Νανά Ησαΐα: «Η ζωή μου έχει αυτή την ποιότητα.
Την ωραιότητα του τίποτα»
Γράφει ο Κωνσταντίνος Σύρμος
«… Όμως το βιβλίο που γράφω τώρα για τρίτη φορά, θα μείνει πίσω. Επιμένω να το τελειώσω σ’ ένα ελάχιστο διάστημα. Σαν να πρέπει να το τελειώσω, πριν κάτι συμβεί στη ζωή μου, που θα ήταν δυνατόν να το σταματήσει και με αυτή την αίσθηση δουλεύω και σε ό,τι άλλο κάνω τώρα. Και όπως το μυαλό μου, συνέχεια, παράγει περισσότερα πράγματα απ’ όσα μπορεί να παρακολουθήσει, συνέχεια, βρίσκομαι σε μια κούρσα θανάτου, που πρέπει να φτάσει στο τέλος της, πριν διακοπεί από τις επίτηδες επικίνδυνες στροφές της. Θα τελειώσω, ποτέ, με αυτή την κούρσα, που διαρκώς ξεκινάω από την αρχή, κάνοντας πάντα την ίδια τρομακτική διαδρομή από κάποιο σημείο του νου μου ώς κάποιο άλλο;»
(από το βιβλίο «Άλλη – ημερολόγιο» Εκδόσεις Δωδώνη, 1981»)
Η Νανά Ησαΐα δεν αναλύει και δεν θρυμματίζει τον εαυτό της. Παίρνει το όνειρο και το διαμελίζει προσεχτικά, σχεδόν με λατρεία. Οι λέξεις αποκτούν την κόκκινη ρευστότητα του υγρού της ζωής· μία συναισθηματική αιμορραγία ελεγμένη και μία συμβολική, ακατάσχετη. Τα αντικείμενα στους στίχους, γίνονται εργαλεία δόμησης της χειρουργικής πράξης, που θα επιτελέσει τελικά, την μεθοδική αποδόμηση της ψυχής, των επιλογών και των προσδοκιών στη ζωή της. Η ποίησή της, καλύπτεται από ένα σκληρό περίβλημα ερωτήσεων. Μια πανοπλία διάφανη, που έτσι όπως μοιάζει να απουσιάζει, προκαλεί την σύγκρουση, για να διαπιστώσει αν αντέχει να την αποκρούσει. Ρωτά για να μην ερωτηθεί και δεν απαντά στην ακολουθία των υπόλοιπων στίχων, για να μην της γυρέψουν ποτέ τις απαντήσεις.
Παράταση ή επανάληψη
Μιας τυφλής πράξης;
Πως με τον ίδιο τόνο φωνής
Επέμενα στην εκμάθηση
Της λογικής
Με τις ίδιες σαφείς λέξεις;
Δεν έβλεπα την έμμονη σκέψη;
Καθημερινά λόγια την έκρυβαν
Και ακόμα την αγνοώ.
Την διαστροφή της αίσθησης.
Παραίσθηση;
Παράλογη σκέψη;
Ο χρόνος παίρνει έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στα ποιήματά της. Του προσδίδει ιδιότητες, τον αναδεύει μέσα στο σκοτάδι του καθημερινού ξοδέματος, του αναπόφευκτου της ασαφούς διάρκειάς του. Του απροσδόκητου φόβου για τις αποφάσεις του. Πότε είναι θνητός και πότε αναλλοίωτος, άλλοτε κατέχει την ταχύτητα του φωτός κι άλλοτε παραμένει στατικός. Κάποιος της τον αρπάζει ή γίνεται νυχτερινός, σαν φίλος που την συντροφεύει κάθε αδειανό βράδυ. Ο χρόνος είναι η θραύση των ωρών κι εκείνη υπάρχει πριν από τον χρόνο. Ώσπου φτάνει στην αποκορύφωση των εννοιών, στο ποίημα με τον ίδιο τον χρόνο ως τίτλο, αρχίζοντας με τούτα τα λόγια: «Ώστε φοράμε κι οι δύο ρολόγια είπα. / Παράξενο ότι ο χρόνος στα χέρια μας / Αγνοεί το χρόνο». Καταλήγοντας στον τελευταίο στίχο: «Δεν υπάρχει ο χρόνος».
Ήταν ένας κήπος;
Λευκά φυτά έχω στο νου μου.
Τυφλές λάμψεις.
Το βαθμιαίο συναίσθημα
Ότι κάποιος έχει χαθεί
Στο λαβύρινθο μιας ασύλληπτης σκέψης.
Κάποτε ήμουν εκεί.
Στο όνειρο όλων όσων δεν έχουν ποτέ λεχθεί.
Δεν ήθελα να συλλάβω τον ήλιο.
Όλα τα σχήματα ήταν σαν να είχαν εκτεθεί.
Σε πρόωρη ζωή.
Η μέρα ήταν υποθετική.
Όπως και η νύχτα.
Η Νανά Ησαΐα εμφανίστηκε στην ποίηση το 1969, δημοσιεύοντας την ποιητική συλλογή «Ποιήματα 1969». Ακολούθησαν τα έργα: «Έξι Ποιητές» (1971), «Persona» (1972), «Ένα βλέμμα» (1974), «Mέρες και νύχτες χωρίς σημασία» (1977), «H Aλίκη στη χώρα των θαυμάτων» (1977), «Mορφή» (1980, ποιητική συλλογή για την οποία πήρε το 1981 το 2ο Kρατικό Bραβείο Ποίησης). «Στην Τακτική του ‘Έρωτα» (1982), «Συναίσθηση Λήθης» (1982). Έγραψε επίσης τα μυθιστορήματα: «Οι διαφορετικές εκδοχές του παιχνιδιού» (1990), «Η μόνη δυνατή περιπέτεια» (1994), «Η Ιστορία Τότε και Τώρα» (1997), «Mια ερωτική σχέση παραλλαγή μιας άλλης» (2001), «Άλλη, ημερολόγιο 1981-1983». Έχει επίσης μεταφράσει έργα των: Τόμας Μαν, Χέρμαν Έσσε, Ε. Μ. Φόστερ, Σούζαν Σόνταγκ, Σύλβια Πλαθ, Τ. Έλιοτ κ.ά. Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά, ουγγρικά, ιταλικά και φλαμανδικά. Εκπροσώπησε την Ελλάδα στο 4ο Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ Ποίησης στη Λουβέν του Βελγίου, και στην ετήσια συνάντηση ποιητών του πορτογαλικού PEN CLUB, στη Λισαβόνα το 1996.
Έχω ένα άλλο πρόσωπο
Λίγο πιο κει από
Το πρόσωπό μου.
Δεν είναι πλαστό.
Είναι εγώ.
Όπως θα παρουσιαζόμουνα.
Αν θα υπήρχα.
Σαν στερεότητα της ύλης
Πέρα από κάθε ρευστή στιγμή
Εξουσιαστική μορφή κενών ωρών
Λίγο και τότε πιο κει από τη ζωή μου.
Γεννήθηκε το 1934 στην Αθήνα, ήταν ποιήτρια, πεζογράφος, ζωγράφος και μεταφράστρια. Έζησε ένα χρόνο στο Λονδίνο και φοίτησε σε κολλέγιο γραμματέων. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, εργάστηκε ως γραμματέας του τότε πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή την περίοδο 1958-1964. Σπούδασε ζωγραφική στο Ελεύθερο Εργαστήριο Καλών Τεχνών της Σχολής Βακαλό όπου καθηγητής της ήταν ο γνωστός χαράκτης και ζωγράφος Παναγιώτης Τέτσης. Συμμετείχε σε έξι Πανελλήνιες εκθέσεις ζωγραφικής κι έκανε την πρώτη της ατομική έκθεση στην Γκαλερί «Ώρα» το 1974, στην Αθήνα. Ήταν μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων, της Ελληνικής Εταιρείας Μεταφραστών Λογοτεχνίας και του Ελληνικού PEN CLUB, ενώ έκανε και ραδιοφωνικές εκπομπές στο Πρώτο Πρόγραμμα. Μετά το 1997 δημοσίευσε κριτικά άρθρα στην εφημερίδα «Βήμα». Δοκίμιά της έχουν δημοσιευθεί σε ελληνικά περιοδικά. Πέθανε το 2003, σε ηλικία 68 ετών, από ανακοπή καρδιάς.
Και πρέπει να ήμαστε όλοι λάτρεις;
Τώρα έμαθα να προδίδω κι εγώ.
Με το παιδικό ύφος της αγάπης
Της συνάντησης των φίλων.
Μάντις του προσώπου σου
Εγώ δεν αποκρυπτογραφήθηκα ποτέ.
Θα έπρεπε και εσύ να σκεφτείς κάποτε
Σε πόση απόσταση υπάρχω από το φως.
Γελώντας σου αναπτύσσω τη ζωή.
Σε διπλή νύχτα υποδύομαι τη μορφή μου.
Ίσως τελικά, διαβάζοντας τα ποιήματα αλλά και τα πεζογραφήματα της Νανάς Ησαΐα, ο αναγνώστης στην πραγματικότητα να θαυμάζει τους αφαιρετικούς, στην πλειοψηφία τους, πίνακές της. Και ο θεατής, που απορροφάται στην εικόνα των ζωγραφικών της έργων, να γίνεται μάρτυς μίας οπτικής απαγγελίας των λογοτεχνημάτων της. Αδιαίρετη η Νανά Ησαΐα από όλες τις μορφές της τέχνης, που εκφραζόταν ως δημιουργός και ως συνομιλήτρια με το τίποτα. Μονολογώντας με στίχους και με χρώματα, μπροστά στο βουβό και το μαύρο, που δεν θα φτάσουμε ποτέ και ποτέ δεν θα μας φτάσει.
(Οι υδατογραφίες είναι έργα της Νανάς Ησαΐα, κληροδοτήματα στην Εθνική Πινακοθήκη).
Πηγές:
Γεννήθηκε το 1979 και πιστεύει πως στην ζωή τα πάντα είναι σχετικά. Ζει μόνιμα στην Κρήτη γράφοντας στίχους, μυθιστορήματα, διηγήματα κ.α. Από τις εκδόσεις Λυκόφως, έχει εκδοθεί το πρώτο του μυθιστόρημα με τίτλο “Το μπλε τετράδιο”. Λόγια του έχουν τραγουδήσει ο Νίκος Ζούδιαρης, η Φωτεινή Δάρρα και ο Απόστολος Ρίζος. Λατρεύει τον τομέα της ψυχολογίας, την λογοτεχνία, και το σκάκι. Μισεί την αδικία και την αχαριστία.
