Ιταλικά Νανουρίσματα

Μετάφραση- Εισαγωγή: Κωνσταντίνος Καραγιαννόπουλος

Τα νανουρίσματα ή ναναρίσματα πήραν το όνομά τους από το «νάνι νάνι» που επαναλαμβάνεται –συνήθως- σ’ αυτά. Αποτελούν κατηγορία των δημοτικών τραγουδιών και σιγοτραγουδιόντουσαν από τις μητέρες την ώρα που κοίμιζαν τα παιδιά. Μαζί με τα υπόλοιπα λαϊκά άσματα (ή folk songs), τα νανουρίσματα άρχισαν να καταγράφονται επιμελώς από τα τέλη του 18^ου αιώνα και αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για πολλούς λυρικούς ποιητές και συνθέτες τραγουδιών τον 20^ο αιώνα.

Το «Αστέρι αστεράκι» είναι ένα απ’ τα πιο γνωστά νανουρίσματα στην Ιταλία. Το συνέθεσε η ποιήτρια Lina Schwarz[1]. Ενώ, το «Νάνι το κοτοπουλάκι» είναι ένα νανούρισμα από την περιοχή της Τοσκάνης. Η ευρωπαϊκή Κομισιόν δημιούργησε το πρόγραμμα (project) «Νανουρίσματα της Ευρώπης» για να συγκεντρώσει όλα τα νανουρίσματα των διαφόρων γλωσσών της Ένωσης, ώστε να διασωθεί αυτή η πολιτιστική κληρονομιά. Ο κατάλογος των νανουρισμάτων συγκροτήθηκε και μεταφράστηκε σε εφτά γλώσσες και παρουσιάζεται στην σελίδα Lullabies of Europe.

Η συγκεκριμένη μεταφραστική προσπάθεια έγινε κατευθείαν από την ιταλική γλώσσα και αποτελεί την αφετηρία της προσπάθειάς μου για την καταγραφή της ιταλικής λογοτεχνικής παράδοσης.

[1] Γεννημένη στην Βερόνα το 1876, η Lina Schwarz δεν είναι γνωστή μόνο ως ποιήτρια και συγγραφέας παιδικών βιβλίων, αλλά και ως μεταφράστρια των φιλοσοφικών έργων του φιλοσόφου και μυστικιστή παιδαγωγού Rudolf Steiner και συνιδρύτρια (μαζί με την Lavinia Mondolfo) της Στεϊνεριανής Σχολής του Μιλάνο.

Νάνι νάνι, ω

Νάνι νάνι, ω, νάνι να

Σε ποιον να το δώσω το μωρό;

Αν το’ δινα στην μάγισσα Μπεφάνα

Θα το κράταγε για μια βδομάδα

Αν το’ δινα σε μαύρο άνδρα

Θα το κράταγε για ένα χρόνο

Νάνι νάνι, ω, νάνι να

Εγώ θα το κρατήσω το μωρό!

Νάνι νάνι, ω, νάνι να

Σε ποιον να το δώσω το μωρό;

Αν το’ δινα στην μάγισσα Μπεφάνα

Θα το κράταγε για μια βδομάδα

Αν το’ δινα σε μαύρο λύκο

Θα το κράταγε για ένα χρόνο

Αν το’ δινα σε άσπρο λύκο

Θα το κράταγε ακόμα πιο πολύ

Νάνι νάνι, ω, νάνι να

Σε κανέναν δε θα το δώσω το μωρό!

Το νανούρισμα για το σπυρί του καφέ

Νάνι νάνι μαμά

Πάρε με μαζί σου

Στο κρεβάτι το μεγάλο

Για λίγο μόνο.

Ένα νανούρισμα

Θα σου τραγουδήσω

Κι αν σ’ αποκοιμίσω

Θα πέσω να κοιμηθώ.

Νάνι νάνι

Σαλάτα δεν υπάρχει

Μες στο πιάτο

Στο τραπέζι το βασιλικό

Νάνι νάνι μαμά

Δεν υπάρχει και για μένα κάτι

Εκεί μέσα

Παρά μονάχα ένα σπυρί από καφέ

Κοιμούνται τα σπίτια

Κοιμάται η πόλη

Μονάχα το ρολόι

Ακούγεται και κάνει τικ- τακ

Ακόμα και το μυρμήγκι

Ξεκουράζεται τώρα

Μα εσύ είσαι η μαμά

Και δεν κοιμάσαι καθόλου

Νάνι νάνι

Σαλάτα δεν υπάρχει

Μες στο πιάτο

Στο τραπέζι το βασιλικό

Νάνι νάνι μαμά

Δεν υπάρχει και για μένα κάτι

Εκεί μέσα

Παρά μονάχα ένα σπυρί από καφέ.

Όταν θα μεγαλώσω

Θα σου αγοράσω

Πολλά όμορφα πράγματα

Όπως κάνεις εσύ για μένα.

Κλείσε τα μάτια κι ονειρέψου

Εκείνο που δεν έχεις,

Κι έπειτα τα όνειρά σου

Θα μου διηγηθείς.

Νάνι νάνι

Σαλάτα δεν υπάρχει

Μες στο πιάτο

Στο τραπέζι το βασιλικό

Νάνι νάνι μαμά

Δεν υπάρχει και για μένα κάτι

Εκεί μέσα

Θα σταθούμε εκεί

που εσύ θα θελήσεις…

Αστέρι αστεράκι

Αστέρι αστεράκι

Η νύχτα πλησιάζει

Τρέμει η φλόγα

Η αγελάδα είναι μέσ’ στο στάβλο

Η αγελάδα και το μοσχαράκι

Το πρόβατο και τ’ αρνάκι

Η κλώσα και το κοτοπουλάκι

Η μαμά και το μωράκι της

Καθένα έχει και το μωράκι του

Καθένα έχει και την μαμά του

Κι όλα κάνουν νάνι.

Ξέρω ποιος είσαι

Ξέρω ποιος είσαι

Κοντά στην καρδιά μου πάντα είσ’ εσύ

Ξέρω ποιος είσαι

Όλων μου των ονείρων το γλυκό μήνυμα είσ’ εσύ

Ακόμα και στου ύπνου μου

Την όλη παραίσθηση τίποτε περσότερο

Η καρδιά μου δε γνωρίζει

Παρά πως στην πραγματικότητα

Σε μένα θα’ ρθεις

Και θα μ’ αγαπήσεις

Ακόμα πιο πολύ.

Νάνι το κοτοπουλάκι

Ρεφραίν: νάνι νάνι, νάνι να/ το μωράκι της μαμάς /της μαμάς και του Ιησού/ το μωράκι δεν κλαίει πια.

Κάντε νάνι, κοιμηθείτε/ το κρεβάτι είν’ φτιαγμένο από τριαντάφυλλα και πανσέδες/ κι οι κουβέρτες είν’ από ύφασμ’ απαλό/και το στρώμα ειν’ γεμισμένο με φτερά των παγωνιών.

Ρεφραίν

Κάντε νάνι και μπείτε/ σ’ όνειρο μεγάλο και μείνετε εκεί ώσπου να σηκωθείτε/ κάντε νάνι και θα κάνουμε κι εμείς/ με ύπνο μακρύ ώσπου να σηκωθούμε.

Ρεφραίν

*Στοιχεία φωτογραφίας του άρθρου: La luna ci culla le stelle suonano la ninna nanna (pinterest)