Τα σχέδια του Van Gogh- Oι προδρομικές αφηγήσεις του χρώματος

Ο διάσημος Ολλανδός μεταϊμπρεσιονιστής καλλιτέχνης Vincent Willem van Gogh (1853-1890) είχε εργαστεί αρχικά ως έμπορος τέχνης μαζί με τον αδερφό του Theo για ένα μικρό χρονικό διάστημα της ζωής του. Ο Theo συνέχισε να δουλεύει ως έμπορος τέχνης μέχρι το τέλος της ζωής του και να στηρίζει τον αδερφό του Vincent τόσο ηθικά όσο και οικονομικά όσο εκείνος προσπαθούσε να γίνει ζωγράφος. Ο Van Gogh επιχείρησε να φοιτήσει σε δύο ιερατικές σχολές και σε μία θεολογική σχολή, χωρίς όμως επιτυχία[1]. Όταν θέλησε να  ασχοληθεί με το σχέδιο και τη ζωγραφική ήταν 28 ετών. Αρχική πρόθεση του ζωγράφου ήταν να γίνει εικονογράφος[2]. Ξεκίνησε λοιπόν τα πρώτα του δειλά βήματα κοντά στον Ολλανδό και ήδη αναγνωρισμένο καλλιτέχνη Anton Mauve ακολουθώντας την ακαδημαϊκή του τεχνική. Η σπουδή δίπλα στον Mauve δεν διήρκεσε για πολύ με αφορμή την προσωπική  ζωή και τις επιλογές του Van Gogh στα οποία ήταν αντίθετος ο Mauve. Η διάρρηξη αυτή της σχέσης τους ωστόσο ήταν αυτή που απελευθέρωσε τον Van Gogh τόσο προσωπικά όσο και καλλιτεχνικά[3].

Τα σχέδια του Van Gogh έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για να παρατηρήσει κανείς την εξέλιξή του ως καλλιτέχνη αλλά και την τόσο ιδιαίτερη τεχνική του η οποία άλλοτε ρέπει προς τον ακαδημαϊσμό κι άλλοτε προς την πρωτοτυπία με τη δεύτερη να επικρατεί αδιαμφισβήτητα στο σύνολο του έργου του καλλιτέχνη. Τα υλικά που χρησιμοποιούσε ο καλλιτέχνης ήταν κυρίως μολύβι, στυλό, κάρβουνο, κιμωλία, λιπαρό μολύβι λιθογραφίας, μελάνι. Μέχρι να καταλήξει στο χρώμα, ο Van Gogh, πειραματίζονταν με τα διάφορα υλικά γεγονός που τον ευχαριστούσε ιδιαίτερα. Παρατηρούσε τους ανθρώπους και έψαχνε για μοντέλα του Προτεστάντες από την ενορία του[4]. Ο Gogh ήθελε να πληρώνει πάντοτε τα μοντέλα που του πόζαραν για να τα σχεδιάσει, εκφράζοντας έτσι την κοινωνική του στάση απέναντι στην εργασία και την αμοιβή. Ακόμη τον ζωγράφο απασχολούσαν οι σωστές αναλογίες και επιδίωκε να μελετήσει όσο περισσότερο μπορούσε το ανθρώπινο σώμα: «το σύνολο των πραγμάτων»[5].

Πέρα από τις τεχνικές αποτύπωσης των μορφών και των τοπογραφιών, αυτό που παρατηρεί κανείς στα σχέδια του Van Gogh όπως και στους πίνακές του είναι η ξεχωριστή θέση που δίνει ο ίδιος στα πρόσωπα των κοινωνικά αδυνάτων ανθρώπων και των ανθρώπων του μόχθου (αγρότες, υφαντές, ανθρακωρύχοι, γυναίκες, παιδιά) αλλά και η αγάπη του ζωγράφου για την ελάχιστη παραμικρή λεπτομέρεια της φύσης την οποία προσπαθεί να αποδώσει όχι στατικά αλλά προσδίδοντας σε αυτή ενέργεια και κίνηση. Τα σχέδια του Gogh αποτελούν τους πρόδρομους των αριστουργημάτων του. Στην καλλιτεχνική αυτή του πορεία, τελικά θα τον κερδίσει ο δρόμος του χρώματος, του παχύρευστου ζωντανού χρώματος και του φωτός, η αιωνιότητα[6].

[1]Ο Van Gogh αποπειράθηκε να γίνει πάστορας τρεις φορές. Αρχικά φοίτησε σε σχολή ιεροδιδασκάλων στο Ramsgate της Αγγλίας όπου κήρυττε σε παιδιά. Έπειτα μετέβη στο Amsterdam να σπουδάσει θεολογία από όπου όμως διέκοψε τη φοίτησή του λόγω αμφιβολιών του για την επιτυχή του πορεία. Από εκεί μετέβη στο Βέλγιο όπου η φοίτηση στη θεολογική σχολή ήταν λιγότερα χρόνια και τα δίδακτρα ήταν χαμηλότερα.

*Το έργο συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση», στο πλαίσιο της Πράξης «Ενίσχυση του ανθρώπινου ερευνητικού δυναμικού μέσω της υλοποίησης διδακτορικής έρευνας» (MIS-5000432), που υλοποιεί το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ)

[1] Ο Van Gogh αποπειράθηκε να γίνει πάστορας τρεις φορές. Αρχικά φοίτησε σε σχολή ιεροδιδασκάλων στο Ramsgate της Αγγλίας όπου κήρυττε σε παιδιά. Έπειτα μετέβη στο Amsterdam να σπουδάσει θεολογία από όπου όμως διέκοψε τη φοίτησή του λόγω αμφιβολιών του για την επιτυχή του πορεία. Από εκεί μετέβη στο Βέλγιο όπου η φοίτηση στη θεολογική σχολή ήταν λιγότερα χρόνια και τα δίδακτρα ήταν χαμηλότερα

2] Βλ. Vincent van Gogh, επιστολή 164, (Brussels, LT164).

[3] Βλ. Vincent van Gogh, επιστολή 219, (The Hague, LT219).

[4] Βλ. Vincent van Gogh, επιστολή 172, υποσημ. 1, (Etten, LT172).

[5] Vincent van Gogh, επιστολή 254, (The Hague, LT254).

[6] Βλ. Vincent van Gogh, επιστολή 259, (The Hague, LT259).

Βασιλική Ρούσκα.