Ασκήσεις μνήμης
ΑΦΗΓΉΜΑΤΑ
Μαρία Πανούτσου
Η ίδρυση μιας πόλης
Μικτή τεχνική πεζό και ποίηση
Κάποτε στην αρχή των πολιτισμών, η ίδρυση μιας πόλης ήταν
ένα μεγάλο γεγονός.
Θήβα, η μυθική
όλα σμίγουν στο αναπάντεχο/
και ενώνονται σε ένα σώμα/
με αγκάθια αυλακωμένα με λουλούδια λαμπερά /
ρίχνουν σε τόπο δειλινού μοσχοβολιά /
κοράκια αγγελιοφόροι της σφίγγας
από άνυδρους τόπους /
σε στενά φαράγγια για ήρωες μισερούς/
α
Εκεί στην μακρινή Φοινίκη, γεννήθηκε κάποτε ο Αγήνορας από τον Ποσειδώνα κι έγινε βασιλιάς και γέννησε τον Κάδμο, τον Κίλικα, τον Φοίνικα και την Ευρώπη. Παιδιά του όλα αυτά.
Ο Κάδμος φεύγει να αναζητήσει την αδελφή του την Ευρώπη, που ο Δίας την έκλεψε και την πήγε στην Κρήτη.
Έτσι άρχισε η περιπλάνησή του.
‘Ο άνθρωπος από την Ανατολή’, όπως τον αποκαλούσαν ποιητικά τον Κάδμο, σιγά σιγά έρχεται προς την δύση, μοιράζοντας δώρα στους θεούς και γράμματα στους ανθρώπους και φτάνει κάποια στιγμή στο μαντείο, μαντείο των Δελφών το λέγανε και εκεί, μαθαίνει από την Πυθία, πως πρέπει να σταματήσει να ψάχνει για την αδελφή του την Ευρώπη και πως αντί γι’ αυτήν, μια αγελάδα πρέπει να ακολουθήσει μόλις την βρει και η αγελάδα πρέπει να έχει ένα σύμβολο κάτι σαν άσπρο κύκλο, σαν πανσέληνο, στην κάθε της πλευρά και αφού την ακολουθήσει, θα σταματήσει εκεί που η αγελάδα θα ξαποστάσει.
Ο Κάδμος βρήκε την δαμάλα, την ακολούθησε πατώντας πάνω στα χνάρια της και σιωπηλά ευχαριστούσε τον θεό και χαιρέτησε τον άγνωστο τόπο και εκεί που το ζώο έπεσε να ξεκουραστεί κοντά σε ένα ποτάμι, τον ποταμό Ασωπό στην σημερινή Βοιωτία, έχτισε την Καδμεία όπως αποκαλούσαν ποιητικά την Θήβα.
Πρώτη του φροντίδα του να θυσιάσει το ζώο και χρειάστηκε νερό και έστειλε τους άνδρες που είχε φέρει μαζί το στην πηγή και εκεί το φίδι που φύλαγε την πηγή, σκότωσε τους συντρόφους του και ο Κάδμος σκότωσε το φίδι.
Τότε η θεά Αθηνά, συμβούλεψε τον Κάδμο τα δόντια του φιδιού στην γη να φυτεύσει. Το χώμα άρχισε να σαλεύει και ώ! θαύμα από την γη άνδρες πολεμιστές με δόρατα σπαρτοί φύτρωσαν, ένας ολόκληρος λαός και γέμισαν την Θήβα και αμέσως ένας τρομερός πόλεμος ξεσπά ανάμεσά τους.
Τον Κάδμο τον πιάνει τρόμος μπροστά στον νέο εχθρό και πάει να πιάσει τα όπλα του αλλά μια φωνή του λέει να κρατηθεί μακριά. Όταν τελείωσε η σφαγή, έμειναν μόνο πέντε πολεμιστές. Αυτοί βοήθησαν τον Κάδμο στο έργο του αφού αντάλλαξαν όρκους πίστης και ειρήνης. Οι πέντε πολεμιστές συμβολίζουν τις πέντε σημαντικές οικογένειες της Θήβας.
Από τον Κάδμο γεννήθηκε η Σεμέλη, η Ινώ, η Αγαύη, η Αυτονόη ο Πολύδωρος. Ο Πολύδωρος παντρεύτηκε με μια σπαρτή την Νυκτηίδα και έτσι γεννήθηκε ο Λάβδακος σημαδεμένος και αυτός και η γενιά του από μια λόγχη ένα λάμδα -σημάδι διαμάχης και πολέμου.
Και ο Λάβδακος γέννησε τον Λάιο.
Άτεκνος ο Λάιος πολύ καιρό, πήγε στο μαντείο των Δελφών να μάθει γιατί και να ζητήσει αγόρια για να γεμίσει το σπίτι του. Και του είπε ο Θεός:
“Λάιε βασιλιά της Θήβας αυλάκι παιδιών μην κάνεις σε πείσμα θεών. Θα σε σκοτώσει ο γιος σου. Όλο σου το σπίτι θα ματώσει θα πνιγεί στο αίμα”.
Αλλά ο πόθος τον πήρε τον Λάιο και το μεθύσι και έσπειρε γιό και τότε ο χρησμός και ο λόγος του Φοίβου.
Και έτσι προχωρά ο μύθος……
Την Συνέχεια την γνωρίζουμε από τον Θηβαϊκό Μυθικό Κύκλο, μέσα από τα έργα των αρχαίων τραγικών του 5ου αιώνα Π.Χ. Η τελευταία που πεθαίνει με βίαιο θάνατο, από τον μακρόσυρτο αυτόν γενικολογικό κατάλογο του Θηβαϊκού κύκλου κατά τον Σοφοκλή, ήταν η Αντιγόνη.
Η ανυπακοή της Αντιγόνης στους νόμους της Πόλης και η υπακοή της στους άγραφους νόμους, μας δίνει τις ανθρώπινες διαστάσεις μιας Πόλης.
Πόλη είναι και η ηθική που εφαρμόζει. Αντίθετα η συνετή Ισμήνη επιβίωσε και συμβολίζει τη αντοχή, την διάρκεια μιας πόλης πέρα από την ηθική της πρακτική.
Με τον διαχωρισμό αυτόν, ολοκληρώνεται η τραγική μοίρα των Λαβδακιδών, που ξεκίνησε από τον Κάδμο. Για να μην πάμε πιο παλιά ακόμη σε μύθο- στους δίδυμους αδελφούς, γιοι του Διός και της Αντιόπης- που αναφέρεται στα Ομηρικά έπη, που αποδίδουν σε αυτούς το αρχικό κτίσιμο των τειχών της Θήβας, στους Διόσκουρους δηλαδή – αδελφούς, στον Ζήθο που έφερνε τις πέτρες και ήταν ο δυνατός, που συμβολίζει τον άνθρωπο της πράξης και ο Αμφίονας ο μουσικός, ο οποίος παίζοντας τη λύρα του, μάγεψε τις πέτρες ( ακόμη και τις πέτρες) ώστε να μετακινηθούν μόνες τους και να σχηματίσουν τα περίφημα τείχη της πόλης, με τις επτά πύλες που συμβολίζει την υπέρβαση των ορίων και την πνευματική υπεροχή.
Η Ιστορία της ίδρυσης της Θήβας είναι η ιστορία της ίδρυσης κάθε πόλης. Με βία και αίμα, με ειρήνη και πόλεμο, με θυσίες και με επιτεύγματα θαυμαστά. Η πόλη είναι η ελευθερία και η φυλακή μας. Το ξεπέρασμα των ορίων που μας θέτουν τα τείχη μιας πόλης, αλλά και τα όριά μας τα ίδια. Η Μοίρα μας που είναι συνδεδεμένη με του άλλους, περισσότερο από όσο νομίζουμε. Ο χαρακτήρας μας και το μέλλον μας, που είναι οι προ- γεννήτορες μας. Κάθε μας βήμα, είναι ένα βήμα ενός σύνολου ανθρώπων – οι πολίτες- τεμαχισμός και ανασύσταση λοιπόν. Φιλόξενες πόλεις υπάρχουν, αφιλόξενες πόλεις υπάρχουν επίσης. Η Πόλη είναι άνθρωποί της. Η ιστορία των ανθρώπων της. Αυτό είναι η πόλη. Και η ματιά του καθενός μας.
β
η πόλη έχει γεμίσει με κόσμο/
κόσμο που τον βλέπεις/
και δεν τον βλέπεις /
άλλα τον θέλεις εκεί /
να ακούς το βουητό του
ψάχνεις / να σταθείς να ρεμβάσεις/
ούτε ένα παγκάκι…..
ακουμπάς σε ένα τοίχο/
και με το ένα πόδι λυγισμένο /
σαν το αλμπατρός/
κοιτάς ψηλά/τον ουρανό/
τα καφέ; /.. α…..ναι είναι και αυτά/
ψάχνεις το πορτοφόλι σου/
να δεις αν έχεις να τα πληρώσεις/
μα ναι σου φτάνουν /
για ένα καφέ /
χωρίς γλυκό…./
γ
γνωρίζω άραγε την πόλη αυτή;
τη γνώριζα κάποτε;
τη γνώρισα ποτέ;
τώρα μια άγνωστη
μια απρόσωπη πόλη
γέννημα των νέων ανθρώπων
κάποιες φωτογραφίες
μένουν ακόμη
(μαρτυρίες πιότερο)
όμως γνωρίζω
κάποιες κρυφές γωνιές
της πόλης αυτής
και αυτές γνωρίζουν μόνο εμένα
εκεί επιστρέψω για να την ανταμώσω
την πληγωμένη πόλη μου.
Το κείμενο αυτό πρωτοπαρουσιάστηκε στο περιοδικό ΑΠΊΚΟ 2020.
Η Μαρία Πανούτσου γεννήθηκε στην Αθήνα και υπηρετεί το θέατρο και την ποίηση από το 1979. Σπούδασε μουσική, χορό, θέατρο, ζωγραφική και φωτογραφία στην Ελλάδα, Αγγλία, Πολωνία. Έχει ταξιδεύσει για σπουδές και για συμμετοχή σε Διεθνή Φεστιβάλ θεάτρου, με το Θέατρο Τομή, στην Αγγλία, Σκωτία, Ρουμανία, Γεωργία, Γερμανία, Γαλλία, Πολωνία, Ιταλία, Κύπρο. Έζησε στην παιδική της ηλικία στο Ιράκ, στην Κύπρο και στο Λίβανο. Ξεκίνησε πολύ μικρή το χορό και το θέατρο και με την πρώτη της σκηνοθετική δουλειά βραβεύτηκε με πέντε βραβεία στο Φεστιβάλ Ιθάκης. Σκηνοθεσίας, καλύτερης παράστασης, καλύτερης παρουσίασης νεοελληνικού έργου, βραβείο γυναικείου ρόλου και έπαινος ανδρικού.
Τώρα ζει, εργάζεται και μοιράζεται την ζωή της μεταξύ Αθήνας, Κέας και Λονδίνου. Είναι απόφοιτος του Έκτου Γυμνασίου Θηλαίων. Διπλωματούχος της Σχολής Κλασσικού χορού Ε. Ζουρούδη. Διπλωματούχος της Επαγγελματικής σχολής Θεάτρου Αθηνών Έχει σπουδάσει στο GROTOWSKI LABORATORIUM στο Βρότσλαβ της Πολωνίας. Τελειόφοιτος του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών.
Σπούδασε στο Open University of London Humanities – Ανθρωπιστικές σπουδές, και συμπλήρωσε την μελέτη της για την Αρχαία Ελληνική Τραγωδία με την παρακολούθηση: Αθηναϊκή Δημοκρατία, 5ος αιώνας, στο Open University of London.
Παράλληλα με το θέατρο και την τέχνη η Μαρία Πανούτσου έχει εκδώσει 3 ποιητικές συλλογές, «ΚΑΛΕΣΜΑΤΑ», «SALUADER» και «ΠΕΡΠΑΤΩΝΤΑΣ ΣΤΟ ΔΑΚΤΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΟΝΟΥ ή ΟΙ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΙΣ ΕΝΟΣΑΝΔΡΑ ΑΠΟ ΤΟ CITY» που έχουν εξαντληθεί και ετοιμάζει την έκδοση της νέας ποιητικής συλλογής με τίτλο «Η ΠΟΛΗ».
Μελέτησε Ζωγραφική και Αγιογραφία με τον ζωγράφο Δ. Πάλμα, και Κεραμική με τον γλύπτη Ν. Σκλαβενίτη. Ζωγραφίζει από το 1982 και χρησιμοποιεί ποικίλα υλικά για τον σκοπό αυτόν. Δουλεύει τον πηλό κατασκευάζοντας έργα αποκλειστικά με το χέρι και όχι με τον τροχό. Με την Φωτογραφία και τις αρχές της κινηματογραφικής τέχνης, ασχολήθηκε την περίοδο 1980-90 όπου έγινε δεκτή και στο International Film school of London.
Επίσης στο θέατρο παρουσιάζει θεατρικές παραγωγές όταν έχει να πει κάτι που την απασχολεί πολύ. Μελετά το ανέβασμα έργου του Σταμάτη Πολενάκη και του κύπριου ποιητή, Ανδρέα Τιμοθέου… Τελευταία θεατρική δουλειά της, 2015 με την παράσταση «Άσπρο Φως Ιστορίες έρωτα και αναρχίας» στο θέατρο Ειλισσός.
