Θλιμμένος βάτραχος, Άκης Παρώδης: Μια πολύ προσωπική προσέγγιση

Κείμενα  Ανησυχίας

Γράφει η Μαρία Πανούτσου

  Μια πολύ προσωπική προσέγγιση  

Φωνή σπασμένη
Με φωτιά και άμμο τυλιγμένη
Πιάνεται απ’τα σύννεφα
μάταια σέρνει το παρελθόν της
Και στο χλωμό παρόν της

Ψάχνει, λυγίζει
Κι αρρωσταίνει

Α.Π

Όταν διάβασα τον τίτλο της συλλογής, Ο Θλιμμένος Βάτραχος χαμογέλασα. Ήταν μια ευχάριστη έκπληξη ο τίτλος για μια ποιητική συλλογή. Θα μπορούσε να ήταν τίτλος για παραμύθια ή ιστορίες για παιδιά. Αλλά τίτλος ποιητικής συλλογής και μάλιστα της πρώτης, πραγματικά ήταν μια έκπληξη. Με προϊδέασε θετικά για το βιβλίο και όταν ήρθε το βιβλίο στα χέρια μου  εκτίμησα και την προσεγμένη έκδοση, (Εκδόσεις Ιωλκός) το χαρτί, το εξώφυλλο. Κρατούσα στα χέρια μου τον Θλιμμένο Βάτραχο. Η συλλογή αυτή η ποιητική είναι η πρώτη του Άκη Παρώδη.

Ο Άκης Παρώδης γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Εξάρχεια. Είναι ακαδημαϊκός και ζει και εργάζεται μόνιμα στη Γαλλία. Εμπνέεται συστηματικά από τον Νίκο Καζαντζάκη και τον Οδυσσέα Ελύτη αλλά και από πολλούς άλλους κλασικούς και μη, Έλληνες και ξένους, ποιητές και λογοτέχνες. Γράφει κυρίως πρόζα και ποίηση. Το 2022 ξεχώρισε με 4 ποιήματα στο διεθνή διαγωνισμό ποίησης erbacce (δημοσίευση στο περιοδικό erbacce, Vol. 69, 2022, Liverpool, UK). Ο Θλιμμένος βάτραχος είναι η πρώτη συλλογή ποιημάτων που δημοσιεύει. Η συλλογή έχει αυτοβιογραφικό χαρακτήρα και αποτελεί χωνευτήρι ρεαλιστικών και σουρεαλιστικών εμπειριών διάφορων διαστάσεων. Η παιδική ηλικία πάντα στο επίκεντρο χέρι χέρι με την αιώνια προσμονή.

ΆΚΗΣ ΠΑΡΏΔΗΣ  ΘΛΙΜΜΈΝΟΣ ΒΆΤΡΑΧΟΣ   Ποιήματα

Από τον εκδοτικό οίκο – ΙΩΛΚΌΣ – παίρνουμε τις εξής αρχικές πληροφορίες: Η παιδική ηλικία είναι ίσως το βασικότερο συστατικό της ανθρώπινης φύσης. Όταν χάνεται, το μόνο που μένει είναι μια άδεια γυάλινη χιονόμπαλα που την κουνάμε κάθε τόσο, όταν νιώθουμε χαμένοι. Ο Θλιμμένος βάτραχος αναπολεί την παιδική ηλικία και ερωτεύεται τη φυγή. Ο δημιουργός καταδύεται σε έναν συχνά σουρεαλιστικό συναισθηματικό διάλογο με τον εαυτό του και το παρελθόν του, συνειδητοποιώντας ότι εδώ και χρόνια βρίσκεται σε κατάσταση επιβίωσης. Η ζωή μπορεί να είναι σκληρή μερικές φορές, η αγάπη μπορεί να είναι δύσκολο να βρεθεί και τα όνειρα δύσκολο να εκπληρωθούν, αλλά γεννηθήκαμε για να παλεύουμε, με το φως να βρίσκεται μόνο μια ανάσα μακριά. Ο Θλιμμένος βάτραχος είναι η πρώτη συλλογή ποιημάτων που δημοσιεύει και έχει αυτοβιογραφικό χαρακτήρα.

ΞΗΜΕΡΏΝΕΙ

Κρύβομαι στα μαξιλάρια

με κεφάλι βαρύ και μάτια πρησμένα

από την ένταση και τις κραυγές.

Τα παράθυρα αδημονούν

για καθαρό αέρα κι αλήθεια,

αλλά το φως λίγο κι ασαφές.

Στη σκοτεινή εσοχή, στο δωμάτιο,

μικρό ποντίκι διαλογίζεται

δεξιά ή αριστερά — ίδια μοίρα.

Τυλίγω με σελοφάν

τη σαπίλα που διεισδύει στο στρώμα

γελώντας με τους λεκέδες.

Ο κήπος μου αφήνεται να πενθεί,

σε χειμώνα κι ομίχλη

αναπολώ κρεμασμένα στολίδια και κάλαντα.

Στα τυφλά ψάχνω συγχώρεση

για τις νύχτες που γιόρταζα

τις μέρες που δε ζούσα.

Για την αγνή ομορφιά στα μάτια

που γεύεσαι μόνο όταν ακούς

κι όταν δε βλέπεις

μια φορά.

Μηνύματα από έναν ναυαγό.

Διάβασα την συλλογή αρχικά δυο φορές. Την άφησα κάποιες μέρες και την αναζήτησα πάλι. Αυτήν την φορά την πλησίασα με μιαν άλλη οικειότητα. Δεν έκανα μέσα μου σχόλια, ούτε κρατούσα σημειώσεις. Το βιβλίο ήταν εκεί γύρω μου, μαζί με τα άλλα βιβλία ή το μετακινούσα συχνά και το άφηνα να ξεχαστεί για λίγο. Όμως εκείνο δούλευε μέσα μου και ξαφνικά ένοιωσα το βιβλίο – και τότε καθώς το διάβαζα για πολλοστή φορά, άρχισα να γράφω.

Στην αυλή μου υπάρχει ένα δέντρο.

Δεν έχει φύλλα μόνο κλαδιά πράσινα.

Ξυπνάει μέσα μου τα πρωινά.

Πατάει το χώμα, σηκώνει σκόνη.

Ρίχνει ίσκιους μισούς.

Κι ολόκληρους τους χρόνους μετράει μέσα μου

και μέσα του.

Στο σώμα του ακουμπώ.

Ψίθυρος — υγρή ανάσα στο κρύο που με σκεπάζει. Ολόκληρος.

Ωμός.

Η ποιητική συλλογή Ο Θλιμμένος Βάτραχος του Άκη Παρώδη είναι μια  καθόλου εύκολη ποιητική συλλογή. Κάθε άλλο από μια αναφορά στην παιδική ηλικία και μόνο. Η παιδική ηλικία είναι το εφαλτήριο για να μας μιλήσει για την ζωή του σε χρόνο άχρονο. Είναι το σύμβολο του ποιητή το παιδί -και το μέτρο σύγκρισης- για τις αρχές της ζωής. Τα ποιήματα είναι ένας μικτός μονόλογος άλλοτε με καθαρές αναγνωρίσιμες ανθρώπινες καταστάσεις -ρεαλισμός – άλλοτε μια πυκνωμένη και αρκετά σκοτεινή  συναισθηματική, όχι ξεκάθαρη κατάσταση- σουρεαλισμός – κάποιες φορές  μου θύμιζαν τα άλογα σενάρια των ονείρων.

τα δάκτυλα σκάβουν το χώμα

— αφράτο, όπως και οι φωνές

που άκουσαν το γέλιο σου,

αλλά ξεχνάνε να σε χαιρετίσουν.

Σιγοκαίς μέχρι να σβήσεις,

μεσημέριασε — μεσάνυχτα.

Εικόνες που διαδέχονται συλλογισμούς, καθώς με τις λέξεις προσπαθεί να σμιλεύσει μια πραγματικότητα βιωμένη αλλά που έχει ενσωματώσει μέσα στον χρόνο της, άλλους χρόνους, άλλα μεγέθη, άλλες αισθήσεις, άλλους ανθρώπους.

Ρώτησα τον ήλιο, τι να κρατήσω από εδώ και πέρα.

Μου απάντησε πως πρέπει να αγαπήσω τη μέλισσα,

τη δουλειά και το πείσμα της,

την ουσία, που από ουσία γίνεται νερό και λάμψη.

Ρώτησα τον ήλιο πού θα σε βρω

και μου απάντησε:                        

Ακολούθησε τις σκιές.

Η επιθυμία να μιλήσει για την αθωότητα της παιδικής ηλικίας είναι μόνο η άδεια που ζητά ώστε με τους στίχους του να στριμώξει και άλλες ηλικίες με την εφηβεία κυρίαρχη, πρώτη και καλύτερη, ή την απώλεια της νεότητας που αρχίζει και την συνειδητοποιεί, αλλά υπάρχει και η παρούσα  πραγματικότητα που τον πλαισιώνει και μας την δείχνει, αρκεί να θέλουμε και εμείς ως αναγνώστες, να την αναγνωρίσουμε.

Γελάει ο καθρέπτης
Βλέπει αυτά που ξέρει
Κι εκείνα που κλαίει
τα χωνεύει με ψέμα

Με ρυθμό
σταθερός κι αργός
θάνατος ή ζωή
Φιλί, νερό κι ανάσα

Η ποίηση του αναφορική, εξομολογητική, κρυπτική- énigmatique- καθώς προσπαθεί με κάθε τρόπο να αποδεσμευτεί από το βάρος της μνήμης, κάτι που είναι ουσιώδες για τον ποιητή: Η μνήμη, η κατανόηση του κόσμου, η καθαρή ατομική ανεπηρέαστη ματιά και η δύναμη να πορευτεί με την δική του πίστη. Όλη η συλλογή μιλάει για μια πίστη ιδιαίτερη, πολύ προσωπική, πολύ μοναδική- εδώ διακρίνουμε το στοιχείο παιδί και την απολυτότητα  που το διακρίνει – και το τονίζει με όλους τους τρόπους, σε κάθε του στίχο.

Να καταλάβει και να διαλέξει με τι να αναμετρηθεί.

Δίπλα δίπλα οι όψεις και οι ψυχές

οράματα που γίνονται ένα με το μέτρο.

Αρπακτικά τριγύρω έτοιμα να το μυρίσουν ως το τέλος

και να το χωνέψουν χολή.

Ένας κι όλοι μόνοι κι όλος αυτοτελής κι ολόκληρος.

Αυτός,

Ένας.

Οι σκηνές που μας παρουσιάζει είναι σκηνές μελαγχολικές ακόμη και όταν είναι φωτολουσμένες, από ένα πέπλο που θα μπορούσε να έχει πολλούς τίτλους, όπως αναπόληση, απουσία, ματαιότητα, κατανόηση της παροδικότητας, αγάπη και πάλι αγάπη, ή και αναζήτηση μιας τολμηρής αναχώρησης.

Κρυμμένα μηνύματα είναι γεμάτη η συλλογή του, για τον αναγνώστη αλλά και για την ζωή εν γένη, για την ίδια του την ζωή. Μηνύματα από έναν ναυαγό.

Ψάχνοντας για το βιβλιογραφικό του ποιητή θαυμάζεις την πορεία του προς  την γνώση, την αποτελεσματικότητα, την επιτυχία. Δεν είναι τυχαίο η δύναμη που εκπέμπει η συλλογή, που μαζί με την μυστική της διάσταση είναι τα δυο πιο χαρακτηριστικά  στοιχεία της  γραφής αυτής που συνοψίζει με 47 ποιήματα, το βαθύ πλησίασμα προς την ζωή. Φαίνεται πως την ζωή  επιθυμεί να την πλησιάσει ως ναυαγός. Με την ευαισθησία ενός ναυαγού.

Εδώ θα πιω και τη βροχή και τον αέρα

και τα λόγια που μου δίνετε.

Ρυάκια που γεννάνε ποτάμια.

Κλαδιά στα δέντρα.

Και στις αυλές.

Εγώ είμαι η φωνή κι εγώ το φως.

Φως,

Εγώ.

Μου κάνει εντύπωση θετική, η δύναμή που κρύβει η ποίησή του, μια άγρια κάποιες στιγμές μορφή, που μας προβάλει και δίνει γοητεία ακόμη και στις πιο σκοτεινές στιγμές, αυτής της αφήγησης.

Δεν ξέρω αν μπορεί να ξεχωρίσει η γυναικεία ποίηση από την ανδρική στον θλιμμένο Βάτραχο όμως θα έλεγα πως διακρίνω μια πέρα ως πέρα ανδρική ποίηση και αυτό δεν έχει παρά μόνο θετική πλευρά γιατί για μένα στην ποίηση όσο μυστική ακόμη και απόκρυφη και να θέλει να είναι, δεν μπορεί να είναι ουδέτερη. Όσο πιο ανοιχτή είναι στο συνειδητό, αλλά και στο υποσυνείδητο και στα δακτυλικά αποτυπώματα συγχρόνως, τόσο πιο δυνατή είναι και η ποίηση του Άκη Παρώδη, είναι δυνατή ποίηση.

σημάδι στη φθορά. Ο τελευταίος

χτύπος χίλιες σκιές σταγόνα

ξεφεύγει από το χέρι μου

στο δροσερό σεντόνι.

Στην ποίησή του διακρίνω τον άνθρωπο, τον άνδρα, σε πολλές στιγμές  της μέχρι τώρα ζωής του, δοσμένη με αθωότητα, δύναμη, αγριάδα ειλικρίνεια,  περισυλλογή και με γνώση της δύναμης των λέξεων, αν και η χρίση τους  είναι ιδιόμορφη, μοιάζει να είναι μια γλώσσα χωρίς καταγωγή συγκεκριμένη, μοιάζει περισσότερο να προέρχεται από τα πολύ παλιά χρόνια, αν και γεωγραφικά αναγνωρίσιμη. Πολύ μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η χρήση των λέξεων που αφορούν την φύση που ξεφεύγει ουσιαστικά η χρήση των, από το να αναφέρονται απλά στην φύση.

Όταν θελήσεις να μιλήσεις

η μέλισσα θα σε ακούσει.

Βρέχει, πρέπει τώρα να βρεις

τρόπο να ξεφύγεις.

Φωνή βραχνή κι άλαλος αχνός ήχος.

Ύστερος απλός γρίφος.

Στρώνει στο άσπρο κόκκινα

φύλλα υγρά ακόμα

ανάσκελα το χώμα να ρουφάνε.

Άπληστες γραμμές στον ορίζοντα

τέλος, κι άλλο, ακόμα πιο πέρα.

Οι επιρροές από άλλους ποιητές δεν είναι αισθητές, πιότερο βλέπω την Ελλάδα ως τόπο στο έργο του.

Ο ΘΛΙΜΜΕΝΟΣ ΒΑΤΡΑΧΟΣ είναι η πρώτη συλλογή του Ποιητή. Αναρωτιέμαι  τι θα τον κερδίσει ή προς τα που θα γύρει η ζυγαριά στις επιλογές του -αισθητικές, φιλοσοφικές, γλωσσικές, ηθικές- καθώς θα ετοιμάζεται η επόμενη, γιατί είναι σίγουρο πως θα έρθει μια νέα συλλογή από τον ίδιο  και μένει το ερώτημα προς τα που γέρνει η ζυγαριά…

ΤΟ ΚΎΜΑ

Μπλε, κι άλλο μπλε,

άσπρο, κι άλλο άσπρο·

μισό άλλοθι,

το άλλο μισό σ’ το χαρίζω,

γελάω, πονάω

όπως άλλοι,

ίσως το γιατί να μην είναι καλύτερο

από το ίσως.

Πάντα λέω πως το βιβλίο ποίησης πρέπει να διαβάζεται κρατώντας το, στα χέρια. Οι λίγες επιλογές από στίχους του ποιητή που σας παρουσίασα, είναι  ερεθίσματα σας εμπνεύσει όπως ενέπνευσε και εμένα για να βρείτε το βιβλίο και να το διαβάσετε.

Η ΣΚΌΝΗ ΤΗΣ ΜΈΡΑΣ

Ποια φωτιά μπορεί να χωρέσει τον κόσμο μου,

που καίει και καίγεται στην αλήθεια χωρίς δεύτερη σκέψη;

Ποιο φως γεννάει τη μέρα που θα τελειώσει τις νύχτες,

που σκεπάζουν το φεγγάρι τόσο καιρό με σύννεφα βιαστικά;

Ποιες ώρες να σβήσω από αυτές που χάθηκαν,

γιατί δεν κατάλαβα ποτέ πόσο καλά με είχαν κουρδίσει;

Τι χρώμα να ντύσω απόψε το δωμάτιο,

που τάισε τα πρώτα μου όνειρα σε κάδρα με μοτίβα ψεύτικα;

Ποιος θ’ αρνηθεί να σφίξω κι άλλο το κορδόνι,

που επίμονα τυλίγω στα δάκτυλά μου με λαγνεία;

Ποιοι είναι αυτοί που με στοργή

περνούν ευλαβικά στα χέρια μου τις χειροπέδες;

Ποιον ήχο να κρατήσω για πάντα

από τη μουσική που με έμαθε να μπουσουλάω ελεύθερος;

Ποιους όρκους από αυτούς που δίναμε παιδιά κρατήσαμε,

χαρταετούς δεμένους σε σπάγκους που εύκολα έσπασαν;

Ποια σκόνη έχει καλύψει τα σκουριασμένα παγκάκια

που περιφρονήσαμε στο πάρκο νομίζοντας πως

δε θα μεγαλώσουμε ποτέ;

Με τα δυο μου χέρια

κρατώ τις μέρες μου στη φωτιά

και τις ώρες, που ξεμένω από αέρα,

χαζεύω στο ταβάνι

χίλια χρώματα, φλύαρες κλωστές,

σαν ατρόμητο ασυγκράτητο νεογέννητο

που διαβάζει πίσω από τα μάτια

κι ακούγοντας στον ήχο τον ψίθυρο —κρυφή πληγή—

δίνει αιώνιο όρκο

να διαλύσει τη σκόνη με βροχή.

Από τις νέες σημαντικές ποιητικές συλλογές που με κέρδισαν.

Αθήνα Απρίλιος 2024

Ποίηση Άκης Παρώδης

Κείμενο Μαρία Πανούτσου