταίο θρανίο ενός σκηνικού που επεκτείνεται στο βάθος του μυαλού μας.Ο Γράμψας μας συστήνεται ως Δεσποινίς Μαργαρίτα, και όσοι γνωρίζουμε του κλείνουμε το μάτι. Ο Γράμψας με άνεση δασκάλου μας απευθύνεται και το κοινό ανταποκρίνεται στις ερωτήσεις του… ενώ όταν ρωτά αν υπάρχει εδώ μέσα κανένας που να ονομάζεται Μεσσίας, το κοινό σιωπά. Παίδεμα από εκεί βγαίνει και η ρίζα της λέξης παιδί, συνεχίζει στον μονόλογό του. Από εκεί και ύστερα τα πράγματα σοβαρεύουν…μόνο όταν παρεμβάλλεται το θέμα της σεξολογίας το κοινό γελά. Είναι συγκλονιστικό το γεγονός πόσο έντονα μια παράσταση επηρεάζει το κοινό και το αντίθετο! Εκεί έγκειται και η επιτυχία του Γράμψα. Ο ιδιοφυής μονόλογος ιχνηλατεί το εκπαιδευτικό σύστημα και μας το παρουσιάζει άμεσα μέσα από τις παρομοιώσεις και τις μνήμες της δασκάλας Mαργαρίτας. Ο λόγος του Γράμψα μας χτυπάει συνεχώς το χέρι στο θρανίο και τον χάρακα στο χέρι όπως ακριβώς και ο φασιστικός λόγος, πράττει. Η εξουσία είναι η ίδια η Δεσποινίς Μαργαρίτα εκείνη κάνει ότι θέλει! Μισεί, αλλά και αγαπά τα παιδιά, αγαπά τα παιδιά γιατί ξέρει ότι και εκείνη υπήρξε παιδί. Μισεί τα παιδιά, γιατί την παιδεύουν και πόσο τυχερά είναι που εκείνα ακόμα δεν γνωρίζουν σε τι σύστημα θα μπουν! Ο λόγος του χοροπηδά με κάποιες τραγουδιστές ρυθμικές φράσεις. Ο Γράμψας ελαφρύνει το έργο διαβάζοντας με ρυθμό τα λόγια και χορεύοντας σε ένα δυο τρία χορευτικά βήματα.
Ο χάρτης της Ευρώπης γίνεται ένας σκηνικός δείκτης (σκηνικά: Χριστίνα Κωστέα) αντί για τοίχο, όπως σε κάθε σχολική αίθουσα, βρίσκει πάτωμα! Σαφέστατα, δείκτης καταπάτησης της τότε δικτατορίας και φυσικά, ίσως θα μπορούσαμε να πούμε καταπάτησης της κάθε ιστορίας, της κάθε κατάκτησης, ή πολύ απλά όταν καταπατώ ή αποικώ μια χώρα. Ενδιαφέρον φωτιστικό τέχνασμα (Φωτισμοί: Στέλλα Κάλτσου) ήταν όταν ο πίνακας γινόταν “μαυροπίνακας”. Σε “μαυροπίνακα” γράφεται η ιστορία του κάθε εκπαιδευτικού και εξουσιαστικού συστήματος μιας χώρας. Ο Θοδωρής Γράμψας τοποθετεί σωστά την ιστορία της Δεσποινίδος Μαργαρίτας, με όλα τα τεχνάσματα επί σκηνής, πείθει μερικούς και άλλους (ίσως τους μη μυημένους σε έργα επαναστατικά) όχι, στο κοινό του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας!
*Μαρία- Ευθυμία Γιαννάτου
Θεατροκριτικός – Θεατροπαιδαγωγός
