Ο ξεπεσμένος δερβίσης της Καβάλας
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, «Ο Ξεπεσμένος Δερβίσης υπό την βασιλικήν δρυν». Σκηνοθεσία: Θοδωρής Γκόνης, Θέατρο Αντιγόνη Βαλάκου- ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας.
Λίγα Λόγια για το έργο
Ο Παπαδιαμάντης πάντα γοήτευε το θέατρο. Η εμβέλειά του είναι τεράστια και σκοτεινή, σαν το Θεό, σαν το Διόνυσο. Ο Παπαδιαμάντης χωράει παντού. Σε αναλόγια, σε θέατρα, σε σχολικά κείμενα (παρεξηγημένος), σε δοκίμια, σε μελέτες, σε perfomances, σε προφορικές αφηγήσεις από στόματα ηλικιωμένων και μη, σε διηγήματα και μυθιστορήματα. Όπως και αυτή του ίδιου του σκηνοθέτη της παράστασης του Θοδωρή Γκόνη!
Ο Θοδωρής Γκόνης, κυκλοφόρησε το 2007, το ομώνυμο διήγημα του με τίτλο: “Ο ξεπεσμένος δερβίσης”. Ωστόσο, ο τίτλος της παράστασης- που παρουσιάστηκε στο Θέατρο Άντιγόνη Βαλάκου- ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καβάλας, το περασμένο Σαββατοκύριακο 3-4/02/2019,- είναι: “Ο Ξεπεσμένος Δερβίσης υπό την βασιλικήν δρυν”. Λίγο δεν θέλει να μας μπερδέψει και να μας ξεγελάσει, διότι πίστευα ότι ήταν μεταφορά του διηγήματος του, αλλά όπως λέει ο ίδιος στο σκηνοθετικό του σημείωμα, καταπιάνεται με τα τρία ερωτικά διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη: «Υπό την βασιλικήν δρυν», «Τα ρόδινα ακρογιάλια», «Η Φαρμακολύτρια». Αυτή είναι η δύναμη του Παπαδιαμάντη και η διαχρονικότητα του. Είναι και αυτή η καθαρεύουσα του Παπαδιαμάντη, που σε γεμίζουν με ευλάβεια, με φόβο, με σκοτάδι, μυρίζοντας εκκλησιαστικό κερί και δέος!
Η Παράσταση
Το σκοτάδι που κυριαρχεί στα κείμενα του Παπαδιαμάντη παίρνει σάρκα και οστά στην σκηνή του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας. Ο σκηνογράφος: Ανδρέας Γεωργιάδης μαζί με τους τεχνικούς του σκηνικού (Γιώργος Μαστοράκης και ο Γιάννης Σταυρίδης) στήνουν αυτό το υπέροχο μαύρο σκηνικό φόντο, με τις μαύρες και τις τεράστιες ρίζες της βασιλικής δρυός.
Ένα υπέροχο σκηνικό, τόσο λιτό, όσο και πλούσιο σημειωτικά, που συνεχώς μεταμορφώνεται! Σύμφωνα με τον αφηγητή-σκηνοθέτη, η δρύς μεταμορφώνεται άλλοτε με τα λεγόμενα του Παπαδιαμάντη σε εκκλησάκι της Αγίας Αναστασίας, σε μάγια, σε “πάσαν γοητείαν και πάσαν μεθοδείαν”, αλλά και σε μια βάρκα- όπου το νερό αντανακλάται στις ρίζες της δρυός και γίνεται πηγή ζωής και έρωτα- -φωτισμοί: Τάσος Παλαιορούτας. Οι ρίζες της δρυός χορεύουν και αυτές σε ένα διαρκές νοηματοδοτούμενο παιχνίδι, ένα δέντρο – δείκτης του κειμένου και της παράστασης.
Ο αφηγητής-σκηνοθέτης και ένας δερβίσης, ερμηνεύουν σε μια φιγούρα-σβούρα τα 3 κείμενα του Παπαδιαμάντη (Ο «Υπό την βασιλικήν δρυν», «Τα ρόδινα ακρογιάλια», «Η Φαρμακολύτρια»). Ο αφηγητής Θοδωρής Γκόνης με θρησκευτική τονική χροιά και πνοή ερμηνεύει φωνητικά σε κύματα… κύματα ευλαβικά, ερωτικά, φοβικά,θαυμαστικά, σκοτεινά, όλες τις νοηματικές αποχρώσεις που τα κείμενα αυτά γεννάνε στον αναγνώστη.
Ο Δημήτρης Σωτηρίου (ο χορευτής και χορογράφος της παράστασης) ο οποίος ερμηνεύει σωματικά, ως ένας ξεπεσμένος δερβίσης,που έπεσε από τα διηγήματα του Παπαδιαμάντη και ήρθε πάνω στην σκηνή. Ερμηνεύει καταπληκτικά και κατανυκτικά, με μόνο εργαλείο το σώμα του –η δύναμη του σωματικού θεάτρου- υπό τους ήχους του αφηγητή σκηνοθέτη υπό την αιθέρια μουσική επιμέλεια του Κώστα Γαρουφαλίδη. Μεταμορφώνεται ο ίδιος με τους μύες της πλάτης του και των χεριών του σ’ ένα συνεχές παλίμψηστο του σκηνικού της δρυός. Τον απορροφά το σκηνικό και τα μάτια μας και: «Εσηκώθην και Ήφυγα και Αισθανόμην αγρίαν χαράν, διότι η Αγίαν δεν είχεν εισακούσει την δέησίν μου»…
Μαρία- Ευθυμία Γιαννάτου.
(Κριτικός Θεάτρου και Θεατροπαιδαγωγός)
