Κάθε καλοκαίρι, λίγο πριν «κλείσουν» οι συνεδρίες για τον Αύγουστο, επανέρχεται στο δωμάτιο της ψυχοθεραπείας το ίδιο ερώτημα: τι σημαίνει να διακόπτουμε; Είναι αρκετό ένα εισιτήριο, μια ξαπλώστρα, μια βουτιά σε άλλη θάλασσα; Ή μήπως η πραγματική διακοπή δεν έχει προορισμό — παρά μόνο εσωτερικό χώρο;
Η επιθυμία για παύση είναι σχεδόν καθολική. Μαζί με τη ζέστη έρχεται και η κόπωση, η ανάγκη για ανάσα, για αποφόρτιση. Κι όμως, δεν είναι μόνο το κλίμα που το υπαγορεύει. Είναι και η ελπίδα των καλοκαιριών από την παιδική μας ηλικία. Η προσδοκία ότι, κάποτε, κάπου, όλα θα σταματήσουν για λίγο. Πως θα υπάρξει χρόνος χωρίς ρολόι.
Αλλά τι διακόπτουμε πραγματικά; Και γιατί, ενώ το χρειαζόμαστε τόσο πολύ, αυτή η παύση είναι πάντα προσωρινή;
Η διακοπή από τη ρουτίνα μοιάζει με βαθιά εισπνοή όταν δεν έχει απομείνει αέρας. Σαν παγκάκι στη σκιά όταν τα πόδια βαραίνουν και η ψυχή κουβαλάει φορτία. Ο οργανισμός, το νευρικό μας σύστημα, κυριολεκτικά διψάει για στιγμές αυτορρύθμισης και αποφόρτισης. Αλλά για πολλούς, η ανάπαυση δεν έρχεται χωρίς ενοχή. Η ανάγκη να είμαστε διαρκώς “σε κίνηση”, “σε παραγωγή”, μάς κάνει να νιώθουμε ότι η παύση είναι αδυναμία.
Ο άνθρωπος, όμως, δεν είναι μηχανή. Είναι πλάσμα που αγαπά τη βάση, την οικειότητα, την επανάληψη. Οι μέρες μας και οι νύχτες μας περιστρέφονται γύρω από έναν μικρόκοσμο γεμάτο πρόσωπα, ρόλους, υποχρεώσεις. Δίπλα σε Σημαντικούς Άλλους που κάνουν τη ζωή πιο πολύτιμη — και πιο σύνθετη.
Και οι διακοπές; Οι διακοπές του Αυγούστου είναι, ίσως, μια άνω τελεία. Σε ένα κείμενο που ακόμα γράφεται. Σε προτάσεις που δεν έχουν ακόμα ειπωθεί.
Μα όταν οι διακοπές είναι απλώς η μεταφορά της ίδιας δυσφορίας σε άλλο τόπο, τότε τίποτα δεν αλλάζει: ούτε η τοξική σχέση θα γεννήσει αγάπη, ούτε οι συγκρούσεις θα μαλακώσουν από τον ήλιο, ούτε τα εσωτερικά τραύματα θα θεραπευτούν μόνο με θάλασσα. Ίσως λειανθούν οι γωνίες. Αλλά οι γωνίες είναι κοφτερές — και με την επιστροφή, συχνά ξανακόβουν στο ίδιο σημείο.
Και εκείνοι που δεν κατάφεραν να φύγουν; Πώς διακόπτουν;
Η ουσιαστική παύση δεν χρειάζεται καράβι, ούτε αεροπλάνο. Δεν χρειάζεται άδεια, ούτε φωτογραφίες για τα social. Η πραγματική διακοπή μπορεί να συμβεί σε ένα θερινό σινεμά, σε μια φέτα καρπούζι, στο γρασίδι ενός πάρκου, ή ακόμα και στο πάτωμα του σπιτιού σου, με κλειστά μάτια και ανοιχτή καρδιά.
Από την πλευρά της ψυχολογίας και της νευροεπιστήμης, η ανάγκη για διακοπή δεν είναι απλώς συναισθηματική – είναι βιολογικά θεμελιωμένη. Το νευρικό μας σύστημα λειτουργεί μέσα από κύκλους ενεργοποίησης και αποφόρτισης. Σε κατάσταση χρόνιας έντασης, το σώμα παραμένει σε υπερεγρήγορση (fight or flight), χωρίς να επιστρέφει εύκολα στη φυσιολογική, ρυθμισμένη κατάσταση ηρεμίας (rest and digest). Η έλλειψη παύσεων οδηγεί σε κόπωση, γνωστική δυσλειτουργία και αυξημένα επίπεδα στρες. Αντίθετα, ακόμη και σύντομες στιγμές χαλάρωσης και επανασύνδεσης με το παρόν μπορούν να ενεργοποιήσουν το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα, ευνοώντας την ανάκαμψη και την ψυχική ανθεκτικότητα.
Η κουλτούρα μας εξιδανικεύει την κίνηση, την εξέλιξη, την απόδοση. Κι όμως, η αληθινή επεξεργασία συμβαίνει συχνά στο σταμάτημα. Όπως το χώμα που χρειάζεται να “κάτσει” για να απορροφήσει το νερό.
Η διακοπή είναι επιλογή. Μερικές φορές συνειδητή. Άλλες φορές ασυνείδητη. Μπορεί να ξεκινήσει με μία μόνο πράξη: μια παύση στην ένταση, μια ανάσα χωρίς σκοπό.
Δεν χρειάζεται να περιμένουμε τις ιδανικές συνθήκες για να ξεκουραστούμε. Η παύση δεν είναι πολυτέλεια — είναι φροντίδα. Είναι εκεί, διαθέσιμη, σε μικρές στιγμές, σε σιωπές που χωρούν μέσα μας.
*Νικόλας Τσιλιβαράκος
Γεννήθηκε το Φθινόπωρο του 1990. Έχει αποφοιτήσει από το Τμήμα Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας αλλά και από το Τμήμα Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Ασχολείται ερασιτεχνικά με την φωτογραφία.
Αγαπά… τα παιδιά, τα βιβλία, το θέατρο, την ιταλική μουσική, την ησυχία, τη χειμωνιάτικη λιακάδα, την καλοκαιρινή βροχή, τα ταξίδια που ανανεώνουν τις ανάσες της, τη γεύση του καφέ.
Συγκινείται με… τους γενναιόδωρους ανθρώπους, την ευγένεια, τις ευχές, τα γράμματα σε σχήμα καλλιγραφικό με κόκκινο στυλό.
Επιμένει… να κοιτάζει τον ουρανό γιατί ξέρει -πια- πως δεν έχει μόνο σύννεφα αλλά έχει και ήλιο και φεγγάρι και αστέρια…
Πιστεύει… στο Αόρατο, στο Καλό, στις Συναντήσεις των ανθρώπων.
Αισθάνεται… Ευγνωμοσύνη, Εμπιστοσύνη, Ελευθερία…
Ξεκινά… και ολοκληρώνει την ημέρα της με την ίδια πάντα ευχή…
Από μικρή ονειρευόταν να σκαρώσει το δικό της περιοδικό.
