Φάτα Μοργκάνα
Στὴ Θεανὼ Σουνᾶ
Θὰ μεταλάβω μὲ νερὸ θαλασσινὸ
στάλα τὴ στάλα συναγμένο ἀπ᾿ τὸ κορμί σου
σὲ τάσι ἀρχαῖο, μπακιρένιο ἀλγερινό,
ποὺ κοινωνοῦσαν πειρατὲς πρὶν πολεμήσουν.
Στρείδι ὠκεάνιο ἀρραβωνίζεται τὸ φῶς.
Γεύση ἀπὸ φλούδι τοῦ ροδιοῦ, στυφὸ κυδώνι
κι ὁ ἄρρητος τόνος, πιὸ πικρὸς καὶ πιὸ στυφός,
ποὺ ἐναποθέτανε στὰ βάζα οἱ Καρχηδόνιοι.
Πανὶ δερμάτινο ἀλειμμένο μὲ κερί,
ὀσμὴ ἀπὸ κέδρο, ἀπὸ λιβάνι, ἀπὸ βερνίκι,
ὅπως μυρίζει ἀμπάρι σὲ παλιὸ σκαρὶ
χτισμένο τότε στὸν Εὐφράτη στὴ Φοινίκη.
Χόρτο ξανθὸ τρίποδο σκέπει μαντικό.
Κι ἕνα ποτάμι μὲ ζεστή, λιωμένη πίσσα,
ἄγριο, ἀκαταμάχητο, ἀπειλητικό,
ποτίζει τοὺς ἁμαρτωλοὺς ποὺ σ᾿ ἀγαπῆσαν.
Rosso romano, πορφυρὸ τῆς Δαμασκός,
δόξα τοῦ κρύσταλλου, κρασὶ ἀπ᾿ τὴ Σαντορίνη.
Ὁ ἀσκὸς νὰ ρέει, κι ὁ Ἀπόλλωνας βοσκὸς
νὰ κολυμπάει τὰ βέλη του μὲ διοσκορίνη.
Σκουριὰ πυροχρωμη στὶς μνῆμες τοῦ Σινᾶ.
Οἱ κάβες τῆς Γερακινῆς καὶ τὸ Στρατόνι.
Τὸ ἐπίχρισμά του ἅγια σκουριὰ ποὺ μᾶς γερνᾶ,
μᾶς τρέφει, τρέφεται ἀπὸ μᾶς, καὶ μᾶς σκοτώνει.
Καντήλι, δισκοπότηρο χρυσό, ἀρτοφόρι.
Ἅγια λαβίδα καὶ ἱερὴ ἀπὸ λαμινάρια.
Μπροστὰ στὴν Πύλη δύο δαιμόνοι σπαθοφόροι
καὶ τρεῖς Ἀγγέλοι μὲ σπασμένα τὰ κοντάρια.
*
Ποῦθ᾿ ἔρχεσαι; Ἀπ᾿ τὴ Βαβυλώνα.
Ποῦ πᾶς; Στὸ μάτι τοῦ κυκλῶνα.
Ποιὰν ἀγαπᾶς; Κάποια τσιγγάνα.
Πῶς τὴ λένε; Φάτα Μοργκάνα.
Πάντα οἱ κυκλῶνες ἔχουν γυναικεῖο
ὄνομα. Εὔα ἀπὸ τὴν Κίο.
Ἡ μάγισσα ἔχει τρεῖς κόρες στὸ Ἀμανάτι
καὶ ἡ τέταρτη εἶν᾿ ἕν᾿ ἀγόρι μ᾿ ἕνα μάτι.
Ψάρια ποὺ πετᾶν μέσα στὴν ἄπνοια,
ὄστρακα, λυσίκομες κοπέλες,
φίδια τῆς στεριᾶς καὶ δέντρα σάπια,
ἄρμπουρα, τιμόνια καὶ προπέλες.
Νά ῾χαμε τὸ λύχνο τοῦ Ἀλαδίνου
ἢ τὸ γέρο νάνο ἀπ᾿ τὴν Καντόνα.
Στείλαμε τὸ σῆμα τοῦ κινδύνου
πάνω σὲ ἄσπρη πέτρα μὲ σφεντόνα.
Δαίμονας γεννᾶ τὴ νηνεμία.
Ξόρκισε, Allodetta, τ᾿ ὄνομά του.
Λούφαξεν ὁ δέκτης τοῦ ἀσυρμάτου,
καὶ φυλλομετρᾶ τὸν καζαμία.
Ὁ ἄνεμος κλαίει. Σκυλὶ στὰ λυσσιακά του.
Γειὰ χαρά, στεριά, κι ἀντίο, μαστέλο.
Γλίστρησε ἡ ψυχή μας ἀπὸ κάτου,
ἔχει καὶ στὴν κόλαση μπορντέλο.
Θεανώ Σουνά.
Η γοητευτική φοιτήτρια.
Ο τελευταίος έρωτας του Καββαδία.
Η πηγή έμπνευσής του.
Ποιήματα και ερωτικά γράμματα.
Διάχυτος ερωτισμός.
Αψεγάδιαστος ρομαντισμός.
Για μία.
Μόνο για μία.
Το 1973, σε ηλικία 63 ετών, ο Νίκος Καββαδίας, συνάντησε σε μια παρουσίαση του έργου του από τον Καθηγητή Μ. Μητσάκη στο Λογοτεχνικό Εργαστήρι του Σπουδαστηρίου Νεώτερης Ελληνικής Φιλολογίας του ΑΠΘ, τη φιλόλογο Θεανώ Σουνά, την οποία ερωτεύθηκε. Από την αρχή όμως αυτός ο έρωτας ήτανε προβληματικός, αφού η νεαρή φιλόλογος ήτανε 25 χρονών, και απ΄ότι φαίνεται από τους στίχους και τα ερωτικά γράμματα, ο έρωτάς του παρέμεινε ανεκπλήρωτος.
« Η λύπη μου ότι δεν κυβέρνησα ούτε στιγμή το καταπληκτικό θαλασσινό σκαρί, το κορμί σου.»
« Ο έρωτάς σου μία πληγή και τρεις κραυγές.»
Δεν είναι τυχαίο ότι η « Πικρία» είναι το τελευταίο ποίημα του Καββαδία. Το έγραψε στις 7 Φεβρουαρίου 1975, λίγες μέρες πριν πεθάνει ξέμπαρκος, μόνος, χωρίς τη Θεανώ, στη στεριά.
Η ιστορία με τη Θεανώ Σουνά του θύμιζε μια άλλη ιστορία που έζησε πολλά χρόνια πριν, στην οποία οι ρόλοι ήταν αντίστροφοι. Όταν ο Καββαδίας ήταν είκοσι ετών και τον είχε ερωτευτεί μια πενηντάχρονη. Ο Καββαδίας δεν έμεινε σε εκείνη τη σχέση και η ερωτευμένη γυναίκα τον «καταράστηκε».
Ποιά ήταν η κατάρα;
Όταν θα γίνει εξήντα ετών να ερωτευτεί και αυτός μια νεότερή του για να καταλάβει πως ένιωθε αυτή.
«Στα τελευταία του χρόνια ο Νίκος Καββαδίας έλεγε για τον έρωτα:
— Τον κορόιδευα, δεν τον πίστευα. Ίσως τον φοβόμουνα, γιατί όχι; Και χθες πήγα στον Πειραιά κι έψαχνα να βρω κάτι… μια γυναίκα που μου ᾽πε μια φορά: ῾Σε καταριέμαι να αγαπήσεις εξήντα χρονών και να δούμε τότε πώς θα γελάς τώρα που φεύγεις!᾽ Και πήγα στο νεκροταφείο να της ανάψω ένα κερί, παρ᾽ όλο που δεν είμαι θρήσκος και δεν πιστεύω στο Θεό. Ήμουνα εγώ είκοσι, αυτή ήταν πενήντα.
— Φυσικό ήτανε τότε να φύγεις.
— Φυσικά, ναι. Αλλά τώρα η κοπέλα που αγαπάω εγώ είναι 25 κι εγώ 65.
— Αν σου πει μείνε, την παρατάς τη θάλασσα;
— Όχι, για όνομα του Θεού, όχι.»
* Μαρτυρία του Μήτσου Κασόλα («Η βάρδια του φίλου μου Νίκου Καββαδία τέλειωσε», εφημ. Αυγή, 16.2.1975, σ. 3, αναδ. στο Τ. Κόρφης, «Νίκος Καββαδίας: συμβολή στη μελέτη της ζωής και του έργου του», Αθήνα 1994, σ. 80)
*Το ποίημα Φάτα Μοργκάνα συμπεριλαμβάνεται στην ποιητική συλλογή Τραβέρσο.
1η έκδοση: Κέδρος (1975)
2η έκδοση: Άγρα (1990)
