Μια αλληγορία, δοσμένη με τον πιο προσιτό τρόπο. Ένα πλαίσιο γνώριμο ιστορικά και κοινωνικά, εφόσον μιλάμε για τη Ρωσική Επανάσταση. Επηρεασμένος από το «1984» του ίδιου συγγραφέα, έχοντας διαβάσει εκτενή αποσπάσματα από το συγκεκριμένο βιβλίο, η θετική προκατάληψη ήταν λογικό επακόλουθο. Αρχικά, θυμίζει Αίσωπο όλη αυτή η αλληγορία –η αλληγορία με τα ζώα γαρ-, αλλά σε βάθος, προσωπικά, μου θύμισε και την αλληγορία του σπηλαίου του Πλάτωνα. Σύμβολα που κάτι δηλώνουν, τα οποία φυσικά είναι διαχρονικά.
«Σ’ ένα αγρόκτημα, τα ζώα επαναστατούν κι ανατρέπουν την καταπιεστική εξουσία του ανθρώπου. Τη διοίκηση αναλαμβάνουν τα γουρούνια, που φαίνονται ικανότερα από τα άλλα ζώα. Η νέα εξουσία όμως δεν αργεί να αποδειχτεί το ίδιο κακή ή και ακόμη χειρότερη από την προηγούμενη. Κυρίως γιατί εξαφανίζει τις δυνατότητες για αντίδραση».
«Η πείνα, ο μόχθος και η απογοήτευση είναι ο αμετάβλητος νόμος της ζωής», λέει ο Βενιαμίν, ο γάιδαρος του αγροκτήματος και ίσως ο μοναδικός με πλήρη επίγνωση της κατάστασης.
Άραγε ένας άνθρωπος και κατ’ επέκτασιν ένας λαός πόση καταπίεση και προπαγάνδα μπορεί να αντέξει; Ο Ὀργουελ, λοιπόν, λέει ότι όχι μόνο μπορεί να την αντέξει, αλλά και να την ενστερνιστεί μέχρι ένα σημείο, θεωρώντας την αναπόσπαστο κομμάτι του «είναι» του. Μέχρι ένα σημείο, δηλαδή. Το σημείο στο οποίο ο άνθρωπος συνειδητοποιεί γεγονότα, καταστάσεις, συνθήκες κλπ.
Χωρίς να θέλω να μπω σε λεπτομέρειες για την πλοκή, οι οποίες στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι a priori γνωστές λόγω της ιστορικότητας των γεγονότων, θα ήθελα να επισημάνω τον επιτυχή παραλληλισμό των γουρουνιών με τους ανθρώπους που θέλουν να καταλάβουν την εξουσία. Όπως, επίσης, ο ανεμόμυλος που πιθανόν να συμβολίζει το όλο οικοδόμημα της Σοβιετικής Ένωσης που «οραματιζόταν» ο Στάλιν.
Και φυσικά για τέλος, ας μην ξεχάσουμε ότι: «Όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά μερικά είναι πιο ίσα από τα άλλα». Σας θυμίζει κάτι;
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα…
O Έρικ Άρθουρ Μπλαιρ (Eric Arthur Blair- γνωστός με το ψευδώνυμο Τζορτζ Όργουελ) ήταν Βρετανός συγγραφέας και δημοσιογράφος. Γεννήθηκε στις 25 Ιουνίου 1903 στο Μοντιχάρι της Ινδίας, γιος κατώτερου διοικητικού υπαλλήλου. Η οικογένειά του επέστρεψε στην Αγγλία το 1911.
Τα χρόνια 1917-1921 σπούδασε υπότροφος στο Ήτον, όπου πρωτοδημοσίευσε κείμενά του σε περιοδικά. Το 1922 διορίστηκε αξιωματούχος στην αστυνομία της Βιρμανίας, απ’ όπου παραιτήθηκε έξι χρόνια μετά, αμφισβητώντας το ρόλο του στην αποικιακή διοίκηση, την οποία οι ντόπιοι δεν αποδέχτηκαν ποτέ. Έκτοτε έζησε για καιρό φτωχική ζωή στο Παρίσι και το Λονδίνο, αλλάζοντας περιστασιακά επαγγέλματα και συναναστρεφόμενος με περιθωριακούς. Επρόκειτο για μια συνειδητή από μέρους του απόρριψη του αστικού τρόπου ζωής, που συνοδεύτηκε από την πολιτική του ωρίμανση. Ο ίδιος χαρακτήριζε τον εαυτό του αναρχικό.
Από τις κορυφαίες στιγμές της ζωής του ήταν η συμμετοχή του στον ισπανικό Εμφύλιο. Στρατευμένος αρχικά στη δημοκρατική πολιτοφυλακή, πολέμησε και τραυματίστηκε, για να συγκρουστεί αργότερα και με τους κομμουνιστές. Με την έκρηξη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου τοποθετήθηκε διευθυντής της Ινδικής Υπηρεσίας του BBC, απ’ όπου αποχώρησε το 1943. Ως λογοτεχνικός συντάκτης, εν συνεχεία, στην εφημερίδα Tribune, διαμόρφωσε πολιτικές θέσεις με σοσιαλιστική κατεύθυνση, διαφοροποιημένος ωστόσο από την επίσημη γραμμή των Εργατικών. Στην περίοδο αυτή ανήκουν μερικά από τα καλύτερα δοκίμιά του.
Τα βιβλία του «Οι αλήτες του Παρισιού και του Λονδίνου» (1933), «Μέρες της Μπούρμα» (1934), «Η κόρη του παπά» (1935) και «Ο δρόμος προς την αποβάθρα του Γουίγκαν» (1937), δίνουν το χρονικό της περιόδου αυτής και καταγράφουν την εξέλιξη των ιδεών του. Στο βιβλίο του «Πεθαίνοντας στην Καταλωνία» (1938) αποτύπωσε μοναδικά τις εμπειρίες και τη δράση του.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του έγραψε τα δύο βιβλία που του χάρισαν τη μεγάλη του φήμη. Το 1944 ολοκλήρωσε τη Φάρμα των Ζώων, πολιτική αλληγορία εμπνευσμένη από τη Ρωσική Επανάσταση και τη σταλινική περίοδο της ΕΣΣΔ.
Το 1949 κυκλοφόρησε το τελευταίο του έργο, το περίφημο «1984», κορυφαία ίσως στιγμή του συγγραφέα και πολιτικού στοχαστή. Με τη δράση τοποθετημένη στο μελλοντικό τότε έτος 1984, σκιαγραφεί αριστουργηματικά όσο και εφιαλτικά το ολοκληρωτικό αστυνομικό κράτος, όπου τα πάντα εξελίσσονται υπό την παρακολούθηση του Μεγάλου Αδελφού. Πρόκειται για τα βιβλία που τον έκαναν πλούσιο και διάσημο και ανήκουν στα δημοφιλέστερα έργα του.
To 1950, λίγο πριν τον θάνατό του, μακριά από το αγαπημένο του νησί Τζούρα, ο Βρετανός λογοτέχνης απαγόρευσε ρητά τη συγγραφή της βιογραφίας του, κάτι που όμως τελικά δεν τηρήθηκε από τους πολυάριθμους βιογράφους του. Ο Τζορτζ Όργουελ πέθανε στις 21 Ιανουαρίου του 1950 σε νοσοκομείο του Λονδίνου, σε ηλικία των 47 ετών.
*Το βιβλίο κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κάκτος το 1978. Επανεκδόθηκε από τις εκδόσεις Γράμματα το 2001 και το 2013 από τις εκδόσεις Παρά Πέντε.
Γράφει ο Λάμπρος Καπαραλιώτης.
