64ο ΦΚΘ: Τιμητικός “Χρυσός Αλέξανδρος” στον Νίκο Περάκη

64o ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ [2-12/11/2023]

Τιμητικός Χρυσός Αλέξανδρος στον Νίκο Περάκη

Καθολικά προσβάσιμη προβολή της ταινίας Βίος + πολιτεία

Μέσα σε επευφημίες και χειροκροτήματα, ο αγαπημένος σκηνοθέτης Νίκος Περάκης παρέλαβε τον Χρυσό Αλέξανδρο του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης από τα χέρια του βραβευμένου με Όσκαρ σκηνοθέτη Φόλκερ Σλέντορφ, σε ειδική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Τρίτης 7 Νοεμβρίου, στον κινηματογράφο Ολύμπιον. Αμέσως μετά, ακολούθησε η προβολή της ταινίας Βίος + πολιτεία με όρους καθολικής προσβασιμότητας, με χορηγό προσβασιμότητας την Alpha Bank. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του αφιερώματος που πραγματοποιεί το 64ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης στο έργο του Νίκου Περάκη τόσο ως σκηνοθέτη όσο και ως production designer.

Την εκδήλωση προλόγισε ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ, Ορέστης Ανδρεαδάκης, ο οποίος καλωσόρισε το κοινό και ευχαρίστησε τόσο την Alpha Bank όσο και τους καλλιτέχνες με αναπηρία για την πολύτιμη συνεισφορά τους στην προσπάθεια να γίνει το Φεστιβάλ πιο προσβάσιμο για το κοινό, χωρίς εξαιρέσεις και περιορισμούς. «Είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι που επιλέξαμε μία καθολικά προσβάσιμη προβολή για να τιμήσουμε τον άνθρωπο που άλλαξε τη σύγχρονη ελληνική κωμωδία», είπε. Στη συνέχεια, παρουσίασε τον Νίκο Περάκη και τον σπουδαίο γερμανό σκηνοθέτη Φόλκερ Σλέντορφ, παλιό συνεργάτη του έλληνα δημιουργού, ο οποίος του απένειμε τον Χρυσό Αλέξανδρο. «Ο Νίκος Περάκης, από τη δεκαετία του ’80 και με εμβληματικές ταινίες, όπως το Άρπα Colla, το Λούφα και Παραλλαγή, το Βίος + πολιτεία που θα δούμε σήμερα, σχολιάζει τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα με έναν ανελέητο τρόπο. Ήδη από τα προηγούμενα χρόνια, όμως, είχε να επιδείξει σημαντικό έργο ως σκηνογράφος, καθώς είχε εργαστεί σε ορισμένες από τις πιο εμβληματικές ταινίες του γερμανικού κινηματογράφου. Μία από αυτές ήταν το Ταμπούρλο του Φόλκερ Σλέντορφ, που κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Καννών και το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας, και το οποίο προβάλλεται στο πλαίσιο του φετινού Φεστιβάλ. Είμαστε, λοιπόν, πάρα πολύ χαρούμενοι που υποδεχόμαστε στη Θεσσαλονίκη τον σκηνοθέτη αυτής της θρυλικής ταινίας, έναν από τους σημαντικότερους δημιουργούς του παγκόσμιου σινεμά, τον Φόλκερ Σλέντορφ», σημείωσε ο Ορέστης Ανδρεαδάκης.

«Σας ευχαριστώ, όλους εσάς τους υπέροχους ανθρώπους στο σκοτάδι», είπε χαρακτηριστικά ο Φόλκερ Σλέντορφ, απευθυνόμενος στο κοινό με μία αναφορά στην ταινία Η Λεωφόρος της Δύσης του Μπίλι Γουάιλντερ. Στη συνέχεια, ο γερμανός δημιουργός μίλησε για το έργο του Νίκου Περάκη ανατρέχοντας στην πρώτη γνωριμία τους το 1972, όταν δούλευαν με τη σύζυγό του, Μαργκαρέτε φον Τρότα, στην ταινία A Free Woman. Σε εκείνη την ταινία, ο Νίκος Περάκης ήταν υπεύθυνος για το production design. «Δεν γνωρίζαμε εκείνη την εποχή ότι ο Νίκος Περάκης ήθελε να γίνει σκηνοθέτης. Ήταν μέρος της μικρής κοινότητάς μας, που αυτοαποκαλούνταν Νέος Γερμανικός Κινηματογράφος, στα νότια της Βαυαρίας, στο Μόναχο, μοιραζόταν την ίδια στέγη με άλλους βασικούς συντελεστές και συνεργαζόταν με όλους τους νέους σκηνοθέτες. Τον θεωρούσαμε έναν από εμάς και όχι Έλληνα, κάτι το οποίο θα άλλαζε με τον καιρό. Κάποια στιγμή, όμως, μας είπε ότι στα διαλείμματα ανάμεσα στις ταινίες που έκανε στη Γερμανία πήγαινε στην Ελλάδα και γύριζε ταινίες που εμείς δεν είχαμε δει ποτέ. Συνέχισε να κάνει ταινίες στη γερμανική γλώσσα με γερμανούς ηθοποιούς, όπως το Bomber & Paganini με τον Μάριο Άντορφ και ανέλαβε τη σκηνογραφία στη δική μου ταινία, Η Χαμένη Τιμή της Καταρίνα Μπλουμ, αλλά επειδή αργούσε να οριστικοποιηθεί το κάστινγκ και να αρχίσουν τα γυρίσματα, αποφάσισε να επιστρέψει στην Ελλάδα και να γυρίσει την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του. Τα σχέδια όμως που είχε προλάβει να ετοιμάσει για την παραγωγή της δικής μου ταινίας ήταν μια πραγματική αποκάλυψη», τόνισε ο Φόλκερ Σλέντορφ.

Ο γερμανός δημιουργός εξήρε στη συνέχεια τη συμβολή του Νίκου Περάκη στο σινεμά, ξεχωρίζοντας την πρωτοποριακή τεχνική του στη σκηνογραφία και την επιρροή που άσκησε στο δικό του έργο. «Στην ταινία, η δράση εκτυλίσσεται σχεδόν αποκλειστικά σε ένα αστυνομικό τμήμα, στοιχείο που –στη Γερμανία, τη δεκαετία του ’70, ακόμα και σήμερα για να είμαι ειλικρινής– κινδυνεύει να γίνει ιδιαίτερα βαρετό», συνέχισε, μιλώντας για την Χαμένη Τιμή της Καταρίνα Μπλουμ. «Ωστόσο, η σκηνογραφία παρουσίασε την εξής καινοτομία: κάποιοι τοίχοι που θα χώριζαν στην αρχή μια καμπίνα ήταν κυλιόμενοι, οπότε σιγά σιγά άνοιγαν στην πορεία της ταινίας ώστε να συμπεριλάβουν σταδιακά το υπόλοιπο καστ, μεταμορφώνοντας το σκηνικό. Είναι φυσικά μια τεχνική που ακολούθησαν πολλοί δημιουργοί από εκεί και έπειτα, μια καινοτομία για την οποία δεν έχει αναγνωριστεί όπως θα έπρεπε ο Νίκος Περάκης, για αυτή τη συμβολή του στον παγκόσμιο κινηματογράφο», είπε ο Φόλκερ Σλέντορφ, κάνοντας παραλληλισμούς με την επιδραστική δουλειά άλλων διάσημων σκηνογράφων στο σινεμά, όπως του Κεν Ανταμς στο SOS Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα του Στάνλεϊ Κιούμπρικ.

«Δεν θα μπορούσα να σκεφτώ καλύτερο τρόπο για να αναπαρασταθεί το εφιαλτικό σύμπαν του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου στο Ταμπούρλο παρά ως ένα σκοτεινό παιχνίδι, και αυτό ακριβώς ήταν το όραμα του Νίκου. Στην ταινία Ο ταξιδιώτης, την προσωπική αγαπημένη της φιλμογραφίας μου, μεγάλο μέρος της οποίας γυρίστηκε στην Ελλάδα, ο Νίκος έκανε θαύματα: ανακατασκεύασε ένα αεροπλάνο που δεν υπήρχε πια με τη βοήθεια αμερικανών πιλότων και το προσγείωσε στην έρημο, σε μία από τις πιο θεαματικές σκηνές που είχα ποτέ σε ταινία μου. Τον ευχαριστώ θερμά γι’ αυτό», προσέθεσε ο Φόλκερ Σλέντορφ.

Λίγο πριν ο Γερμανός σκηνοθέτης απονείμει τον Χρυσό Αλέξανδρο στον Νίκο Περάκη, αναφέρθηκε στις αρετές του έργου του, αλλά και στη σπουδαία του καριέρα: «Ο Νίκος Περάκης προσέδωσε χιούμορ, ευφυία και υψηλή αισθητική στο γερμανικό σινεμά, ενώ στο ελληνικό σινεμά ανέδειξε την πολιτική ευθύνη στο κοινωνικό πλαίσιο μέσω της σάτιρας, το οποίο συνιστά και το νόημα της ταινίας που θα δούμε σήμερα. Για όλους αυτούς τους λόγους τον τιμούμε σήμερα με τον Χρυσό Αλέξανδρο». Ο Φόλκερ Σλέντορφ κάλεσε αμέσως μετά τον Νίκο Περάκη να παραλάβει το βραβείο του και αυτός δήλωσε συγκινημένος: «Ευχαριστώ, είμαι πανευτυχής που παραλαμβάνω αυτό το βραβείο σήμερα. Ευχαριστώ το Φεστιβάλ, όλα τα διοικητικά, οργανωτικά και καλλιτεχνικά στελέχη που με σκέφτηκαν, την πόλη που με φιλοξένησε, την Αλεξάνδρεια που με γέννησε, δεκάδες ευεργέτες, φίλους, δασκάλους που με δίδαξαν τις τέχνες τους – από εκεί έμαθα, δεν έχω φοιτήσει σε σχολή κινηματογράφου. Ευχαριστώ κι εσάς που είστε σήμερα εδώ», κατέληξε.

Τη βράβευση του Νίκου Περάκη ακολούθησε η προβολή της ταινίας Βίος + πολιτεία.

Το Βίος + πολιτεία είναι μία από τις πιο αιχμηρές και ευφάνταστες δημιουργίες του ελληνικού σινεμά, που στηλιτεύει τις διαχρονικές και αγιάτρευτες παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας. Σύμφωνα, με την πλοκή, τo πρωί του τελικού για το παγκόσμιο κύπελλο ποδοσφαίρου ο Καραμάνος, ένας υπάλληλος του ΤΟΕ –Τηλεπικοινωνιακού Οργανισμού Ελλάδος– συνδέει τον προσωπικό υπολογιστή του διοικητή του με μια σατανικά περίπλοκη και εκρηκτική συσκευή. Απειλεί να ανατινάξει τον όροφο και τις δορυφορικές κεραίες από πάνω, εάν δεν του επιτραπεί να εμφανιστεί στο εθνικό δίκτυο 10 λεπτά πριν από τον ποδοσφαιρικό αγώνα για να καταγγείλει όλα τα στραβά που ταλανίζουν τη ζωή του Έλληνα πολίτη και τον καθιστούν θύμα ενός κομματοκρατικού και διεφθαρμένου κράτους.

Μετά την ολοκλήρωση της προβολής, ακολούθησε Q&A και συζήτηση με το κοινό. Σε ερώτηση σχετικά με τη διορατικότητα που επέδειξε ο ίδιος και την «προφητική»  πλοκή της ταινίας, ο Νίκος Περάκης απάντησε ότι άντλησε στοιχεία από την εποχή που εργαζόταν στον ΟΤΕ, αλλά και από την περίοδο της Χούντας. Σε ό,τι αφορά τους συνεργάτες του, συναδέλφους σκηνοθέτες, παραγωγούς, που εμφανίζονται στην ταινία, όπως ο Φώτος Λαμπρινός, ο Παντελής Βούλγαρης, ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος και ο Διαγόρας Χρονόπουλος, ο ίδιος σχολίασε: «Δεν θα μπορούσα ποτέ να φανταστώ ότι θα έβρισκα καλύτερους ηθοποιούς και συνεργάτες».

Στο πλαίσιο του Q&A, ο σκηνοθέτης Γιώργος Τσεμπερόπουλος σχολίασε το στοιχείο της κοινωνικής ευαισθησίας και καταγγελίας στο σινεμά του Νίκου Περάκη, ενώ ο κωμικός και παρουσιαστής της φετινής τελετής έναρξης του Φεστιβάλ, Δημήτρης Πιατάς, υπογράμμισε την υποδόρια χροιά ντοκιμαντέρ στο Βίος + πολιτεία, την παρουσία πολλών αγαπημένων προσώπων μπροστά από την κάμερα που σχετίζονται με την προσωπικότητα του ίδιου του δημιουργού, καθώς και το ανυπέρβλητο σατιρικό του χιούμορ. Όπως σχολίασε ο Νίκος Περάκης, «οι χαρακτήρες υπήρχαν στα σκαριά από το Λούφα και Παραλλαγή. Τα ονόματα είναι τα ίδια, άλλαξαν απλώς κάποιοι ηθοποιοί γιατί έπρεπε να είναι μεγαλύτεροι σε ηλικία, ενώ άλλοι συνέχισαν να υπάρχουν», υπογραμμίζοντας επίσης ότι κάθε χαρακτήρας διαφοροποιείται από τους άλλους με διακριτά χαρακτηριστικά.

Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ, το Εργαστήριο Μελέτης Ελληνικού Κινηματογράφου & Τηλεόρασης (EMEKT) του Τμήματος Κινηματογράφου ΑΠΘ θα διοργανώσει ημερίδα για τον Νίκο Περάκη, με τίτλο «Success Story ή Άρπα Colla; Η Ελλάδα του Νίκου Περάκη», την Πέμπτη 9 Νοεμβρίου, στην αίθουσα Παύλος Ζάννας. Ομιλητές: Ελευθερία Θανούλη (Καθηγήτρια ΑΠΘ, Διευθύντρια ΕΜΕΚΤ, Πρόεδρος ΦΚΘ), Στάθης Καλύβας (Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Οξφόρδης), Παναγής Παναγιωτόπουλος (Αναπληρωτής Καθηγητής, ΕΚΠΑ), Μπέττυ Κακλαμανίδου (Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, ΑΠΘ), Αναστασία Τιντικάκη (προπτυχιακή φοιτήτρια), Βρασίδας Καραλής (Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Σίδνεϊ), Βασίλης Βαμβακάς (Αναπληρωτής Καθηγητής, ΑΠΘ). Η ημερίδα θα ολοκληρωθεί με μια συζήτηση με τον Νίκο Περάκη, την οποία συντονίζουν η Ελευθερία Θανούλη και Στάθης Καλύβας.