«Η ζωή έτσι ήταν πάντα. Γεμάτη από ανατροπές.
Και σας διαβεβαιώ πως ο κόσμος αλλάζει προς το καλύτερο»
«Το σπίτι των πνευμάτων», «Του έρωτα και της σκιάς», «Εύα Λούνα», «Το επουράνιο σχέδιο», «Πάουλα», «Κόρη της μοίρας». Και πιο πρόσφατα, «Το τετράδιο της Μάγια», «Το παιχνίδι του Αντεροβγάλτη», «Ο Ιάπωνας εραστής». Μεταφρασμένα σε 30 γλώσσες, περισσότερα από 51 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως. Αμέτρητα βραβεία (με τον Μπαράκ Ομπάμα να τη βραβεύει για τη συνεισφορά της στα γράμματα και τη λογοτεχνία), κριτικές που εκθειάζουν το ταλέντο της και μερικές που δεν το κολακεύουν και τόσο (ο Ρομπέρτο Μπολάνιο είχε χαρακτηρίσει κάποτε τη συγγραφή της «αναιμική» και «ετοιμοθάνατη»).
Η Ιζαμπέλ Αλιέντε, είναι σίγουρο ότι έχει ζήσει μια ζωή γεμάτη. Γεμάτη με ευτυχία, εμπειρίες, αναμνήσεις, τραγωδίες, βάσανα και δάκρυ. Δεν συμβουλεύει να ζούμε μια ζωή ευτυχισμένη, αλλά μια ζωή ενδιαφέρουσα, που διαρκώς μαθαίνουμε καινούργια πράγματα και μαζεύουμε νέες εμπειρίες. Μια ζωή σαν παραμύθι, όπως τα σουρεαλιστικά παραμύθια που αφηγείται η ίδια στα γραπτά της. Οι περισσότεροι, τα χαρακτηρίζουν «μαγικό ρεαλισμό». Για μένα, είναι πραγματικές ιστορίες, με αληθινούς, χειροπιαστούς ανθρώπους που όμως έχουν μια δόση από την υπερβολή και την παράνοια που χαρακτηρίζει την ίδια τη ζωή μας και είναι κομμάτι του κόσμου μας.
Υπερβολή εκεί που χρειάζεται υπερβολή, μαγεία εκεί που χρειάζεται η μαγεία, βία και σκληρότητα χωρίς πολλές περιγραφές αλλά μπορεί και σε αγγίζει, και στο τέλος, μια νότα αισιοδοξίας, όπως αισιόδοξα βλέπει κι εκείνη τα πράγματα. Η Ιζαμπέλ Αλιέντε, ήταν από τις πρώτες συγγραφείς που καθήλωσαν τα μάτια μου στις σελίδες της και γράπωσαν για τα καλά το ενδιαφέρον μου, μια αγάπη για τα βιβλία της που παραμένει μέχρι και σήμερα.
Γεννήθηκε στη Λίμα του Περού, στις 2 Αυγούστου του 1942, ένα από τα τέσσερα παιδιά του Τομάς Αλιέντε, πρώτου ξαδέρφου του προέδρου της Χιλής την περίοδο 1970-1973, Σαλβαδόρ Αλιέντε. Ο πατέρας της ήταν αξιωματούχος της Πρεσβείας της Χιλής στο Περού, αλλά πήρε διαζύγιο από τη μητέρα της Φρανσίσκα, όταν εκείνη ήταν μόλις 3 ετών. «Είχα έναν πατέρα που εξαφανίστηκε χωρίς να αφήσει αναμνήσεις», αναφέρει σε ένα από τα πιο γνωστά αυτοβιογραφικά σημειώματά της. Μετά το διαζύγιο, μαζί με τη μητέρα και τα αδέρφια της, επέστρεψαν στο Σαντιάγο της Χιλής και εγκαταστάθηκαν στο σπίτι των παππούδων της.
Τα όσα έζησε εκεί, επηρέασαν βαθιά την παιδική φαντασία της, σπέρνοντας το σπόρο που αργότερα θα άνθιζε σε ένα λογοτεχνικό λουλούδι. Η γιαγιά, μια γυναίκα με έντονο το μεταφυσικό στοιχείο στην προσωπικότητά της, διάβαζε τη μοίρα και ασχολούνταν με την αστρολογία και ο παππούς, με την τεράστια βιβλιοθήκη του και τα βιβλία να κατακλύζουν το σπίτι τους, τη μύησαν από νωρίς σε αυτό που αργότερα θα γινόταν η πιο μεγάλη της αγάπη. «Δεν ξέρω για ποιο λόγο νιώθω την ανάγκη να “πω” μια ιστορία. Μερικές φορές νιώθω ότι έχω πολλές ιστορίες μέσα μου, σαν καρπούς που σιγά σιγά αρχίζουν να ωριμάζουν και να με “ενοχλούν” και καταλήγω στο να τις γράφω».
Η μητέρα της ξαναπαντρεύτηκε έναν Χιλιανό διπλωμάτη και έτσι η Ιζαμπέλ πέρασε μεγάλο μέρος της παιδικής της ζωής στη Βολιβία και το Λίβανο, επέστρεψε όμως στη Χιλή για τα εφηβικά της χρόνια και στα 19 της, παντρεύτηκε τον πρώτο της σύζυγο, τον μηχανικό Μιγκέλ Φρίας. Την ίδια περίπου περίοδο, έπιασε δουλειά στον Διεθνή Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ στο Σαντιάγο σαν γραμματέας, μια θέση την οποία κράτησε για πολλά χρόνια. Παράλληλα όμως, εργάστηκε ως δημοσιογράφος, συντάκτης και σύμβουλος για το περιοδικό «Paula», ρεπόρτερ στην τηλεόραση και παρουσιάστρια ειδήσεων.
Η πολιτική οικογένεια από την οποία προέρχεται όμως, έπαιξε σημαντικό ρόλο στα επόμενα βήματά της. Το 1973, ο θείος της Σαλβαδόρ Αλιέντε, ο τότε εκλεγμένος πρόεδρος της Χιλής, δολοφονείται στο πραξικόπημα του δικτάτορα Αουγκούστο Πινοσέτ, και όλα αλλάζουν. Το επίθετο που φέρει, είναι κόκκινο πανί για τη χούντα που μόλις έχει αναλάβει την εξουσία δια της βίας, αναγκάζοντας την ίδια και την οικογένειά της να επιλέξουν την αυτοεξορία στο Καράκας της Βενεζουέλας. Για τον θείο της, μιλάει με τα εξής λόγια: «Το ποιος ήταν πραγματικά και το ότι είχε μια τόσο μεγάλη ιστορική διάσταση το κατάλαβα μετά την επιβολή της χούντας. Όταν φύγαμε από τη Χιλή και πήγαμε πρόσφυγες στη Βενεζουέλα, κάθε φορά που έλεγα το όνομά μου σε κάποιον με ρωτούσε αν έχω συγγένεια με τον Αλιέντε και όταν έλεγα “ναι”, αυτός το φώναζε δυνατά και ξαφνικά μαζεύονταν πολλοί άνθρωποι γύρω μου, με ρωτούσαν, μου μιλούσαν, με φιλούσαν. Εκεί συνειδητοποίησα ότι ήταν ένας θρύλος, ένας ήρωας».
Οι επαγγελματικές δυσκολίες δεν έλειψαν όταν εγκαταστάθηκαν μαζί με τον άντρα της και τα δυο τους παιδιά στη Βενεζουέλα. Μέσα όμως από τις δυσκολίες, ξεπρόβαλε το πρώτο μπουμπούκι, το πρωτόλειο έργο της, «Το σπίτι των πνευμάτων», που γράφτηκε το 1982 ως μια επιστολή προς τον ετοιμοθάνατο παππού της, μία επιτυχία που ήταν ακόμα στα σπάργανα, και αργότερα μεταμορφώθηκε σε ένα μπεστ σέλερ, μια πραγματική εμπορική και κινηματογραφική επιτυχία. Ένα έντονα αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα, με προσωπικές οικογενειακές ιστορίες και φυσικά, γεμάτο με τις πολιτικές εξελίξεις που αναστάτωσαν τη χώρα, την ταραγμένη εκείνη εποχή.
Ακολούθησε το «Του έρωτα και της σκιάς», το 1985, το οποίο υπήρξε υποψήφιο για το Los Angeles Times Book Prize και από κει και έπειτα, οι επιτυχίες, η καταξίωση και η αναγνώριση, διαδέχονταν η μία την άλλη. Στην περιοδεία της στο Σαν Χοσέ της Καλιφόρνια, για την προώθηση του βιβλίου της στις ΗΠΑ, γνώρισε τον δικηγόρο William Gordon, ο οποίος έγινε ο δεύτερος σύζυγός της το 1988, έχοντας χωρίσει ήδη ένα χρόνο από τον πρώτο της σύζυγο. Έτσι, εγκαταστάθηκε πια στην Καλιφόρνια και εκεί, αφιερώθηκε εξ ολοκλήρου στη συγγραφή.
Το 1995, τη βρήκε μία από τις μεγαλύτερες τραγωδίες της ζωής της και γράφτηκε ένα από τα πιο σπαρακτικά βιβλία που έχει γράψει ποτέ. Η κόρη της Πάουλα, πέθανε σε ηλικία 28 ετών από χρόνια νόσο. Κι εκείνη, έγραφε την ιστορία τη δική της και της οικογένειάς της, μια ιστορία που αποτυπώθηκε πάνω στο χαρτί το διάστημα που η κόρη της βρίσκονταν σε κώμα, με σκοπό να τη διαβάσει όταν ξυπνήσει. Η Πάουλα δεν ξύπνησε ποτέ, το βιβλίο όμως εκδόθηκε με τον ομώνυμο τίτλο και αμέσως κατέκτησε την καρδιά του αναγνωστικού κοινού. Η ίδια, λέει για το βιβλίο: «Νομίζω ότι το να χάσεις ένα παιδί είναι μάλλον μία από τις χειρότερες απώλειες. Όταν έγραφα το βιβλίο “Πάολα” έκλαιγα ασταμάτητα και ερχόταν κάθε τόσο η βοηθός μου και μου έλεγε: “Δεν είναι υποχρεωτικό να το γράψεις αυτό το βιβλίο”. Της έλεγα όμως: “Κλαίω, γιατί κλείνει η πληγή μου”». Το 1996, ίδρυσε έναν φιλανθρωπικό οργανισμό με το όνομα της κόρης της, η οποία ήταν ψυχολόγος και εργαζόταν εθελοντικά σε φτωχές κοινότητες της Ισπανίας και της Βενεζουέλας, και βοηθάει οικονομικά και κοινωνικά αδύναμες γυναίκες.
Τα βιβλία, αμέτρητα. Τα βραβεία, άλλα τόσα. Hispanic Heritage Awards, Dorothy and Lillian Gish Prize, Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας της Χιλής, Λογοτεχνικό βραβείο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, Προεδρικό μετάλλιο της Ελευθερίας, American Book Awards, Anisfield-Wolf Book Awards. Περίπου κοντά στα 30.
Έχει χαρακτηριστεί μία από τις πιο φεμινιστικές φωνές της ισπανόφωνης λογοτεχνίας. Αυτό, είναι διάχυτο σε όλα τα έργα της, η γυναικο-κεντρική οπτική γωνία, καθώς, όπως αναφέρει, η μητέρα της υπήρξε ο φάρος της ζωής της, γι’ αυτό και της είναι πιο εύκολο να γράφει για γυναίκες. Γυναίκες αμόρφωτες, γυναίκες αδικημένες απ’ τη μοίρα, γυναίκες που παλεύουν μια ζωή γι’ αυτά που αγαπάνε, όμως πάντα, γυναίκες θαρραλέες και μαχήτριες, λίγο αλλόκοτες και λίγο ιδιαίτερες, με τη σπίθα στα μάτια και το πάθος στην καρδιά.
Σήμερα, έχοντας περάσει τα 70 της χρόνια, συνεχίζει ακάθεκτη με την ίδια φλόγα και το ίδιο μεράκι, να γράφει τις ιστορίες που τόσο αγαπάει, ιστορίες που φωλιάζουν μέσα της και ακόμα δίνουνε καρπούς, με γραφή τόσο φρέσκια και σύγχρονη, τόσο επίκαιρη, με μια νότα από το γνώριμο προσωπικό της στυλ που αγαπούμε εδώ και χρόνια. Έχοντας ζήσει τη ζωή όπως θα την ήθελε, γεμάτη ενδιαφέρον, να ανακαλύπτει κάθε μέρα καινούργια πράγματα, μας αφήνει με μια αισιοδοξία για το μέλλον, που όλοι μας έχουμε ανάγκη: «Η ζωή έτσι ήταν πάντα. Γεμάτη από ανατροπές. Και σας διαβεβαιώ πως ο κόσμος αλλάζει προς το καλύτερο».
