Αγιότατος έρως «Μετά την πτώση II»
Γράφει η Μαρία Πανούτσου
10/04/2021
Εικόνα: Mark Rothko
Ποίηση: Μαρία Πανούτσου
Μετά την πτώση (2)
Νέα ποιητική Συλλογή
2021 Κέα- Αθήνα
42 ποιήματα σε εξέλιξη
Λίγα λόγια
Μετά την πτώση είναι μια νέα συλλογή ποιημάτων που γράφεται τον καιρό αυτό. Ξεκίνησε με την νέα χρονιά.
Ο τίτλος έχει σχέση με μένα. Υπάρχουν εποχές ανόδου και εποχές καθόδου. Τα τελευταία χρόνια ήταν από τα τα πιο δύσκολα της ζωής μου. Το ότι ζω είναι ένα θαύμα. Αυτό που με κράτησε και με κρατά είναι η πίστη μου στην μοναδικότητα της ζωής. Η συλλογή αυτή εκφράζει συνολικούς προβληματισμούς για την ζωή όπως την βίωσα και όπως την βιώνω. Δεν έχει σημασία η διαδικασία της ανόδου και της καθόδου τελικά όσο η εν υπάρχουσα ακόμη περιέργεια, για τον ΚΌΣΜΟ που μας περιβάλλει.
Το σημερινό δεύτερο μέρος των ποιημάτων με τίτλο ΜΕΤΆ ΤΗΝ ΠΤΏΣΗ είναι μια ενότητα αφιερωμένη στον ήρωα του Ομηρικού έπους, Ελπήνορα με τον τίτλο της ενότητας: ‘ Από έσχατος πρώτος’ Η Τετραλογία του Ελπήνορα. Με την ενότητα αυτή συμμετέχω και στο νέο ΑΠΊΚΟ το περιοδικό λόγου. Τα δυο πρώτα ποιήματα της ενότητας είναι από παλαιότερες προσέγγισης στον Ελπήνορα. Τα δυο τελευταία που συμπληρώνουν την τετραλογία, γράφτηκαν το 2021.
Ο Ελπήνορας ως αντιήρωας με απασχολεί και θα με απασχολήσει ακόμη πιστεύω. Το ότι τον εντάσσω στην ενότητα ΑΓΙΌΤΑΤΟΣ είναι γιατί ο έρωτας αντιπροσωπεύει για μένα το ίδιο μυστήριο, το ίδιο σκοτεινός και άβολος, όπως όλα τα της ζωής.
Αν θα έπρεπε να διαλέξω τι δεν είναι μυστήριο, σκοτεινό και άβολο, θα διάλεγα τα φυσικά τοπία του σύμπαντος.
Η συλλογή ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΤΏΣΗ θα ντύνεται εικαστικά με το έργο -πάντα το ίδιο- του Mark Rothko.
METΆ THN ΠTΏΣΗ ( 2 )
‘Από έσχατος πρώτος’
Η Τετραλογία του Ελπήνορα
Τί τους δόθηκε αυτονώνε!
Μελισσόκερο να κλείσουνε τα αυτιά.
Φαρμάκι, μελισσόκερο να κλείσουνε τα αυτιά
κι ένα μνήμα αλατισμένο δίπλα στο χωράφι των βοδιών
νήσον αμίμονα —
τα κεφάλια τους σαν θαλασσινά κοράκια μέσα στους αφρούς
μαύρες κηλίδες, φύκια κάτω από το φως της αστραπής.
Κονσερβαρισμένα τα βόδια του Απόλλωνα,
δέκα κονσέρβες για κάθε βάρκα. *
Ezra Pound
Είμαι η Αντιγόνη και όχι ο Ελπήνορας
ΕΛΠΗΝΩΡ Ι
Je suis Antigone et pas Elpinoras
Je suis Antigone oui/ moi
Je suis morte oui je ne vis plus je vivais
Maintenant je suis morte
mais de temps en temps
je viens et je reviens.
Avec moi j’amène le désir
de vivre encore une fois/
mon corps frémit de nostalgie
de poser de questions/
tant des questions tant des réponses.
C’ est un chemin triste mon amour/
Je suis morte oui je ne vis plus/ Je vivais
mais de temps, en temps je reviens
à travers vos désirs/ vos aspirations /vos appels.
C’ est vous qui me faites venir ici/et moi/
le rien/ et vous les tous/
c’ est pour cela que je reviens.
Je suis ici encore une fois
pour plaire /sentir /danser et chanter
comprendre et aimer/ encore une fois.
Αφιερωμένο στον Jean Anouilh
ΕΛΠΗΝΩΡ ΙΙ
Τι να πω και τι να ομολογήσω
σε μια πέτρα βάζω φτερά
στο όνειρο ρίχνω πυκνή φωτιά
αφήνω ψηλά το ενύπνιο αυτό
να γείρει να πλαντάξει σε βουνό κρυφό
Συχνά στους πρόποδες βρισκόμουν
θα μείνω
να αισθανθώ ποια είμαι και τι κάνω
και έμεινα σκεπτόμενη την άλλη μέρα
πως είναι να διαβώ μια ξένη χώρα, πέρα
να φύγω από λάθη στεναγμούς
να κολυμπώ σε άδεια βάθη λυτρωμούς
και τότε είδα ένα άστρο να θολώνει παγερά
δεν ήταν το φως που στέρεψε στερνά
αλλά τα δυο μου μάτια κλειστά και αρνητικά
και είπα δυο λέξεις μαγικές να ομορφύνει το σκοτάδι
κάθε μου πράξη και αίσθημα μέσα στο βράδυ,
μα ξύπνησα απ’ όνειρο
και με χαμόγελο πίσω απ’ το στόμα
καθώς η μέρα άρχιζε με ένα βιβλίο του Ελπήνορα
μικρό με φύλλα από καπνό, λεβάντα, φαγωμένα.
Αφιερωμένο στον Τάκη Σινόπουλο
Ο μπαλαντέρ
ΕΛΠΗΝΩΡ ΙΙΙ
Για την ώρα της απόλυτης κρίσης, όταν ο Τολστόι μακριά και ο Ντοστογιέφσκι ξεχασμένος, όταν οι άλλοι θα έχουν κερδίσει, όταν οι δυνάμεις μου θα μοιάζουν με σπασμένα κλαδιά και το κορμί μου θα έχει γίνει ένα φύλλο χαμένο σε να χωμάτινο αυλάκι, όταν θα με κοιτάτε με ειρωνεία όσο ζω, τότε θα αναστηθώ και θα φύγω με το κρυφό μου χαρτί στην τσέπη του παλτού μου. Ό,τι είδα ό,τι ένοιωσα το παίρνω μαζί μου.
Το σκέφτηκα ένα βράδυ, κάποιο βράδυ της ζωής μου, τότε που ήμουν νέα, τότε που ήμουν τόσο πολύ σίγουρη. Τώρα δεν είμαι τόσο σίγουρη άλλα δεν έχω και κάτι άλλο να προτείνω στον εαυτόν μου, παρά να χάσω την ύστατη στιγμή την ντάμα κούπα.
Το κρυφό μου χαρτί μοιάζει με μια νοσταλγία, αλλά δεν είναι, μοιάζει με ένα όνειρο, αλλά δεν είναι, μοιάζει με μία παλάμη ή με μια φωνή να μου λέει ”έλα μη φοβάσαι” και να μην το εννοεί, μοιάζει με μια αγκαλιά από μάνα και πατέρα, από ένα παιδικό χέρι ιδρωμένο από την αγωνία. Μια νοσταλγία όλη μου ζωή και ποτέ στο παρόν.
Λέω;
Και τι μ’ αυτό;
Λέω και λοιπόν;
Έχω;
Και όμως έχω..
Και λέω πολλά-
μέχρι να φτάσει η παλίρροια και τότε το κρυφό χαρτί πάλι θα με κοιτά περίεργα.
Δυο τρεις χορδές από ένα τραγούδι, μπορεί να με σπρώξει στο καλό ή στο κακό. Γυρνάω σαν γύφτισσα στις παρυφές του μυαλού μου. Ξετρυπώνω τις εικόνες της ευτυχίας και της ντροπής, ξέρω πως όλα είναι ένα ψέμα και η αλήθεια κρύβεται στα ταπεινά τα λόγια.
Μην ξεχνιέστε τυχαία βρεθήκαμε σε αυτόν το τόπο.
Αυτή είναι η νοσταλγία, η νοσταλγία της ζωής, ο νόστος της επιστροφής.
Σκάβω ένα λαγούμι με τα δυο μου χέρια. Γύρω του, φύτευσα, όχι ασφόδελο, μα πικροδάφνη και πιο πέρα, έβαλα έναν ξύλινο στασίδι για να αρθρώσω τον τελευταίο μου λόγο. Θα ψελλίσω και για σένα Ελπήνορα πως από ‘έσχατος πρώτος’.
Θα μιλήσω και για τις μυρωδιές του τόπου μου και εκείνη η φεγγαράδα να ξεπροβάλλει μέσα από τα σύννεφα, την ξέρα που κάποτε πάνω της προσευχήθηκα και έδωσα όρκο ζωής. Σφηνώνω όλα αυτά στα κύτταρά μου, όπως η κεντήστρα που ρίχνει τις βελονιές μια μια, αιώνια να υμνούν την ομορφιά της γης.
Αφιερωμένο στον Γ. Ρίτσο.
To Κουπί του Οδυσσέα
ΕΛΠΙΝΩΡ IV
Το κουπί μπηγμένο βαθιά στην άμμο.
Στάθηκε όρθιος ο Οδυσσέας μπροστά στον τάφο
πρόσθεσε και ένα ξερό φύκι
εκεί που ήταν περίπου το κεφάλι,
μ’ ένα σφυρί κάρφωσε οριζόντια ένα ξύλο
κι έφτιαξε τον σταυρό.
«Πως μπόρεσες να είσαι τόσο ανέμελος»
σκέφτηκε-
τώρα κουφάρι όμοιο με υπόλοιπο ψαριού,
παρά ανθρώπου.
Ο Οδυσσέας κράτησε στο στόμα κλειστό
κατάπιε την σκέψη που γεννήθηκε,
ξεστόμισε μόνο έναν ύμνο της Εκάτης
και απομακρύνθηκε σκεφτικός
Α! Ελπήνορα πόσο ανθρώπινος ήσουν.
Αχ Ελπήνορα εσύ ο πιο αθώος.
Σου έφτανε η παρέα, μια κούπα κρασί γεμάτη
και γέλιο πολύ-
και όλα τα άφηνες σε μένα
μα δες με και έμενα τώρα.
Τιμές και λάβαρα και τιμαλφή στο πάτο της θάλασσας
και κάτι γερασμένους ανθρώπους θα βρω
ανήμπορους-
και έμενα ποιος θα μπήξει ένα κουπί στο τάφο μου
ποιος γιρλάντες θα βάλει από φύκια στο γέρικο μέτωπό μου
πριν ρημαξοσκοτινιάσει ο ουρανός τ’ αστέρια;
Δεν ήσουν εσύ που θα έμενες άταφος Ελπήνορα
αλλά εγώ-
όπως η Κασσάνδρα προφήτευσε
αφού πια προδομένος και πένης
επιστρέφω-
και μην πιστεύεις τις ιστορίες Ελπήνορα
για γυρισμό γλυκό στα πάτρια εδάφη-
ο γήλιος δεν είναι πια για μας τους δυο.
Αφιερωμένο στον του Γ. Σεφέρη
* Ezra Pound Canto XX (απόσπασμα ) μετάφραση Άρης Αλεξάνδρ
«Ο αγιότατος έρως και άλλα τινά»
Ρapaver rhoea
Η ερωτική ποίηση που πραγματεύεται την φυσική κατάσταση που προκύπτει αθέλητα στους ανθρώπους και τους βγάζει για λίγο ή για πολύ, από τον δρόμο που έχουν χαράξει, είναι μια πράξη που έχει όλα τα στοιχεία μιας επανάστασης, μιας προσωπικής επανάστασης, που είναι και η πιο ουσιαστική. Ο έρωτας αφορμή για αλλαγή και αμφισβήτηση συθέμελα του εαυτού μας και των αρχών μας, έρχεται ολόδροσος να μας οδηγήσει σε όχι και τόσο δροσερές και ευχάριστες ψυχικές καταστάσεις. Η ποίηση κατ’ εξοχήν ερωτική, ακόμη και όταν δεν φαίνεται στο πρώτο πλάνο της γραφής, μας ανοίγει ορίζοντες για να έρθουμε πιο κοντά στο ‘πρόσωπο’ του ανθρώπου που δεν είναι εύκολο να προσεγγίσουμε με άλλο τρόπο.
«Ο Αγιότατος Έρως και άλλα τινά»: Σύλληψη, έρευνα, οργάνωση και εκτέλεση:
Μαρία Πανούτσου.
[Copyright © Μαρία Σκουλαρίκου-Πανούτσου]
Επιμέλεια: Αλεξία Κατσαβού.
Η Μαρία Πανούτσου γεννήθηκε στην Αθήνα και υπηρετεί το θέατρο και την ποίηση από το 1979. Σπούδασε μουσική, χορό, θέατρο, ζωγραφική και φωτογραφία στην Ελλάδα, Αγγλία, Πολωνία. Έχει ταξιδεύσει για σπουδές και για συμμετοχή σε Διεθνή Φεστιβάλ θεάτρου, με το Θέατρο Τομή, στην Αγγλία, Σκωτία, Ρουμανία, Γεωργία, Γερμανία, Γαλλία, Πολωνία, Ιταλία, Κύπρο. Έζησε στην παιδική της ηλικία στο Ιράκ, στην Κύπρο και στο Λίβανο. Ξεκίνησε πολύ μικρή το χορό και το θέατρο και με την πρώτη της σκηνοθετική δουλειά βραβεύτηκε με πέντε βραβεία στο Φεστιβάλ Ιθάκης. Σκηνοθεσίας, καλύτερης παράστασης, καλύτερης παρουσίασης νεοελληνικού έργου, βραβείο γυναικείου ρόλου και έπαινος ανδρικού.
Τώρα ζει, εργάζεται και μοιράζεται την ζωή της μεταξύ Αθήνας, Κέας και Λονδίνου. Είναι απόφοιτος του Έκτου Γυμνασίου Θηλαίων. Διπλωματούχος της Σχολής Κλασσικού χορού Ε. Ζουρούδη. Διπλωματούχος της Επαγγελματικής σχολής Θεάτρου Αθηνών Έχει σπουδάσει στο GROTOWSKI LABORATORIUM στο Βρότσλαβ της Πολωνίας. Τελειόφοιτος του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών.
Σπούδασε στο Open University of London Humanities – Ανθρωπιστικές σπουδές, και συμπλήρωσε την μελέτη της για την Αρχαία Ελληνική Τραγωδία με την παρακολούθηση: Αθηναϊκή Δημοκρατία, 5ος αιώνας, στο Open University of London.
Παράλληλα με το θέατρο και την τέχνη η Μαρία Πανούτσου έχει εκδώσει 3 ποιητικές συλλογές, «ΚΑΛΕΣΜΑΤΑ», «SALUADER» και «ΠΕΡΠΑΤΩΝΤΑΣ ΣΤΟ ΔΑΚΤΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΟΝΟΥ ή ΟΙ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΙΣ ΕΝΟΣΑΝΔΡΑ ΑΠΟ ΤΟ CITY» που έχουν εξαντληθεί και ετοιμάζει την έκδοση της νέας ποιητικής συλλογής με τίτλο «Η ΠΟΛΗ».
Μελέτησε Ζωγραφική και Αγιογραφία με τον ζωγράφο Δ. Πάλμα, και Κεραμική με τον γλύπτη Ν. Σκλαβενίτη. Ζωγραφίζει από το 1982 και χρησιμοποιεί ποικίλα υλικά για τον σκοπό αυτόν. Δουλεύει τον πηλό κατασκευάζοντας έργα αποκλειστικά με το χέρι και όχι με τον τροχό. Με την Φωτογραφία και τις αρχές της κινηματογραφικής τέχνης, ασχολήθηκε την περίοδο 1980-90 όπου έγινε δεκτή και στο International Film school of London.
Επίσης στο θέατρο παρουσιάζει θεατρικές παραγωγές όταν έχει να πει κάτι που την απασχολεί πολύ. Μελετά το ανέβασμα έργου του Σταμάτη Πολενάκη και του κύπριου ποιητή, Ανδρέα Τιμοθέου… Τελευταία θεατρική δουλειά της, 2015 με την παράσταση «Άσπρο Φως Ιστορίες έρωτα και αναρχίας» στο θέατρο Ειλισσός.
