Νικόλας Τσιλιβαράκος: «Η Ψυχοθεραπεία είναι μία διαδρομή αποκαλυπτική που κρύβει δώρα φανερά και κρυφά»

«Η Ψυχοθεραπεία είναι ένα ταξίδι που τα κλειδιά της τα κρατά ο θεραπευόμενος.

Μία διαδρομή αποκαλυπτική που κρύβει δώρα φανερά και κρυφά,

πρώτα απ’ όλα για τον Εαυτό μας και μετέπειτα και για τους Άλλους».

Ο Νικόλας Τσιλιβαράκος, ως νέος συνεργάτης μας στην Στήλη της Ψυχολογίας και με αφορμή την κυκλοφορία του νέου βιβλίου του μας ανοίγει ένα παράθυρο σε όσα γνωρίζουμε ή θέλουμε να μάθουμε για τον κόσμο της Ψυχοθεραπείας και της Δραματοθεραπείας. Έχοντας μία σημαντική εξέλιξη και πορεία έχει μάθει να προσεγγίζει τον κάθε άνθρωπο και την μοναδικότητά του με μια ματιά αποδοχής και ενσυναίσθησης.

 Συνέντευξη στην Αλεξία Κατσαβού

Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς…

Λέγομαι Νίκος Τσιλιβαράκος. Είμαι Κοινωνικός Λειτουργός και ειδικευόμενος Ψυχοθεραπευτής. Έχω ασχοληθεί στο παρελθόν με την Επικοινωνία και την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη. Είμαι Συγγραφέας, μου αρέσει να γράφω στίχους και έχω τη χαρά κάποιοι από αυτούς να μελοποιηθούν και να ερμηνευτούν από καταξιωμένους καλλιτέχνες.

Αγαπώ τα ζώα! Ο πρώτος μου σκύλος ήταν ο Κανέλλος. Με τον Κανέλλο είπαμε το αντίο μετά από 16 χρόνια κοινής ζωής. Έχω υιοθετήσει δυο πρώην αδεσποτάκια από την Κρήτη. Τον Prince και τη Lacta και μου έχουν δώσει νέες ευκαιρίες να ανακαλύπτω καθημερινά τι σημαίνει διάφανη αγάπη.

Για ποιο λόγο επιλέξατε αυτήν την επαγγελματική κατεύθυνση;

Όπως αναφέρω και πιο πριν, η επαγγελματική μου διαδρομή ξεκίνησε στο πεδίο της Επικοινωνίας. Παρόλα αυτά οι πρώτες μου σπουδές είχαν να κάνουν με την Ψυχική Υγεία, αφού σπούδασα Κοινωνικός Λειτουργός. Πάντα ένιωθα να υπάρχουν «ανοιχτοί λογαριασμοί» με την Ψυχική Υγεία. Μεγαλώνοντας αλλά και μέσα από τη δική μου ατομική και ομαδική Ψυχοθεραπεία συνειδητοποίησα ότι χρειάζεται να ακολουθήσω την καρδιά μου. Όταν μιλάω για το επάγγελμά μου αισθάνομαι ότι χαμογελάνε τα μάτια μου. Αυτό αισθάνομαι ότι είναι ένα καλό σημάδι για τη δική μου νοηματοδότηση.

Ποια προσέγγιση ακολουθείτε; Για ποιο λόγο την επιλέξατε;

Ολοκληρώνω την εκπαίδευσή μου στην Ψυχοθεραπευτική προσέγγιση της Δραματοθεραπείας. Επέλεξα να εκπαιδευτώ ως Ψυχοθεραπευτής στη Δραματοθεραπεία γιατί πρώτα απ’ όλα η δική μου ατομική και ομαδική Ψυχοθεραπεία ήταν στη Δραματοθεραπεία. Είδα, -αρχικά σε προσωπικό επίπεδο- συνειδητοποιήσεις και μετακινήσεις. Ένιωσα ότι το σύμβολο κάποιες φορές είναι πιο δυνατό και πιο ασφαλές ταυτόχρονα σε σχέση με τον λόγο. Μοιάζει σαν να δημιουργεί ένα νέο χώρο που ο θεραπευόμενος μπορεί να κάνει συνδέσεις και να συνειδητοποιήσει στον χρόνο που επιθυμεί, με τον ρυθμό που αντέχει στο εδώ και τώρα του. Με φροντίδα και όχι παραβιαστικά ή απότομα.

Ποια εργαλεία δίνονται στον θεραπευόμενο σε αυτές τις συνεδρίες της; Ποιο είναι το κριτήριο για να επιλέξει κάποιος αυτή την προσέγγιση;

Στη Δραματοθεραπεία αξιοποιούνται πλήθος εκφραστικών μέσων. Ο πηλός, η πλαστελίνη, οι μάσκες, οι ιστορίες, τα παραμύθια, ο χορός, η κίνηση, η υποκριτική τέχνη. Μέσα από αυτά τα εκφραστικά μέσα ο θεραπευόμενος έχει την ευκαιρία να δει τα θέματα που τον απασχολούν με μια πιο έμμεση ματιά, η οποία θα του επιτρέψει μέσα από σύμβολα και ρόλους να αποκωδικοποιήσει δυσλειτουργικά μοτίβα που μπλοκάρουν.

Για έναν χαρακτήρα που αισθάνεται πιο ασφαλής σε μια συζήτηση -λεκτική επικοινωνία-  και όχι τόσο στη βιωματική προσέγγιση, ίσως η Δραματοθεραπεία να φανεί δύσκολη. Πιθανόν να νιώσει άβολα ή ακόμα και να ντραπεί. Όμως, αισθάνομαι ότι -ακόμα πιο πολύ σε αυτές τις περιπτώσεις- η Δραματοθεραπεία έχει να προσφέρει ένα πολύτιμο δώρο, γιατί φέρνει τον θεραπευόμενο σε επαφή με το σώμα, με όσα θέλουμε να πούμε αλλά δεν λέμε, με ρόλους που ασυνείδητα ή συνειδητά έχουμε μάθει να παίζουμε και να αναπαράγουμε. Με όλα εκείνα που χρειάζεται να ειπωθούν και να εξιστορηθούν με έναν νέο τρόπο. Με μια νέα αφήγηση που έχει δύναμη.

Σίγουρα η Δραματοθεραπεία δεν είναι μια καθοδηγητική Ψυχοθεραπευτική προσέγγιση. Ο θεραπευόμενος καλείται να αναλάβει την ευθύνη του εαυτού του και να κάνει τα «περάσματα» μόνος του. Είναι δικά του άλλωστε. Ο ψυχοθεραπευτής είναι εκεί άλλοτε ως δοχείο που εμπεριέχει, άλλοτε ως καθρέφτης που καθρεφτίζει και άλλοτε να κρατάει τον φακό μέσα σε σκοτάδια που τρομάζουν.

Ποιοι είναι οι συχνοί λόγοι που ένας άνθρωπος αποφασίζει να δοκιμάσει την Ψυχοθεραπεία;

Οι λόγοι που μπορεί να ξεκινήσει κάποιος Ψυχοθεραπεία ποικίλουν και σίγουρα δεν είναι μονοσήμαντοι. Οι αφορμές συνήθως είναι διαφορετικές από τους πραγματικούς λόγους. Τα πιο συνήθη θέματα για τα οποία κάποιος θα ζητήσει υποστήριξη είναι η αυτοεικόνα, θέματα αυτοπεποίθησης, ζητήματα σχέσεων και διαχείρισης συγκρούσεων, κακοποιητικές συμπεριφορές, θέματα εργασίας και επαγγελματικού προσανατολισμού, διαχείριση επικοινωνίας στο οικογενειακό σύστημα.

Ωστόσο, υπάρχουν και περιστατικά στα οποία υπάρχει κάποια ψυχοπαθολογία και χρειάζεται συνεργασία και με τον ψυχίατρο που παρακολουθεί τον θεραπευόμενο, ώστε να υπάρχει σύμπνοια στους θεραπευτικούς στόχους που τίθενται ανά χρονικό διάστημα.

Ποια στοιχεία θεωρείτε σημαντικά να κατέχει ένας ψυχοθεραπευτής στην προσέγγιση των ανθρώπων που τον εμπιστεύονται για την θεραπεία τους;

Κάθε ψυχοθεραπευτής στην πορεία των χρόνων και με την εμπειρία διαμορφώνει το δικό του προσωπικό ύφος και προφίλ. Ωστόσο, κάποια στοιχεία είναι απαραίτητα για την προσωπικότητα του ψυχοθεραπευτή όπως η ενσυναίσθηση, η μη κριτική, ο σεβασμός στη διαφορετικότητα, η εχεμύθεια, ο σεβασμός στον ρυθμό του θεραπευόμενου, η ενεργητική ακρόαση, η συμπερίληψη, ο σεβασμός στην ιστορία του κάθε θεραπευόμενου και στα ψυχικά τραύματα, η αποδοχή, η διατήρηση των ορίων, η συνέπεια, η σταθερότητα.

Όλα τα παραπάνω είναι σημαντικά στοιχεία της προσωπικότητας, τα οποία διαμορφώνουν και επηρεάζουν καθημερινά τη θεραπευτική κουλτούρα και τη θεραπευτική σχέση.

Πόσο σημαντικό είναι να υπάρξει χημεία και σύνδεση με τον θεραπευτή μας; Είναι κάτι που κατακτάται με τον χρόνο ή διαφαίνεται εξ αρχής; Πόσο χρόνο απαιτείται συνήθως να δώσουμε για να επιτευχθεί αυτό και πως το διαχειρίζεται κάποιος;

Η καλλιέργεια της χημείας ανάμεσα στον θεραπευτή και τον θεραπευόμενο ή διαφορετικά της θεραπευτικής συμμαχίας απαιτεί χρόνο. Η θεραπευτική σχέση αποτελεί μια σχέση που για να εγκαθιδρυθεί χρειάζεται όριο, εμπιστοσύνη, σεβασμό και ροή. Η δυσκολία στη δημιουργία θεραπευτικής σχέσης έχει πολλές ερμηνείες ή υποθέσεις για τους λόγους που πιθανόν συμβαίνει. Παρ’ όλα αυτά όταν δεν καλλιεργείται δυσκολεύει την εξέλιξη της θεραπείας. Η θεραπευτική σχέση καλλιεργείται με τον καιρό. Οι θεραπευόμενοι εμπιστεύονται σ’ εμάς τις αφηγήσεις τους, τις δυσκολίες τους, τα τραύματά τους. Απαιτούνται και από τη δική μας πλευρά «απαλές» κινήσεις για να μην γίνει το τραύμα πιο βαθύ, για να μην «ξύσουμε» την πληγή.

Το πόσο χρόνος χρειάζεται για την καλλιέργεια της χημείας είναι σχετικό και έχει να κάνει με τη θεραπευτική σχέση, τον θεραπευόμενο, τον θεραπευτή ακόμα και την προσέγγιση Ψυχοθεραπείας. Ωστόσο, η θεραπευτική συμμαχία είναι απαραίτητη προϋπόθεση ώστε τα δυο μέρη της θεραπευτικής σχέσης να κινούνται προς τους ίδιους στόχους.

Είναι συχνό φαινόμενο να διακόπτει ο θεραπευόμενος τις συνεδρίες του εξαιτίας της έλλειψης υπομονής να δουλέψει με τα τραύματά του; Εμμένουν οι άνθρωποι στην διαδικασία αυτή;

Η Ψυχοθεραπεία είναι μια διαδρομή που είναι σημαντικό να απελευθερώνει και όχι να δεσμεύει. Να ανοίγει τα φτερά και όχι να τα κρατάει κλειστά. Συχνά συμβαίνει οι θεραπευόμενοι να τρομάζουν ή να φοβούνται την αλλαγή που φέρνει η δουλειά με τον εαυτό μας. Μετά τη συνειδητοποίηση της κατάστασης, της δυσκολίας, του επαναλαμβανόμενου μοτίβου, μετά αυτό που χρειάζεται να ακολουθήσει είναι η προσπάθεια για αλλαγή. Η προσπάθεια για υιοθέτηση νέων πιο λειτουργικών και διευκολυντικών συμπεριφορών. Η προσπάθεια για καλλιέργεια υγιών σχέσεων. Είναι συχνό πολλοί θεραπευόμενοι λίγο πριν την αλλαγή να εγκαταλείπουν τη θεραπεία. Έτσι λοιπόν, καταφέρνουν να φτάσουν σε ένα σημείο που γνωρίζουν και συνειδητοποιούν αλλά δυσκολεύονται να κάνουν την αλλαγή.

Συχνά συναντάμε θεραπευόμενους που έχουν μια διαστρεβλωμένη εικόνα για την Ψυχοθεραπεία. Θεωρούν ότι η Ψυχοθεραπεία και ο ψυχοθεραπευτής θα προσφέρουν τη λύση του προβλήματος ή θα τη δώσουν έτοιμη και μοιάζει σαν να αποζητούν να πάρει κάποιος άλλος την ευθύνη. Όμως, η Ψυχοθεραπεία δεν είναι πατρονάρισμα ούτε πρέπει να εξελίσσεται σε δεκανίκι του θεραπευόμενου. Υπάρχουν θεραπευόμενοι που όταν το αντιλαμβάνονται αυτό διακόπτουν. Το πόσο θα συνεχίσει ο καθένας το ταξίδι του στην ψυχοθεραπεία έχει να κάνει με τη δική του ανάγκη, το δικό του συναίσθημα, τη δική του επιλογή. Σε κάθε περίπτωση, όταν η ολοκλήρωση δεν συμβαίνει ομαλά, αλλά απότομα, είναι σημαντικό ο θεραπευτής να το καθρεφτίζει.

Ναι, υπάρχουν θεραπευόμενοι που εμμένουν και επενδύουν στην προσωπική δουλειά και στη φροντίδα του εαυτού τους. Όπως υπάρχουν θεραπευόμενοι που ολοκληρώνουν ομαλά και μετά από κάποια χρόνια επιστρέφουν στη θεραπεία ώστε να εμβαθύνουν σε κομμάτια που δεν είχαν εστιάσει στο παρελθόν. Σε κάθε Ψυχοθεραπεία οι θεραπευόμενοι επεξεργάζονται όσα εκείνοι αισθάνονται ασφαλείς να επεξεργαστούν. Καμία Ψυχοθεραπεία δεν κάνει τους ανθρώπους να αγγίξουν την τελειότητα. Είναι σημαντικοί οι ψυχαναγκασμοί και οι νευρώσεις όταν λειτουργούν ως ασφάλεια. Είναι απαραίτητα τα σκοτάδια για να βγαίνουμε στο φως.

Πολλοί λένε πως οδηγούνται στην θεραπεία οι άνθρωποι που «δεν θα έπρεπε» γιατί δεν το κάνουν εκείνοι που έχουν πραγματικούς λόγους να το κάνουν. Έχει δόση αλήθειας αυτή η εκδοχή; Πως στέκεστε απέναντι σε αυτή την άποψη;

Αισθάνομαι ότι ο άνθρωπος που θα αποφασίσει να ξεκινήσει Ψυχοθεραπεία, συνήθως έχει εντοπίσει κάτι είτε ο ίδιος άμεσα είτε έμμεσα μέσω του οικογενειακού, φιλικού και κοινωνικού περιβάλλοντος που σχετίζεται. Το ζήτημα δεν είναι ποιος θα ξεκινήσει ψυχοθεραπεία αλλά αρχικά αν υπάρχει δέσμευση απέναντι σε αυτή την απόφαση.

Δεν αισθάνομαι ότι η παραπάνω τοποθέτηση με αντιπροσωπεύει γιατί νιώθω ότι αποτελεί μια τύπου κατηγοριοποίηση ανάμεσα σε «εκλεκτούς» και «μη εκλεκτούς». Η Ψυχοθεραπεία μας αφορά όλους. Όσο ζούμε τραυματιζόμαστε και τραυματίζουμε ψυχικά και συναισθηματικά. Άλλες φορές ασυνείδητα, άλλες φορές συνειδητά, κάποιες φορές από άγνοια, από φόβο, από επιθετικότητα και άλλους λόγους. Τις πληγές αυτές ο καθένας και η καθεμία τις επενδύει με διαφορετικό τρόπο και τις επεξεργάζεται με μοναδικότητα.

Επίσης, η σχέση με τον Εαυτό μας είναι ανεξάντλητη. Τη σχέση με τον Εαυτό μας ακολουθούν οι σχέσεις με τους Σημαντικούς Άλλους. Ζητήματα πυρηνικά, αυτογνωσίας, σεξουαλικότητας, συγκρούσεων, επιθυμιών που δυσκολεύεται το υποκείμενο να αποδεχτεί.

Όλα τα παραπάνω χρειάζονται φροντίδα. Ναι, η αυτοφροντίδα του Εαυτού και η προσωπική ενδοσκόπηση δεν θα έπρεπε να εκλαμβάνονται ούτε ως πολυτέλεια, ούτε ως κάτι ελιτίστικο. Χρειάζεται όλοι ανεξαιρέτως να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Η ψυχική υγεία δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται μόνο ως θεραπεία ή ως αντιμετώπιση της κρίσης. Η φροντίδα της ψυχικής υγείας οφείλει πάνω απ’ όλα να λειτουργεί προληπτικά απέναντι στη συναισθηματική δυσκολία, στο ψυχικό τραύμα, στην εξάρτηση, στην κακοποίηση, σε ένα οικογενειακό ιστορικό που πολλές φορές είναι σημαντικό να μην αναπαραχθεί από τους απογόνους.

Πείτε μας κάποιες λεπτομέρειες για την ψυχοθεραπευτική προσέγγιση της Δραματοθεραπείας. Πως βλέπετε να λειτουργεί στους θεραπευόμενους;

Η Δραματοθεραπεία αποτελεί μια ψυχοθεραπευτική προσέγγιση, η οποία υπάγεται στις Ψυχοθεραπευτικές Προσεγγίσεις μέσω Τέχνης. Η ρίζα της Δραματοθεραπείας προέρχεται από το συνηρημένο ρήμα «δράω – δρώ» που σημαίνει δράση. Στις συνεδρίες τόσο με άτομα όσο και με ομάδες αξιοποιούνται η κίνηση, οι αισθήσεις, οι ιστορίες, οι μύθοι, το role playing, τα όνειρα, υλικά όπως ο πηλός και η πλαστελίνη, η ζωγραφική και οποιοδήποτε άλλο μέσο μπορεί να εκφράζει τον δημιουργικό εαυτό.

Το σύμβολο που δημιουργείται και η δραματική πραγματικότητα που διαμορφώνεται κατά τη διάρκεια της συνεδρίας και στην οποία ο θεραπευόμενος βρίσκει τον δικό του χώρο, λειτουργούν σαν μεταβατικοί χώροι ώστε να επεξεργαστεί όσα τον απασχολούν, τον μπλοκάρουν και τον δυσκολεύουν, πάντα με γνώμονα τον ρυθμό του στην παρούσα φάση της ζωής τους.

Στόχος δεν είναι βιάσουμε τη θεραπευτική διαδικασία. Στόχος είναι το θεραπευτικό ταξίδι να γίνει με ροή, ασφάλεια και σύνδεση.

Στο βιβλίο σας, με τίτλο «από τον Στίχο στην Ψυχοθεραπεία» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από την ΑΝΙΜΑ Εκδοτική, που αποτελείται κυρίως από ποιήματά σας, έχετε γράψει μια ιδιαίτερη εισαγωγή που αφορά τους πρωταρχικούς δεσμούς του ανθρώπου και πόσο σημαντικοί είναι για όλους μας από την στιγμή της γέννησής μας και σε όλη την πορεία που θα ακολουθήσουμε. Αναφέρεστε στην σημαντικότητα της συναισθηματικής τροφής και κατά πόσο αυτή θα ορίσει και την μελλοντική μας σύνδεση με τους άλλους ανθρώπους.

Τελικά, οι γονείς μας ή εμείς έχουμε την ευθύνη αυτή; Πως στέκεται ένας άνθρωπος απέναντι στην έλλειψη της συναισθηματικής επαφής και πώς χτίζεται η προσωπικότητα σε ένα τέτοιο πλαίσιο και βίωμα;

Η ανάπτυξη υγιών δεσμών με τους Άλλους βασίζεται στον τρόπο με τον οποίο δομήσαμε μια υγιή σύνδεση ως βρέφη με τους γονείς μας και ευρύτερα με τους φροντιστές μας. Από τη θεωρία του Δεσμού προκύπτει άλλωστε και ο τύπος της σχέσης που αναπτύσσουμε.

Ναι, η συναισθηματική τροφή είναι σημαντική για να νιώσει το βρέφος και στη συνέχεια το παιδί και πιο μετά ο έφηβος ότι είναι αποδεκτός, ότι οι ανάγκες του ακούγονται, ότι δεν ματαιώνεται. Ο ενήλικας έχει την ευθύνη να μάθει, να εκπαιδεύσει, να καλύψει ανάγκες. Ανάγκες σε κάθε επίπεδο. Ο ενήλικας χρειάζεται να αποτελέσει το ασφαλές κράτημα για το παιδί, να του δείξει εμπιστοσύνη αλλά ταυτόχρονα να το πλαισιώσει με όρια. Όταν απουσιάζει η συναισθηματική επαφή το υποκείμενο θα προσπαθήσει να την καλύψει με άλλους τρόπους. Είναι πιθανό να αναπτύξει δεσμούς που θα είναι αποφευκτικοί, αμφιθυμικοί ή αποδιοργανωμένοι.

Το ιστορικό του συναισθηματικού δεσμού ενός γονέα είναι πιθανό να μεταβιβαστεί στον δεσμό που αναπτύσσει με το παιδί του. Είναι σημαντικό αυτές οι δυσκολίες όταν αναγνωρίζονται από τους ενήλικες να επεξεργάζονται σε επίπεδο ψυχοθεραπείας και συμβουλευτικής ώστε να μην έχουν τον κίνδυνο να αποτελέσουν είτε πεπρωμένο είτε τετελεσμένο γεγονός.

Από την άλλη πλευρά τίποτα δεν είναι μοιραίο. Μια ανασφαλής σχέση/σύνδεση έχει τη δυνατότητα και την ευκαιρία να αποκατασταθεί από μια ασφαλή σύνδεση. Στην προκειμένη περίπτωση, η Ψυχοθεραπεία μπορεί να αποτελέσει μια επανορθωτική εμπειρία για ένα άνθρωπο που μεγάλωσε σε ένα μη ασφαλές οικογενειακό περιβάλλον.

Σε άλλο σημείο του βιβλίου γράφετε… «Η Ενηλικίωση είναι περισσότερο συναίσθημα. Μοιάζει με κατάσταση που ξεκινάει ασυνείδητα, χωρίς πρόγραμμα, στα ξαφνικά. Η ενηλικίωση έχει άλλη ματιά. Τα ίδια μάτια αλλά με άλλη οπτική. Από άλλο σημείο. Και κάθε άλλο σημείο έχει άλλη θέα».

Πόσο εύκολο είναι τελικά να ενηλικιωθούμε; Τι μας σπρώχνει τελικά σε αυτή την αλλαγή που φέρει την ευθύνη της  ζωή μας; Τι μας κρατά συνήθως πίσω; Και πόση σημασία έχει να μην νιώθουμε φόβο;

Αισθάνομαι ότι κάθε μέρα της ζωής μας οδεύουμε προς την ενηλικίωσή μας, είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα. Την όποια ενηλικίωση. Η ανάγκη για την εσωτερική εξέλιξη και για την προσέγγιση ενός «Ιδανικού Εαυτού» είναι εκείνη που μας ωθεί στην ενηλικίωσή μας και αυτό που έχει τελικά σημασία σε αυτή τη μεταμορφωτική αλλαγή είναι η πορεία που διανύουμε. Το κάθε «εδώ και τώρα» που βρισκόμαστε και κάθε «εκεί και τότε» που αποχαιρετήσαμε.

Η συνήθεια, η ανάγκη για ασφάλεια, το μοτίβο, το μη γνώριμο, ο φόβος. Πόσες διαφορετικές λέξεις με κοινό παρανομαστή. Όλα τα παραπάνω μας κρατάνε πίσω και είναι τόσο πολύ ανθρώπινη η αντίσταση στη μετακίνηση και στην αλλαγή. Το να αφήνεις τη βάση σου και να προσπαθείς να δημιουργήσεις νέες βάσεις ενέχει ρίσκο

Παρακάτω μιλάτε για τα τραύματα λέγοντας… «Τραύματα κυριολεκτικά και μεταφορικά. Τραύματα  σωματικά και συναισθηματικά. Αναρωτήθηκε κανείς πως αντιλαμβάνομαι εγώ τον εαυτό μου; Τα τραύματα δεν έκλεισαν ποτέ. Και όσο μεγαλώνω ξέρω ότι δεν θα κλείσουν. Έχουν επουλωθεί μόνο. Επούλωση σημαίνει αποδοχή». Εδώ, κάνετε μια σύνδεση με τα τραύματα που φέρουν οι άνδρες και πόσο σημαντική είναι η αποδοχή για την επούλωσή τους.

Στις μέρες μας, οι άνδρες ζητούν την βοήθεια και την υποστήριξη που χρειάζονται; Τι οδηγεί έναν άνδρα σε αυτή την απόφαση; Και όταν πια έρχεται σε εσάς, μπορεί να μιλήσει ανοικτά χωρίς άμυνες;

Δυστυχώς οι άνδρες δεν ζητούν πάντα υποστήριξη. Η γαλούχηση με πρότυπα τοξικής αρρενωπότητας και με φράσεις «οι άντρες δεν κλαίνε» που φιμώνουν το συναίσθημα και τη σύνδεση με ευαίσθητες πλευρές της προσωπικότητας που εμπεριέχουν την ενσυναίσθηση και την αποδοχή – προς τον ίδιο τον Εαυτό και τους Άλλους – έχει ως αποτέλεσμα να αντιμετωπίζεται η ψυχοθεραπεία ως ταμπού, ως μυστικό ή ακόμα και ως αδυναμία. Έχω την αίσθηση ότι λίγα χρόνια πιο παλιά τα πράγματα ήταν ακόμα πιο «κλειστά» για τους άντρες και τον τρόπο που αντιμετώπιζαν την ψυχοθεραπεία. Πλέον συναντώ νέους που είναι περισσότερο εξοικειωμένοι με την ψυχοθεραπεία και πιο ανοιχτοί να ζήσουν τη ζωή που επιθυμούν, αυθεντικά. Αυτή η απόφαση για αυθεντική ζωή είναι που οδηγεί ένα άνδρα και έναν άνθρωπο ευρύτερα στη θεραπεία.

Οι άμυνες υπάρχουν και είναι στην ανθρώπινη φύση να αμύνεται μέχρι να αποδεχτεί, να μην κρίνει, να εμπιστευτεί. Όμως αυτές οι άμυνες δεν είναι προς το πρόσωπο του ψυχοθεραπευτή ή της ψυχοθεραπεύτριας, αλλά οι άμυνες απέναντι στον ίδιο τον Εαυτό. Οι άμυνες απέναντι σε στερεότυπα και σε περιοριστικές αντιλήψεις που δεν επιτρέπουν την αλλαγή και τη μετάβαση.

Κλείνοντας, θα ήθελα να μας πείτε τι είναι το πιο σημαντικό να γνωρίζει κάποιος όταν ξεκινά την θεραπευτική του διαδρομή, τι να περιμένει, πως και αν πρέπει να προετοιμαστεί για όλα όσα θα αναδυθούν μπροστά στα μάτια του και στην ψυχή του…

Είναι ένα ταξίδι που τα κλειδιά τα έχει ο ίδιος ο θεραπευόμενος. Οι ψυχοθεραπευτές συνοδεύουμε σε αυτή τη διαδρομή και άλλες φορές λειτουργούμε ως καθρέφτης, άλλες φορές ως φακός και άλλες ως εμπεριέχον δοχείο. Όμως τα περάσματα θα τα κάνει ο κάθε θεραπευόμενος μόνος του, με τον δικό του ρυθμό και με τον δικό του τρόπο, γιατί πρόκειται για τη δική του ζωή, για την οποία χρειάζεται να αναλάβει ο ίδιος την ευθύνη. Και ναι, αυτό μπορεί να είναι τρομακτικό, άλλες φορές να κάνει κάποιους θεραπευόμενους να κάνουν πίσω και να σταματήσουν τη θεραπεία, όμως είναι μια διαδρομή αποκαλυπτική που κρύβει δώρα φανερά και κρυφά, πρώτα απ’ όλα για τον Εαυτό μας και μετέπειτα και για τους Άλλους.

*Νικόλας Τσιλιβαράκος

Κοινωνικός Λειτουργός

Ειδικευόμενος Δραματοθεραπευτής – Ψυχοθεραπευτής

Σύμβουλος Επικοινωνίας και Επαγγελματικού Προσανατολισμού, Συγγραφέας

Μέλος του Συνδέσμου Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδας

Μέλος της Πανελλήνιας Επαγγελματικής Ένωσης Δραματοθεραπευτών – Παιγνιοθεραπευτών