«Και εγώ σαν τον Comte de Lautréamont θα πω…»

«Και εγώ σαν τον Comte de Lautréamont θα πω…»

Η  Μαρία Πανούτσου αφηγείται

Σταμάτης  Πολενάκης

Και παρακάτω μια προχειρογραμμένη
σημείωση, μιλώ για
την τελευταία φράση που έγραψε στο
περιθώριο του τετραδίου της
η Άννα Μαγδαληνή Μπαχ μια ήσυχη
καλοκαιρινή νύχτα του έτους 1752:
Θυμήσου θυμήσου ω ψυχή μου
τα χρόνια που διάβηκαν σαν
σύννεφα.

Σ.Π.

Κρατώ στα χέρια μου τα βιβλία του ποιητή και φίλου. Κάτι παραπάνω από φίλος. Σίφνος και Αθήνα. Σε αυτά τα δυο μέρη, κτίστηκε η μακρόχρονη φιλία μας. Η οικογενειακή σχέση βοήθησε στην γνωριμία μας. Από τον παππού, στον πατέρα, μετά σε όλη του την οικογένεια. Αργότερα οι δυο μας, σιγά σιγά πλησίαζε ο ένας τον άλλον. Εκείνος πολύ νεότερος, σχεδόν παιδί, την ίδια ηλικία του γιου μου -φίλοι οι δυο τους. Κατά την διάρκεια της θεατρικής μου διαδρομής ήρθαμε πιο κοντά. Στην αρχή  ήμουν η δασκάλα (χαρά μου  να περάσει από το εργαστήρι την περίοδο της ακμής  του εργαστηρίου εκφραστικών τεχνών 1992- 1997) η μεγαλύτερη σε ηλικία εγώ, το θέατρο, οι διαδικασίες δημιουργίας,  όλα αυτά μας έφεραν κοντά. Με τον καιρό άλλαξαν οι ρόλοι. Πια εγώ τον παρακολουθούσα και τον παρακολουθώ και τον διαβάζω, ολοκληρωμένο άνδρα και πνευματικό άνθρωπο. Οι μνήμες από ό, τι κάναμε μαζί, συζητήσεις, αλληλογραφία, ανταλλαγή απόψεων και οι αλληλοεπιδράσεις, μαζί και τα βιβλία του, στέριωσαν την φιλία μας. Έχουμε κάνει αρκετά πράγματα μαζί με τον Σταμάτη. Θα τα αναφέρω κάποια άλλη στιγμή. Ίσως το πιο σημαντικό δεν πραγματοποιήθηκε, το θεατρικό του έργο, ένας μονόλογος ποιητικός με τίτλο Ο ΠΌΛΕΜΟΣ ΤΕΛΕΊΩΣΕ με ηρωίδα την Άννα Φρανκ  που με κάποιο τρόπο, το είχε αφιερώσει σε μένα, με σκοπό να τον ερμηνεύσω. Δεν αξιώθηκα μέχρι στιγμής να γίνει αυτό. Ένα κείμενο με το οποίο επικοινωνώ με ένα  μυστικό τρόπο. Ένα κείμενο  ακτινογραφία  του σύγχρονου κόσμου. Μα κυρίως μία, πέρα ως πέρα δυνατή γραφή και περιγραφή που συγκινεί και αφυπνίζει. Ένα κείμενο που  περιέχει όλη την σύγχρονη  ιστορία της δύσης. Έχω την αίσθηση πως το  φορώ προσωπίδα.

Θυμάμαι επίσης, τον Σταμάτη από τις κάρτες που μας έστελνε, άλλοτε εορταστικές, άλλοτε με απλές καθημερινές ευχές για κάτι καλύτερο-τις έχω κρατήσει-με μια σχεδόν πάντα μελαγχολική αισιοδοξία και με  το ιδιαίτερο χιούμορ του βέβαια, καθαρά ‘Πεσσοικό’* από τα μέρη που ταξίδευε.

Ναι ο Σταμάτης. Νομίζουμε πως ξέρουμε έναν άνθρωπο. Μα όχι. Δεν ξέρουμε σχεδόν τίποτα. Θα ήθελα να μάθω για τον Σταμάτη για την παιδική του ηλικία, για την εφηβεία,  για το πως βλέπει τις γυναίκες, τι νοιώθει για την ζωή που βιώνει, για την ζωή  στην Αθήνα, τι του άρεσε από τα ταξίδια του, πως  αντιλαμβάνεται την αγάπη, πιστεύει στον άνθρωπο? Και άλλες παρόμοιες ρομαντικές ερωτήσεις που όμως δεν θα τις κάνω.

Αντίθετα θα κάνω μια ερώτηση στον εαυτόν μου. Γιατί κράτησα σχέση μέσα στον χρόνο με τον Σταμάτη; Δεν κρατώ συνήθως με όλους τους ανθρώπους που γνωρίζω.

Ο Σταμάτης δεν θα σε πιέσει ποτέ και για τίποτα. Δεν θα σου  ζητήσει ποτέ κάτι. Βαθιά ευγενής, αφήνει στον συνομιλητή χρόνο να συστηθεί και πάντα θετικός στις προτάσεις των άλλων. Μοιάζει να μην καταβάλλει προσπάθεια για τίποτα και όμως εργάζεται σταθερά και με  αφοσίωση. Υπάρχει για τους άλλους και υπάρχει συγχρόνως για τον εαυτόν του. Δεν θα σε κακοκαρδίσει λες και είναι ένας άγγελος επί της  γης από ταινία του Βιμ Βέντερς. Έχει τις  απόψεις του, χωρίς να επιθυμεί να τις επιβάλλει. Προσιτός, ανεκτικός, μπορεί και κρατά καλά τα μυστικά της μοναξιάς του. Ευαίσθητος και δοτικός αφήνει την ζωή να τον οδηγεί. Συνεργάσιμος και δημιουργικός. Ένας ώριμος άνδρας που κράτα όλα τα χαρίσματα της παιδικότητας, γι’αυτό και ξεγλιστρά από τις  κακοτοπιές. Ένας μοναδικός φίλος, με όλα τα χαρακτηριστικά που εκτιμώ στον άνθρωπο.

Δεν κάνω το πορτραίτο του Σταμάτη μόνο λέω πως βλέπω εγώ τον Σταμάτη Πολενάκη.

Ένα αγαπημένο τραγούδι του Σταμάτη

Με τον Alfred Deller

https://www.youtube.com/watch?v=wJe0PBchdOc

Waly, Waly Lyrics

[Verse 1]
The water is wide I cannot get o’er
And neither have I wings to fly
O give me a boat that will carry two
And both shall row my lover and I

[Verse 2]
O down in the meadows the other day
A-gath’ring flowers both fine and gay
A-gath’ring flowers both red and blue
I’ve little thought what love can do

[Verse 3]
I leaned my back up against an oak
Thinking that he was a trusty tree
At first he bended, and then he broke

Αποσπάσματα – επιλογές – από την γραφή του Σταμάτη

BIRDS IN THE NIGHT

1

Αν και μας τύλιγε γοργά το σκοτάδι

που ερχόταν πίσω απ` τους λόφους

προφθάσαμε να βρούμε ο ένας

τον άλλον ∙ μέσα από τον σπασμένο

καθρέφτη είδα τα πορφυρά μαλλιά σου

να κυματίζουν. Φοβήθηκα τότε – τώρα είναι αργά-

ν` αγγίξω εκείνο το τόσο εύθραυστο σώμα

που μου προσφερόταν ολόγυμνο μέσα

σ` εκείνο το ελάχιστο διάστημα της γαλήνης

που μας δόθηκε πριν ηχήσουν για άλλη

μια φορά οι σειρήνες και συρθούμε σαν ζώα τυφλά

μέσα στα πνιγηρά καταφύγια.

2

Ο ουρανός ολόκληρος φωτιζόταν από τις φλόγες.

Κατεβαίναμε ολοένα και βαθύτερα χτυπώντας

πάνω στα κρύα τοιχώματα του πηγαδιού

σαν ζώα τυφλά, πιασμένα σε αόρατο δίχτυ.

Κάτω από το παγερό σεληνόφως είδα

τα πορφυρά μαλλιά σου να κυματίζουν.

Κανείς δεν μας εξήγησε ποτέ το αίνιγμα

του κόσμου ∙ είδαμε να κατεβαίνει ανάμεσά μας

ο τρομερός άγγελος του έρωτα και του θανάτου

είδαμε στην έρημη ακτή τις σκοτεινές, ακίνητες

γόνδολες. Ένα κύμα μας εκσφενδόνισε

ως την άκρη αυτής της αφιλόξενης γης.

3

Στα ίδια θολά ποτάμια μπαίνουμε ξανά και ξανά

σαν σε όνειρο. Κάτω από το θαμπό φως

της ετοιμοθάνατης φλόγας, είδα τα πορφυρά

μαλλιά σου να κυματίζουν. Είδαμε τις αιώνιες

βάτους να φλέγονται, είδαμε τον σκοτεινό

κεραυνό του έρωτα και του θανάτου να πέφτει

πάνω στην ακατοίκητη γη.

Ύπαγε, ανίατε ∙ ο πόνος θα είναι η ζωή σου

άκουσα τη φοβερή προφητεία ν` αντηχεί

μέσα από τα μαύρα σπήλαια της γης.

4

Περπατούσαμε ολομόναχοι στην άκρη της θάλασσας ∙ ξημέρωνε

και τα μάτια μας καίγονταν από τη φωτιά του οράματος.

Είδαμε τη σιωπηλή καταιγίδα να πλησιάζει και τότε,

με το χέρι ακίνητο, μου έδειξες κάτι που βυθιζόταν

πέρα μακριά, στον ορίζοντα. Θυμάμαι ότι το καράβι

ονομαζόταν Don Juan, θυμάμαι ότι είδαμε μέσα στο γαλάζιο

φως της αστραπής, τον άγιο ποιητή Σέλλευ με τα χέρια

υψωμένα στον ουρανό. Πριν βυθιστούμε για πάντα,

όπως οι πέτρες, είδα για τελευταία φορά τα πορφυρά

μαλλιά σου να κυματίζουν. Away, away to thy sad and silent home

ακούσαμε τη μελωδία του έρωτα μέσα από τα κατασκότεινα κύματα.

        Birds in the night. ( 2022, εκδ. Ενύπνιο) 

{…..} Αυτή είναι μια αίσθηση που έχω πάντοτε απέναντι στη ζωή και τον κόσμο. Πάντοτε είχα ένα συναίσθημα αμηχανίας, αποξένωσης, ακόμα και τρόμου απέναντι στο ίδιο το γεγονός της ύπαρξής μου. Είμαι εγώ αυτό το πρόσωπο που περιπλανιέται αέναα χωρίς προορισμό, και ταυτόχρονα είμαι κάποιος άλλος, ο διπλανός ή απόμακρος πλησίον που υποφέρει επίσης, ολομόναχος, ριγμένος κατά τύχη μέσα στον κόσμο, είμαι αυτός με τον οποίο δεν πρόκειται να συναντηθώ ποτέ. Προσπαθώ, όμως, όλα αυτά να τα απαλύνω. Η ζωή δεν είναι ποτέ κάτι μονοδιάστατο. Είναι αλήθεια ότι είμαστε ανυπεράσπιστοι στα χέρια του θανάτου, ευάλωτοι απέναντι σε όλες τις τραγωδίες και τις καταστροφές της ύπαρξης…όλα αυτά πράγματι ισχύουν, αλλά την ίδια στιγμή υπάρχει κάτι που μας σώζει πάντοτε. Μια λεπτή κλωστή, ένα νήμα αόρατο. Ό,τι χάνεται σήμερα εδώ, κάπου αλλού κερδίζεται αύριο, ίσως για να χαθεί και πάλι, κι έτσι συνεχίζει ο κόσμος. Ο κόσμος θα σωθεί, οκόσμος σώζεται από την ομορφιά κάθε στιγμή. Να μην το ξεχνάμε αυτό ποτέ. Τότε ίσως και να βρούμε την κρυμμένη απάντηση στο πιο βασανιστικό ερώτημα που έθεσε η εποχή μας: Γιατί δεν εμπόδισε ο Θεός το Άουσβιτς; Ειλικρινά δεν έχω την παραμικρή ιδέα ποια θα μπορούσε να είναι η απάντηση σ` ένα τέτοιο κολοσσιαίο ερώτημα. Υποψιάζομαι μόνο ότι αν υπάρχει απάντηση, και αν η απάντηση εμπεριείχε ένα ελάχιστο, έστω, στοιχείο παρηγοριάς, τότε αυτό θα μπορούσε, επιτέλους, να μας λυτρώσει από το πένθος. Τώρα όμως φεύγω πια πολύ μακριά από την αρχική ερώτησή σου και μπαίνω σε περιοχές δύσβατες… Όπως και να ‘χουν τα πράγματα, το ζήτημα είναι να μη χάσουμε ποτέ την πίστη μας στο θαύμα, την αγάπη μας για τη ζωή και τους ανθρώπους. Επίσης, πράγμα πολύ σημαντικό, να μη χάσουμε το χιούμορ μας και την ικανότητα να γελάμε με τα πράγματα. Ας πολεμήσουμε τις φοβερές εξουσίες με χιούμορ {….}

Σ.Π (Από  συνέντευξη δεν θυμάμαι σε ποιόν και πότε)

Τόσο πολύ χρεοκοπήσαμε σύντροφοι

που ως και τα ξενοδοχεία

τα χτισμένα από τα κόκαλα των νεκρών,

τα ωραία παραθαλάσσια ξενοδοχεία

που φτιάξαμε με τ’ αργύρια

της προδοσίας του Πλουμπίδη,

ως και αυτά ακόμα, εγκαταλείφθηκαν

και σαπίζουν κάτω από τη λάσπη και τη

βροχή. Ούτε αυτή η εποχή είναι εποχή

για ποίηση: πληρώνουμε ακόμα

με νόμισμα Εμφυλίου.

Από το βιβλίο τα Σκαλοπάτια της Οδησσού -Μικρή Άρκτος

Το σπασμένο ρολόι του πατέρα μου

Προς τι, αναρωτιέμαι, αυτή η παράξενη
επιμονή
των δεικτών να περιστρέφονται στα
τυφλά μέσα σ` ένα
ρολόι κομματιασμένο από αιώνες, προς
τι και η πεισματική
εμμονή του τεχνίτη στη λεπτομέρεια
(αναρωτιέμαι πάλι) προς τι η επιμονή
του ποιητή να βγάζει
τα μάτια του μες στο σκοτάδι
πασχίζοντας
να ανακατασκευάσει τον περίπλοκο
μηχανισμό του ποιήματος
εδώ πληθυσμοί ολόκληροι
ανταλλάσσονται ακριβώς όπως ανταλλάσσονται
δυο πιόνια πάνω σε μια άδεια σκακιέρα.

     Από  τα γαλάζια άλογα του Φραντς Μαρκ , Οδός Πανός,

ΤΟΠΊΟ

Χιόνιζε έξω από το παράθυρό σου και ταυτοχρόνως

στα πιο μακρινά ημισφαίρια. Κυρίως άκουσα

χιόνιζε στην Plaza de la Republica, στα έρημα

τείχη της Ελσινόρης, στις κατασκότεινες όχθες,

στο πάρκο που το γνώριζες μόνο από τις αφηγήσεις

των εξόριστων

Από το χέρι του χρόνου -εκδ. Ομβρός

(…)
όλα όσα ακολούθησαν στη συνέχεια
ξετυλίγονται μπροστά μου σαν ένα βουβό
φιλμ βλέπω τα γεγονότα σαν να στέκομαι μπροστά
σ’ έναν καθρέφτη ονείρου ο Πρίντσιπ βρίσκεται μπροστά
στο μαύρο αυτοκίνητο του αρχιδούκα
και κρατώντας το περίστροφο πυροβολεί
από κοντά αρκετές φορές
ο Πρίντσιπ εγκαταλείπει
τη σκηνή τρέχοντας
ο αρχιδούκας έχει χτυπηθεί
το ίδιο και η σύζυγός του Σοφία
δούκισσα του Χόχενμπεργκ
αν και δεν ήμουν παρών
τη στιγμή που ο Πρίντσιπ
πατά τη σκανδάλη
τα βλέπω όλα καθαρά όπως
κάποιος που κοιτάζει μέσα από ένα
πεντακάθαρο κρύσταλλο όλα
ξετυλίγονται μπροστά μου σαν ένα βουβό
φιλμ βλέπω τον αρχιδούκα να πέφτει
η δούκισσα Σοφία πέφτει επίσης
γέρνει στο κάθισμα χτυπημένη στο αυτί
όλοι ξαφνικά στεκόμαστε μπροστά σ’ έναν
καθρέφτη
ονείρου οι πύλες του χάους
και του ολέθρου
έχουν ανοίξει ο οδηγός βγάζει
ένα μαντήλι για να σκουπίσει
το αίμα από το στόμα της δούκισσας
όλα συμβαίνουν ταυτόχρονα
ένα μεγάλο ατμόπλοιο με την ονομασία Ανκόν
αποπλέει θριαμβευτικά από το λιμάνι
του Παναμά
ο Πρίντσιπ εγκαταλείπει
τη σκηνή τρέχοντας
ένα τραίνο ταξιδεύει
ολόκληρη τη νύχτα από τη Βιέννη
στο Σαράγεβο διασχίζοντας
αγρούς και κοιλάδες και πυκνά
δάση με καστανιές που θυμίζουν

τα μελαγχολικά τοπία του Στίφτερ
αγροί και κοιλάδες και πυκνά δάση
με καστανιές που φλέγονται
φλέγονται κάτω
από τις θανατηφόρες λάμψεις
των άστρων
άρρωστα άλογα και δυσκίνητα βόδια
σέρνουν κάτω από τη βροχή
τα σκουριασμένα κάρα των νεκρών
οι πύλες του χάους και του ολέθρου
έχουν ανοίξει ένας ολόκληρος
κόσμος βυθίζεται στην τρέλα ένας
ολόκληρος κόσμος έφθασε στο τέλος του
This is the way the world ends
αυτή θα είναι η τελευταία μας λέξη καθώς
βυθιζόμαστε αργά στη μαύρη
λάσπη των χαρακωμάτων
παραιτηθείτε από κάθε ελπίδα
παραιτηθείτε This is the way
η εποχή
των ασφυξιογόνων αερίων
επέρχεται.

Από το βιβλίο του Τα τριαντάφυλλα της Μερσέδες, εκδ. Μικρή Άρκτος

Διασχίζοντας τους αιώνες

Τι χρειάζονται οι ποιητές; Σε τι χρησιμεύει η ποίηση; Ερωτήματα που μένουν συνεχώς αναπάντητα και διαρκώς επανέρχονται όλο και πιο βασανιστικά σε εποχές όπως η δική μας, που τα πάντα γκρεμίζονται και η πίστη στο θαύμα ολοένα κλονίζεται.

Στο μυθιστόρημα “Οι δαιμονισμένοι” ο Ντοστογιέφσκι βάζει στο στόμα κάποιου από τους επαναστάτες μηδενιστές του έργου τη φράση «Ενα ζευγάρι μπότες αξίζει περισσότερο απ’ όλο τον Σέξπιρ»

Ο μεγάλος Ρώσος τραγικός είχε δει με την απαράμιλλη προφητική του δύναμη τη φοβερή θύελλα που ερχόταν και είχε προειδοποιήσει εγκαίρως για την ανάδυση μιας νέας τάξης επαναστατών για τους οποίους τα πάντα επιτρέπονται και τα πάντα, ακόμα και η ποίηση και η τέχνη, είναι άξια περιφρόνησης αν δεν εξυπηρετούν τους σκοπούς τους και αν δεν έχουν μια άμεση χρησιμότητα.

Αλλά η ποίηση και η τέχνη δεν μπορούν να έχουν καμία άμεση χρησιμότητα. Ένα ζευγάρι μπότες μπορεί να είναι χρήσιμο.

Η μεγάλη ποίηση που έρχεται από πολύ μακριά διασχίζοντας τους αιώνες είναι απαραίτητη.

Χρειαζόμαστε σήμερα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, την ποίηση και τη θέρμη των λέξεων που μόνο αυτές μπορούν να μας ζεστάνουν και να μας προστατεύσουν απέναντι στο μεγάλο ψύχος, στη φοβερή εποχή των παγετώνων η οποία επέρχεται.

Το “Διασχίζοντας τους αιώνες”, είναι από τη ”βιβλιοθήκη” της Ελευθεροτυπίας. Σάββατο 22 Μαρτίου 2014.

Βιογραφικό

Ο Σταμάτης Λ. Πολενάκης (εγγονός του Σιφνιού γελοιογράφου Σταμάτη Πολενάκη και γιος του Λέανδρου Πολενάκη), γεννήθηκε στην Αθήνα το 1970. Σπούδασε στο τμήμα Ισπανικής Λογοτεχνίας του Universidad Complutense της Μαδρίτης. Είναι ποιητής και θεατρικός συγγραφέας.

Έχει δημοσιεύσει τις ποιητικές συλλογές “Το χέρι του χρόνου” (Ομβρος, 2002), “Τα γαλάζια άλογα του Φραντς Μαρκ” (Οδός Πανός, 2006), “Νοτρ Νταμ” (Οδός Πανός, 2008), “Τα σκαλοπάτια της Οδησσού” (Μικρή Άρκτος, 2012), “Η ένδοξη πέτρα” (Μικρή Άρκτος, 2014), “Τα τριαντάφυλλα της Μερσέδες” (Μικρή Άρκτος, 2016), που τιμήθηκε με το βραβείο ποίησης του περιοδικού “Αναγνώστης” το 2017. Έχει δημοσιεύσει ποιήματα σε λογοτεχνικά περιοδικά (“Το δέντρο”, “(δε)κατα”, “Ποιητική”, “Poetry Review”) και ανθολογίες (“Cross-Section”, “Austerity Measures”, κ.ά.).

Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά από τον Γιάννη Γκούμα και κυρίως από τον Richard Pierce, στα ισπανικά, στα ιταλικά και στα γερμανικά. Έχει μεταφράσει από τα ισπανικά τα θεατρικά έργα “Chat” (σε ομαδική μετάφραση) και “Η τρυφερή σου μολότωφ” του Γκουστάβο Όττ (Εκδόσεις Λαγουδέρα, 2008). Είναι συγγραφέας του μονολόγου “Το τελευταίο όνειρο της Έμιλυ Ντίκινσον”, που παρουσιάστηκε το 2007 στο πλαίσιο του Θεατρικού Αναλογίου (διοργάνωση: ΙΤΙ UNESCO) (ερμηνεία: Ιωάννα Τσιριγκούλη, σκηνοθεσία: Έφη Θεοδώρου) και το 2008 (ερμηνεία: Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, σκηνοθεσία: Σωτήρης Καραμεσίνης) στο Φεστιβάλ Ελληνικού Έργου HSBC.

Τον Δεκέμβριο του 2010 το έργο μεταδόθηκε από το Radio Romania Cultural στη Ρουμανία, σε ερμηνεία της Valeria Seciu, ενώ το Σεπτέμβριο του 2011 εκπροσώπησε τη Ρουμανία στο 63ο Διεθνές Φεστιβάλ Ραδιοφώνου και Τηλεόρασης Prix Italia, στο Τορίνο. “Το τελευταίο όνειρο της Έμιλυ Ντίκινσον” έχει μεταφραστεί στα αγγλικά από τον Richard Pierce, στα γαλλικά από την Μυρτώ Γόντικα και στα ρουμανικά από την Cezaria Udrescu.

Τον Μάιο του 2012 παρουσιάστηκε στα αγγλικά στο θέατρο της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης, σε σκηνοθεσία Αθηνάς Στούρνα και ερμηνεία της ηθοποιού Monica McShane. Το έργο “Ψαρόσουπα” παρουσιάστηκε το 2009 στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου στο πλαίσιο των “Αναγνώσεων” (σκηνοθεσία: Ελένη Γεωργοπούλου), με τους ηθοποιούς Μάνο Βακούση, Δημήτρη Πιατά, Αιμιλία Βάλβη και Μαρία Τσιμά. Η “Ψαρόσουπα” έχει μεταφραστεί στα γαλλικά από την Jacqueline Razgonnikoff.

Το 2010 ο Θίασος Ωκύπους ανέβασε το θεατρικό του έργο “Βερολίνο” στο Παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης στο Ναύπλιο και στο Θέατρο Φούρνος στην Αθήνα (ερμηνεία: Ιλιάνα Παζαρζή, Δημήτρης Καραμπέτσης, σκηνοθεσία: Αθηνά Στούρνα). Το “Βερολίνο” έχει μεταφραστεί στα Γαλλικά από την Jacqueline Razgonnikoff.

Τον Ιούλιο του 2009 προσκλήθηκε ως υπότροφος στο Κέντρο Συγγραφέων και Μεταφραστών της Βαλτικής, στο νησί Γκότλαντ της Σουηδίας. Το Σεπτέμβριο του 2009 συμμετείχε στην συνάντηση θεατρικών συγγραφέων “Dramaticulas” στο Μπουένος Άιρες με την ανάγνωση του έργου “Βερολίνο” στα ισπανικά. Επίσης, ποιήματά του διαβάστηκαν στη Σάλτα (Β. Αργεντινή) στο Casa de Hernandez- Museo de la Ciudad.

Το έργο του “Χειμωνιάτικο ταξίδι” παρουσιάστηκε τον Σεπτέμβριο του 2016 στο Θέατρο Τέχνης, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ “Αναλόγιο” (ερμηνεία: Νίκος Αναστασόπουλος, Ιλιάνα Παζαρζή, Αντώνης Τσιοτσιόπουλος, σκηνοθεσία: Αθηνά Στούρνα). Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.

https://books24.gr/persons/view/detail/persons/stamatis-polenakis?srsltid=AfmBOorsMCtjtOqi-vbVoRC3Tb4jRIlx_9zCtRPD4OvqJYARoiU9toGc

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%84%CE%B1%CE%BC%CE%AC%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CE%B5%CE%BD%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82

*(Fernando António Nogueira de Seabra Pessôa)

Μαρία Κασσιανή Σκουλαρίκου – Πανούτσου

Αθήνα 2024