Κείμενα Ανησυχίας
Γράφει η Μαρία Πανούτσου
Φώτο- Βάνιας Χύδας
Κείμενο- Τάσος Πετρής
Δυο Λόγια
φάος ὀμμάτων, ὄσσων (Πίνδαρος)
Η αρχαία λέξη φῶς – φάος- πρωτοελλαδική- συνδεδεμένη με την όραση, το φωτεινό, το θετικό, το λαμπερό, το καθαρό, το όμορφο, το αγνό, το νέο αλλά και την φωτιά -δηλαδή περιέχει την δημιουργία- όμως όπως όλες οι λέξεις και οι έννοιες, συν- περι-έχουν και το αντίθετό τους που είναι στην συγκεκριμένη περίπτωση το σκοτεινό, το αρνητικό, το θλιβερό, το άσχημο, το εκφοβιστικό, το επικίνδυνο, το στατικό, το τέλος. Φυσικά είναι και το μεσοδιάστημα μεταξύ του φωτός και του σκότους, το γκρίζο που είναι και αυτό μια μεγάλη ενότητα συμβολισμών και εννοιών.
Την σχέση που δημιουργεί με τα πράγματα το φως, διαπραγματεύεται ή έκθεση του Βάνια Ξύδα.
Στο Αιγαίο με την αρχιτεκτονική των ελληνικών νησιών και την σχέση που προκύπτει από το φως με τους ανθρώπους και πως βιώνουν ουρανό, φως και θάλασσα στην καθημερινή ζωή τους, ρίχνει το βλέμμα ο φωτογράφος. Το άγονο Αιγαίο διαθέτει “άπλετο φως και μόνο φως’ θα έλεγα ποιητική αδεία. Το κείμενο του Τάσου Πετρή που ακολουθεί, γράφτηκε για μια έκθεση ενός ξεχωριστού φωτογράφου που εκτιμώ πολύ και ως καλλιτέχνη και ως άνθρωπο, που αν και αναφέρεται στην έκθεση αυτή, είναι ένα κλασσικό ερεθιστικό και προκλητικό κείμενο, που με αφορμή το φως- όπως εξ άλλου και η έκθεση του Βάνια Ξύδα – μιλάει και θίγει πολλά περισσότερα υπαρξιακά θέματα, από το φως και την ελληνικότητα, με έναν ιδιαίτερο πολύ προσωπικό τρόπο. Σας το παρουσιάζω.
Μαρία Πανούτσου
“TO MH ΔΥΝΟΝ ΠΟΤΕ’’
“TO MH ΔΥΝΟΝ ΠΟΤΕ” Όπως λέει ο Ηράκλειτος, ¨Το μη δυνόν ποτέ” “Αυτό που έρχεται διαρκώς στην εμφάνεια αλλά το οποίο βρίσκεται σε μία σιωπηλή αλλά δυναμική αναφορά ως προς την “αφάνεια”, την “ λήθη” . Αυτό που πάντα βρίσκεται, που υπάρχει. Θα προσπαθήσω ν’ “αποκριθώ” στις εντυπώσεις που μου δημιούργησε και στους συνειρμούς που μου κινητοποίησε, η οπτική αναμέτρηση με τις φωτογραφίες , από την τελευταία δουλειά του Βάνια Ξύδα με τον τίτλο “a Sifnos”.
Η ρήση του Έλληνα ποιητή Γιώργου Σεφέρη ότι “όλα τελικά είναι ζήτημα φωτός”, μπορεί να αποτελέσει τη βάση μίας στοχαστικής διάστασης. Ακόμα πιο κοντά σε ένα ποιητικό -άλλως ρομαντικό σύμπαν, ο στίχος του Dylan Thomas “rage against the dying of the light” προσεγγίζοντας τον Ηράκλειτο, τίτλο από τη μεριά του φλεγόμενου υποκειμένου.
Νομίζω, με αυτή την δουλειά του, Ο Βάνιας, προχωρεί σε ένα μοναδικό διάβημα: δεν ξεμπερδεύει μόνο με την φοκλορική απεικόνηση, την οποία έτσι και αλλιώς η φωτογραφία ως τέχνη, έχει εγκαταλείψει εκ συστασεώς της, αλλά ιχνηλατώντας τα εσωτερικά (αυστηρώς προσωπικά του )τοπία, οδηγείται από τον δαιμονά του (εκών, ακών) στην ατραπό του στοχασμού.
Αυτό, δηλαδή, που από υπάρξεως ανθρώπου, πραγματώνει η τέχνη. Διαρρυγνύοντας τις ‘’αναλυτικές”, “τυπικές”, “επιστημονικές”, “κοινωνιιολογικές” η ότι άλλο στοχεύσεις, αποκαλύπτει και διαφωτίζει τον ‘’Λόγον”(την ενεργούσα αιτία και αποτέλεσμα) της υπάρξεως με την κρυμμένη επιδίωξη αυτός ο “Λόγος” να γίνει διάλογος – κοινωνία- κόσμος. Αυτό το ιστορικό και κοσμικό ταυτόχρονα νήμα αρπάζει εδώ τον 21 αιώνα ο Βάνιας και εμφανίζονται οι φωτογραφίες του, σαν να συνομιλούν από το ξέφωτο – “το μη δυνόν ποτέ”- με τον Xάιντεγκερ την ώρα που ο τελευταίος, διαλογίζεται – χάριν της αληθείας, με τον Ηράκλειτο.
Ο Βάνιας, εκών – ακών, πέφτει στο ίδιο ποτάμι, ασχέτως αν διάβασε η όχι τους φιλοσόφους, βαφτίζοντας στο όργιο της προσωπικής του αλήθειας, είδε εικόνες ανάρμοστες και το βασικότερο πήρε την ευθύνη να τις καταλογίσει στην κοινή θέα, εικόνες που λανθάνουν καλυμμένες. Το κείμενο του Χάιντεγκερ” Αλήθεια”, Ηράκλειτος απόσπασμα 16’ θα μπορούσε να ήταν μία καλή εισαγωγή η ένας επίλογος για το τωρινό διάβημα του Βάνια, σταχυολογώ , σχεδόν τυχαία και πέφτω πάνω στη συνάντηση, στο ξέφωτο, από διαφορετικές κατευθύνσεις, δύο ανθρώπων που αναζητώντας το όλο, φθάνουν στην ενότητα. Λέει ο Χάιντεγκερ: ‘’ στο μεταξύ φάνηκε ότι αυτό που δεν εισέρχεται ποτέ μέσα στην κάλυψη , αναδύεται συνεχώς από το καλύπτεσθαι.
Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο πυρακτώνεται, λάμπει και διαλογίζεται το πυρ του κόσμου. Εάν το στοχαστούμε ως το καθαρό φωτίζειν, τότε τούτο κομίζει όχι μόνο τη φωτεινότητα αλλά και τον έλευθερο χώρο, όπου έρχονται στην επιφάνεια όλα τα πράγματα ακόμα και τα μεταξύ τους αντιμαχόμενα. Επομένως το φωτίζειν είναι κάτι περισσότερο από παροχή φωτεινότητας, κάτι περισσότερο από φανέρωμα.
Το φωτίζειν είναι η διαλογιζόμενη περισυλλέγουσα προσκόμμιση στον ελεύθερο χώρο, είναι η χορήγηση παρουσίας. Το ίδιο συμβάν του ξέφωτου είναι ο κόσμος, το διαλογιζόμενο περισυλλέγον, στο ελεύθερο κομίζων φωτίζειν, είναι αποκάλυψη και στηρίζεται στο καλύπτεσθαι το οποίο της ανήκει ως εκείνο που βρίσκει και το ίδιο την ουσία του στην αποκάλυψη και ως εκ τούτου, δεν μπορεί ποτέ να είναι απλή είσοδος στην κάλυψη, ούτε και εξαφάνιση.
Τάσος Πετρής
O Bάνιας Ξύδας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1960.
Το 1979 ξεκίνησε τις σπουδές του στην Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Nanterre στο Παρίσι, Γαλλία και συνέχισε με μαθήματα φωτογραφίας στην Ecole Effet.
Συνεχίζοντας να διαμένει στο Παρίσι, εργάστηκε ως βοηθός φωτογράφου έως το 1987 που επέστρεψε στην Αθήνα και άνοιξε δικό του στούντιο φωτογραφίας. Κατά την προσωπική του επαγγελματική πορεία συνεργάστηκε με γνωστές διαφημιστικές εταιρείες όπως οι Leo Burnett, Adel Saatchi & Saatchi, Publicis καθώς και με περιοδικά όπως τα Elle Deco, Marie Claire, Le Figaro κ.ά..
Παράλληλα με την επαγγελματική πορεία, συνεχίζει την προσωπική του αναζήτηση στον τομέα της καλλιτεχνικής φωτογραφίας, τόσο σε ασπρόμαυρο όσο και σε έγχρωμο. Έχει εκθέσει φωτογραφίες του στο πνευματικό κέντρο της Ισπανίας στην Αθήνα, στο βιβλιοπωλείο «Λεμόνι» στην Αθήνα, στο Λαογραφικό μουσείο της Αίγινας, στο ατελιέ του «Thierry Jacob» στο Παρίσι.
Τάσος Πετρής
Γεννήθηκε το 1959 στην Αθήνα.
Σπούδασε Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας επίσης μουσική και φωνητική. Θεωρητικός της τέχνης, Συλλέκτης. Συνεργάτης του Θεάτρου Τομή από το 1990.
Η Μαρία Πανούτσου γεννήθηκε στην Αθήνα και υπηρετεί το θέατρο και την ποίηση από το 1979. Σπούδασε μουσική, χορό, θέατρο, ζωγραφική και φωτογραφία στην Ελλάδα, Αγγλία, Πολωνία. Έχει ταξιδεύσει για σπουδές και για συμμετοχή σε Διεθνή Φεστιβάλ θεάτρου, με το Θέατρο Τομή, στην Αγγλία, Σκωτία, Ρουμανία, Γεωργία, Γερμανία, Γαλλία, Πολωνία, Ιταλία, Κύπρο. Έζησε στην παιδική της ηλικία στο Ιράκ, στην Κύπρο και στο Λίβανο. Ξεκίνησε πολύ μικρή το χορό και το θέατρο και με την πρώτη της σκηνοθετική δουλειά βραβεύτηκε με πέντε βραβεία στο Φεστιβάλ Ιθάκης. Σκηνοθεσίας, καλύτερης παράστασης, καλύτερης παρουσίασης νεοελληνικού έργου, βραβείο γυναικείου ρόλου και έπαινος ανδρικού.
Τώρα ζει, εργάζεται και μοιράζεται την ζωή της μεταξύ Αθήνας, Κέας και Λονδίνου. Είναι απόφοιτος του Έκτου Γυμνασίου Θηλαίων. Διπλωματούχος της Σχολής Κλασσικού χορού Ε. Ζουρούδη. Διπλωματούχος της Επαγγελματικής σχολής Θεάτρου Αθηνών Έχει σπουδάσει στο GROTOWSKI LABORATORIUM στο Βρότσλαβ της Πολωνίας. Τελειόφοιτος του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών.
Σπούδασε στο Open University of London Humanities – Ανθρωπιστικές σπουδές, και συμπλήρωσε την μελέτη της για την Αρχαία Ελληνική Τραγωδία με την παρακολούθηση: Αθηναϊκή Δημοκρατία, 5ος αιώνας, στο Open University of London.
Παράλληλα με το θέατρο και την τέχνη η Μαρία Πανούτσου έχει εκδώσει 3 ποιητικές συλλογές, «ΚΑΛΕΣΜΑΤΑ», «SALUADER» και «ΠΕΡΠΑΤΩΝΤΑΣ ΣΤΟ ΔΑΚΤΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΟΝΟΥ ή ΟΙ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΙΣ ΕΝΟΣΑΝΔΡΑ ΑΠΟ ΤΟ CITY» που έχουν εξαντληθεί και ετοιμάζει την έκδοση της νέας ποιητικής συλλογής με τίτλο «Η ΠΟΛΗ».
Μελέτησε Ζωγραφική και Αγιογραφία με τον ζωγράφο Δ. Πάλμα, και Κεραμική με τον γλύπτη Ν. Σκλαβενίτη. Ζωγραφίζει από το 1982 και χρησιμοποιεί ποικίλα υλικά για τον σκοπό αυτόν. Δουλεύει τον πηλό κατασκευάζοντας έργα αποκλειστικά με το χέρι και όχι με τον τροχό. Με την Φωτογραφία και τις αρχές της κινηματογραφικής τέχνης, ασχολήθηκε την περίοδο 1980-90 όπου έγινε δεκτή και στο International Film school of London.
Επίσης στο θέατρο παρουσιάζει θεατρικές παραγωγές όταν έχει να πει κάτι που την απασχολεί πολύ. Μελετά το ανέβασμα έργου του Σταμάτη Πολενάκη και του κύπριου ποιητή, Ανδρέα Τιμοθέου… Τελευταία θεατρική δουλειά της, 2015 με την παράσταση «Άσπρο Φως Ιστορίες έρωτα και αναρχίας» στο θέατρο Ειλισσός.
