ΑΓΛΑΪΑ ΠΑΠΑ: ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ ΤΑ 116 ΧΡΟΝΙΑ ΓΕΝΕΘΛΙΩΝ ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΑ 36 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΗΣ (12 ΙΟΥΝΙΟΥ)
Σαν σήμερα, στις 12 Ιουνίου του 1903/4, ήρθε στη ζωή η ζωγράφος Αγλαΐα Παπά, αφήνοντας μακροπρόθεσμα πλούσιο εικαστικό υλικό. Καταγόμενη από τη Βόρεια Ήπειρο, γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κέρκυρα, την οποία όχι απλά αγαπούσε, αλλά λάτρευε, καθώς ένιωθε και η ίδια της Κερκυραία.
Από μικρή μόλις ηλικία, γύρω στα 12, έκανε τα πρώτα της μαθήματα σχεδίου και ζωγραφικής από τον Κερκυραίο ζωγράφο Μάρκο Ζιβιτσιάνο και τον Κωνσταντίνο Παρθένη (1915-1917). Μετέπειτα η αγάπη της για τη ζωγραφική συνεχίστηκε και αυτό είναι φανερό, αφού φοίτησε γλυπτική και ζωγραφική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών. Εκεί, είχε στο πλευρό της μεγάλα ονόματα, που πλην του Παρθένη, τον οποίο γνώριζε από τα παιδικά της χρόνια ήταν ο Νικόλαος Λύτρας, ο Θωμάς Θωμόπουλος και άλλοι. Έως και το 1931, η χρονιά που κατέκτησε το δίπλωμά της ήταν παράλληλα και στο εργαστήριο του Παρθένη. Οι επαφές της και τα μαθήματα μαζί του, είναι στοιχεία που μας φανερώνουν αργότερα την μεγάλη επιρροή που άσκησε στα έργα της.
Η αγάπη της για την τέχνη και τα καλλιτεχνικά ρεύματα, την οδήγησαν έξω από τα όρια της Ελλάδας, σε άλλες Ευρωπαϊκές πόλεις, όπως είναι το Μιλάνο, η Τεργέστη και η Βιέννη. Εκεί, αφοσιώθηκε και στη μελέτη της γύρω από τα Μουσεία και τις Πινακοθήκες.
Μέσα στα ενδιαφέροντα και όνειρά της ήταν και η διδασκαλία των τεχνών και οι επαγγελματικές σχολές γύρω από αυτές. Έτσι, γυρίζοντας στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Αθήνα, ασχολήθηκε με τη διδαχή της ζωγραφικής και διακοσμητικής, σχεδίου και σύνθεσης στην Επαγγελματική Σχολή του Αμαλίειου Ορφανοτροφείου αντικαθιστώντας πολλές φορές τον Παθρένη (1937). Δίδαξε εκεί έως το 1944, με μια παύση τριών ετών από το 1937, επειδή έφυγε στο Μιλάνο και σπούδασε χαρακτική και το γυμνό στην Ακαδημία Μπρέρα.
Οι εξελίξεις για την τέχνη, δεν την άφηναν αδιάφορη. Μελετούσε συχνά για την τέχνη του παρελθόντος και τη σύγχρονη. Έτσι, το διάστημα 1937-1938, ταξίδεψε και πάλι σε ευρωπαϊκές πόλεις, όπως το Μόναχο, η Βιέννη και το Παρίσι.
Αποτέλεσε μέλος του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου (ΕΕΤΕ), του Καλλιτεχνικού Σωματείου Ελληνίδων, της Ομάδας «Τέχνη» , η οποία σχετίζεται με την νεότερη ελληνική τέχνη και την απαρχή του μοντερνισμού στην Ελλάδα και «Στάθμη». Την ομάδα «Στάθμη» ακολούθησαν το 1950, μέλη της ομάδας «Τέχνης». Στόχος των ομάδων, ήταν να αναγνωριστεί η καλλιτεχνική εργασία των καλλιτεχνών και το δικαίωμα συμμετοχής τους σε αυτή και έχοντας ελευθερία έκφρασης, να μπορούν να συμμετέχουν ενεργά στην κοινωνία, χωρίς προκαταλήψεις προβάλλοντας μια αισθητική και καλλιτεχνική εξέλιξη.
Γυρίζοντας στην Αγλαΐα Παπά, παρουσίασε τα έργα της για πρώτη φορά στην αίθουσα Στρατηγοπούλου το 1935. Άλλες αξιοσήμαντες ημερομηνίες ήταν το 1936, που συμμετείχε στη Μπιενάλε της Βενετίας, το 1937 στη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού λαμβάνοντας αργυρό μετάλλιο, και από το 1938 έλαβε μέρος σε όλες τις πανελλήνιες και ομαδικές εκθέσεις εντός και εκτός Ελλάδος. Το 1957 επίσης, συμμετείχε στην Μπιενάλε της Αλεξάνδρειας. Το 1980, οργανώθηκε από την Εθνική Πινακοθήκη μια αναδρομική έκθεση στο όνομά της. Σήμερα, μπορεί κανείς να δει έργα της είτε ψηφιακά μέσα από την ιστοσελίδα, είτε να επισκεφτεί την Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου, καθώς και στην Πινακοθήκη του Δήμου Κέρκυρας.
Το έργο της περιλαμβάνει προσωπογραφίες, τοπία, συνθέσεις, σχέδια, μονοτυπίες και χρήση ελαιογραφίας. Όσον αφορά τους πίνακές της, αρχικά, όπως προαναφέρθηκε, εμφανίζουν μεγάλες επιρροές από τον δάσκαλό της Παρθένη, με αναφορές κυρίως στέρεες και γεωμετρικές, τις οποίες διδάχθηκε από τον ίδιο. Από την δεκαετία του ’60, αλλάζει πορεία και στρέφεται στην αφαίρεση με στόχο να δώσει έμφαση στον εσωτερικό κόσμο και τις δομές. Στα τοπία της, που είναι πάντα οργανωμένες συνθέσεις, παρατηρείται ο λυρικός ιμπρεσιονισμός, οι ανοιχτοί τόνοι, η χρήση χρωματιστών σκιών, έντονο φως, θέλοντας να παρομοιάσει την φύση με ένα ποίημα. Όσον αφορά τα πορτρέτα της, χαρακτηρίζεται πρωτοπόρος ζωγράφος και ανανεωτής, αφού εμβαθύνει στην προσωπικότητά τους και εμβαθύνει στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, χωρίς να μοιάζει με κάτι το τυποποιημένο, ούτε να ξεφεύγει από τα όρια της ζωγραφικής αρετής. Ακόμη και στις μονοτυπίες της, φαίνεται πόσο σύγχρονη και τολμηρή είναι, εξαιτίας της χρωματικής αντίληψης της ζωγραφικής της.
Οι κριτικές που δέχθηκε για τα έργα της ήταν πολύ καλές. Χαρακτηρίστηκε ώριμη, φιλόπονη, αυτοκαλλιέργητη, γνώστης της χρωματικής αρμονίας και εκδηλωτική. Οι περισσότεροι θεωρούσαν ότι για γυναίκα ζωγράφος είχε πολλά προτερήματα και μπορούσε να εξελιχθεί ακόμη παραπέρα μελλοντικά. Το έργο της έχει συγκινήσει πολλούς κριτικούς, ώσπου ακόμη και οι ίδιοι το έχουν αποκαλέσει «ποίηση», αφού κατά την άποψή τους ξεπερνούσε κάθε προσδοκία.
Το 1984, μήνα Ιούνιο ξεψύχησε σε κλινική στον Πειραιά. Αξιοπερίεργο, το γεγονός πως την ίδια ημέρα που γεννήθηκε, την ίδια και άφησε την τελευταία της πνοή. Το έργο της πλέον, την χαρακτηρίζει ως μια πρωτοπόρο ζωγράφο με γυναικεία και ευαίσθητη οπτική των πραγμάτων, ενώ παράλληλα, προσέφερε στον τομέα της ζωγραφικής, πόσο μάλλον στην εξέλιξη και την μετέπειτα πορεία της.
ΠΙΝΑΚΕΣ
Γράφει η Μαρία Παντελίδου.
