“Γιάννης Παππάς: Αναζητώντας τον Αλέξανδρο” από το FOUGARO ARTCENTER και το Μουσείο Μπενάκη

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΠΑΣ
αναζητώντας τον Αλέξανδρο

σε συνδιοργάνωση με το Μουσείο Μπενάκη
Ιούνιος – Οκτώβριος 2024
Εγκαίνια: Κυριακή 30 Ιουνίου | 7 – 10 μμ

Από την Κυριακή 30 Ιουνίου 2024, το FOUGARO ARTCENTER και το Μουσείο Μπενάκη συνδιοργανώνουν μία μεγάλη έκθεση στο Ναύπλιο αφιερωμένη στο έργο του γλύπτη Γιάννη Παππά και στον έφιππο ανδριάντα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Το εμβληματικό αυτό έργο βρίσκεται από το 2019 στη συμβολή των οδών Βασ. Όλγας και Βασ. Αμαλίας, στο κέντρο της Αθήνας.

Πρόκειται για την πρώτη συνεργασία του FOUGARO ARTCENTER με το Μουσείο Μπενάκη.

Η έκθεση με τίτλο «Γιάννης Παππάς | αναζητώντας τον Αλέξανδρο» εστιάζει στη δημιουργική διαδικασία της υλοποίησης του αριστουργηματικού γλυπτικού συνόλου, που διήρκεσε 32 χρόνια. Με τις πρώτες δοκιμές του Γιάννη Παππά να ξεκινούν το 1941, το έργο χυτεύτηκε σε μπρούντζο το 1973. Στην έκθεση αυτή, το κοινό θα έχει για πρώτη φορά την ευκαιρία να ακολουθήσει τη μακρά διαδρομή ολοκλήρωσης του γλυπτού μέσα από σχέδια, μελέτες, προπλάσματα, φωτογραφίες και τεκμήρια από το αρχείο του Εργαστηρίου Γιάννη Παππά, με τον μεγαλύτερο όγκο των εκθεμάτων να μην έχει παρουσιαστεί ποτέ ξανά.

Δίχως να έχει προηγηθεί παραγγελία, ο Γιάννης Παππάς ξεκίνησε να επεξεργάζεται το έργο μέσα στην Κατοχή. Μέσα σε τρεις δεκαετίες ερεύνησε συστηματικά και επίμονα κάθε λεπτομέρεια του έργου, μέσα από αρχαία γλυπτά και ψηφιδωτά με παραστάσεις του Αλέξανδρου, κάνοντας εμβριθείς ανατομικές μελέτες αλόγων εκ του φυσικού, σχεδιαστικές σπουδές εφίππων αγαλμάτων της Αναγέννησης και, βέβαια, ατέλειωτες δοκιμές, αναζητώντας το ιδανικό αποτέλεσμα.

Τελικά, η αγάπη του Γιάννη Παππά για τον άνθρωπο οδήγησε στην απόδοση του Αλεξάνδρου όχι σαν ένοπλου στρατηλάτη και κατακτητή, αλλά ως πρεσβευτή της ελληνικότητας στις εσχατιές του τότε γνωστού κόσμου. Ο Έλληνας που λατρεύτηκε σαν θεός και απασχολεί την τέχνη και την επιστήμη ώς τις μέρες μας απαθανατίστηκε αριστοτεχνικά ως ουμανιστικό σύμβολο, ύστερα από τη συναρπαστική αναζήτηση ενός μεγάλου καλλιτέχνη.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΠΑΣ
αναζητώντας τον Αλέξανδρο

σε συνδιοργάνωση με το Μουσείο Μπενάκη

FOUGARO GALLERY
Ιούνιος – Οκτώβριος 2024
Εγκαίνια: Κυριακή 30  Ιουνίου | 7 – 10 μμ
Ωράριο επίσκεψης: Πέμπτη έως Κυριακή 6 – 10 μμ
Είσοδος: 5€ / 3€ για μαθητές, σπουδαστές & 65+

Η έκθεση θα πλαισιωθεί από εκπαιδευτικά προγράμματα και εργαστήρια,
ομιλίες και έκδοση καταλόγου

επιμέλεια

Αντώνης Ι. Κοντρογιάννης

Θοδωρής Μπαργιώτας

συντελεστές
Christine Hollinetz, Βασίλης Μαρκάκης, Δημοσθένης Πιμπλής, Μάνος Δημητρακόπουλος

φωτισμοί
Φίλιππος Κουτσαφτής

Γιάννης Παππάς (1913 – 2005)

Ο Γιάννης Παππάς γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Το 1922 η οικογένειά του εγκαθίσταται στην Αθήνα, όπου ολοκληρώνει τις γυμνασιακές σπουδές του.

Το 1930 εισάγεται στην École Supérieure des Beaux-Arts των Παρισίων με καθηγητή τον Jean Boucher. Το 1937 βραβεύεται με χρυσό μετάλλιο στη Διεθνή Έκθεση των Παρισίων.

Το 1939 επιστρέφει στην Ελλάδα και το 1940 παίρνει το Βραβείο Γλυπτικής στην Πανελλήνια Έκθεση. Την 28η Οκτωβρίου του ίδιου χρόνου επιστρατεύεται και υπηρετεί στη ζώνη των πρόσω ως οπλίτης. Τον Απρίλιο του 1941 επιστρέφει από το μέτωπο. Όλα τα χρόνια της Κατοχής εργάζεται στο εργαστήριό του, στη συνοικία Ζωγράφου.

Τον Δεκέμβριο του 1944 κατατάσσεται στο Βασιλικό Ναυτικό και υπηρετεί στην Ανωτέρα Ναυτική Διοίκηση Αλεξανδρείας ως ναύτης. Παραμένει στην Αλεξάνδρεια ώς το 1952, όταν επιστρέφει στην Αθήνα, και εκλέγεται το 1953 καθηγητής των Εργαστηρίων Γλυπτικής της Α.Σ.Κ.Τ. Από το 1959 έως το 1969 υπηρετεί ως εκλεγμένος διευθυντής της Α.Σ.Κ.Τ.

Το 1972 γίνεται ο πρώτος Έλληνας καλλιτέχνης που εκλέγεται αντεπιστέλλον μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας. Αντιπροσωπεύει την Ελλάδα στην Biennale της Βενετίας με έργα γλυπτικής και ζωγραφικής και το 1980 εκλέγεται τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Από το 1981 ως το 1991 φιλοτεχνεί πολλά έργα σε δημόσιο χώρο στην Αθήνα και σε άλλες μεγάλες πόλεις της επικράτειας.

Σημαντικές εκθέσεις

1992 αναδρομική έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη

1998 «Γιάννης Παππάς, Ζωγραφική 1936-1974» στο Μουσείο Μπενάκη

2006 «Γιάννης Παππάς (1913-2005). Σπουδές για το έφιππο» στο Μουσείο Μπενάκη

Παράλληλα με τη γλυπτική και τη ζωγραφική του, είχε μεταφράσει από τα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά και ιταλικά κείμενα για την τέχνη, τη λογοτεχνία και τη φιλοσοφία.

Μουσείο Μπενάκη / Εργαστήριο Γιάννη Παππά
Ανακρέοντος 38, Ζωγράφου, Αθήνα
ώρες επισκέψεων: Τρίτη, Παρασκευή και Κυριακή, 10:00–14:00, είσοδος ελεύθερη
benaki.org

Ο χώρος που φιλοξενεί το εργαστήριο του Γιάννη Παππά βρίσκεται στην περιοχή Ζωγράφου, στο κτήριο που αποτελούσε την κατοικία της οικογένειας του δημιουργού
ώς τη δεκαετία του 1960. Το ακίνητο αυτό, μοναδικό δείγμα χώρου εργασίας ενός καλλιτέχνη αφοσιωμένου τόσο στη γλυπτική όσο και στη ζωγραφική, δωρήθηκε στο Μουσείο Μπενάκη από την οικογένεια του γλύπτη. Βασικός στόχος της δωρεάς ήταν τα έργα του καλλιτέχνη να παραμείνουν συγκεντρωμένα στο φυσικό τους περιβάλλον. Το εργαστήριο, όπως επιθυμούσε και ο καλλιτέχνης, αποτελεί έως σήμερα χώρο εργασίας
για σπουδαστές και καλλιτέχνες.

Από την Κυριακή 30 Ιουνίου 2024, το FOUGARO ARTCENTER και το ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ συνδιοργανώνουν μία σημαντική έκθεση στο Ναύπλιο αφιερωμένη στο έργο του διακεκριμένου γλύπτη Γιάννη Παππά και στον έφιππο ανδριάντα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Το εμβληματικό αυτό έργο, το οποίο κοσμεί από το 2019 τη συμβολή των οδών Βασ. Όλγας και Βασ. Αμαλίας στην Αθήνα, θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά με την πρωτότυπη μορφή του.

Η έκθεση «Γιάννης Παππάς | αναζητώντας τον Αλέξανδρο» προσφέρει στο κοινό μια σπάνια ευκαιρία να δει το αρχικό γύψινο πρόπλασμα του διάσημου χάλκινου αγάλματος, καθώς και να ακολουθήσει ολόκληρη τη δημιουργική και τεχνική διαδικασία του Γιάννη Παππά. Ο πυρήνας της έκθεσης είναι το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, περιτριγυρισμένο από αρχειακό υλικό, βίντεο ντοκουμέντα της χύτευσης του γνωστού αγάλματος και προπαρασκευαστικά σχέδια και γλυπτικά σκίτσα που οδήγησαν στην τελική μορφή του γνωστού αγάλματος.

Η έκθεση αναδεικνύει τη σημασία της έννοιας της εμμονής στη δουλειά ενός καλλιτέχνη, υπογραμμίζοντας ότι κάθε μεγάλο έργο τέχνης είναι σπάνια μια στιγμιαία έμπνευση, ένα πυροτέχνημα, αλλά συνήθως το αποτέλεσμα δεκαετιών αφοσίωσης σε ένα συγκεκριμένο θέμα. Μέσα από αυτή την έκθεση, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να ρίξει μια κρυφή ματιά στην εμμονή του Γιάννη Παππά με την ανθρώπινη και τη ζωϊκή φιγούρα, καθώς και τη μεταξύ τους σχέση.

Θοδωρής Μπαργιώτας
Διευθυντής Εργαστηρίου Γιάννη Παππά – Μουσείο Μπενάκη
Συνεπιμελητής της έκθεσης

Αθήνα, 26 Ιουνίου 2024

Αγαπητές και αγαπητοί,

Είναι ιδιαίτερη η χαρά για όλους μας στο FOUGARO ARTCENTER, καθώς την προσεχή Κυριακή 30 Ιουνίου, στα εγκαίνια της έκθεσης «Γιάννης Παππάς | αναζητώντας τον Αλέξανδρο», παρουσιάζουμε στο Ναύπλιο το αποτέλεσμα μίας συλλογικής προσπάθειας μεταξύ δύο φορέων, που συνεργάστηκαν στενά επί έξι μήνες για έναν κοινό στόχο.

Στην πρώτη μας αυτή συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη και το Εργαστήριο Γιάννη Παππά, προβάλλουμε για πρώτη φορά στην Πελοπόννησο το έργο του μεγάλου γλύπτη, από τη σκοπιά της διαδικασίας της δημιουργίας του εμβληματικού έφιππου ανδριάντα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που διήρκεσε 32 χρόνια.

Μία μεγάλη έκθεση αφιερωμένη στο Γιάννη Παππά αποτελούσε επί μακρόν επιθυμία της ίδιας της κυρίας Φλωρίκας Κυριακοπούλου, ιδρύτριας, προέδρου & CEO του FOUGARO ARTCENTER, που θαυμάζει το έργο του γλύπτη και συνδεόταν προσωπικά με τον ίδιο και την οικογένειά του. Από τις πρώτες μας συναντήσεις με τους εκπροσώπους του Μουσείου και του Εργαστηρίου, ανέκυψαν πολλές ιδέες για το θέμα της έκθεσης, καθώς πρόκειται για έναν πολυσχιδή και ιδιαίτερα παραγωγικό καλλιτέχνη. Ύστερα από αρκετές επισκέψεις στο Εργαστήριο, όπου αφήσαμε το ίδιο το έργο αλλά και το πλούσιο αρχειακό υλικό να μας καθοδηγήσει, επιλέξαμε να εστιάσουμε στην «περιπέτεια» της υλοποίησης του συγκεκριμένου γλυπτικού συνόλου.

Πέραν της σημασίας για την ιστορία και της γοητείας του μύθου γύρω από τον Μέγα Αλέξανδρο ως ιστορικό πρόσωπο, διαπιστώνουμε σήμερα πως η επιλογή αυτή ήταν κάτι σαν «μονόδρομος», εφόσον για την κυρία Κυριακοπούλου στον πυρήνα της ίδρυσης και της λειτουργίας του Φουγάρου, το πρωταρχικό ζητούμενο ήταν και παραμένει η απόλαυση της δημιουργικής ζωής. Το όραμα αυτό θεραπεύεται με την καθημερινή λειτουργία κυττάρων, όπως οι 2 Βιβλιοθήκες, τα Εργαστήρια και οι χώροι τέχνης στο FOUGARO ARTCENTER, που ενθαρρύνουν και υποστηρίζουν το να βρίσκεται κάποιος σε διαρκή επαφή με τον πνευματικό και δημιουργικό εαυτό του ήδη από μικρή ηλικία.

Δεν είναι, λοιπόν, καθόλου τυχαία αυτή η επιλογή, που μας βρήκε συντονισμένους ως προς αυτή τη στάση ζωής με το Μουσείο Μπενάκη, και ειδικότερα το Εργαστήριο Γιάννη Παππά, που αποτελεί ένα μνημείο που διαφυλάσσει και αναδεικνύει έναν θησαυρό δημιουργίας και γνώσης που μας κληροδότησε ένας αληθινά μεγάλος καλλιτέχνης.

Στο διάστημα της προετοιμασίας αυτής της έκθεσης κληθήκαμε να διαχειριστούμε έναν μεγάλο όγκο έργων, προπλασμάτων, μελετών, σχεδίων, αρχείων και τεκμηρίων, τα περισσότερα από τα οποία δεν έχουν βγει ποτέ ως τώρα από το Εργαστήριο Γιάννη Παππά. Στην έκθεση προσπαθήσαμε κατά το δυνατόν να διατηρήσουμε την ατμόσφαιρα του εργαστηρίου του γλύπτη και να αποτυπώσουμε με εκτενές αρχειακό υλικό την πορεία από την πρώτη σύλληψη ως το τελικό έργο, που έδωσε το καλούπι για το μπρούντζινο άγαλμα που βρίσκεται σήμερα στον δημόσιο χώρο της πρωτεύουσας.

Μία ιδιαιτερότητα αυτής της έκθεσης τόσο για το κοινό, όσο και για τους ειδικούς, είναι ότι παρουσιάζονται τα πρωτότυπα έργα που δούλεψαν τα χέρια του Γιάννη Παππά απευθείας στον γύψο. Τα σημάδια από τα εργαλεία του γλύπτη, οι μολυβιές, τα καρφιά που υποδεικνύουν τις μεγεθύνσεις και τις σμικρύνσεις, ακόμη και τα αποτυπώματα των δακτύλων, λένε την ιστορία της δημιουργίας των γλυπτών.

Οι μετρήσεις για τις αναλογίες, οι σημειώσεις πάνω σε σχέδια, τα γρήγορα σκίτσα που έγιναν σε ιππικούς ομίλους και μουσεία, οι μελετημένες ανατομικές σπουδές και οι φωτογραφίες που έγιναν σαν νοητικές σημειώσεις, μαρτυρούν τη συστηματικότητα και ενδελέχεια στη σπουδή του θέματος. Το υλικό της έκθεσης καταδεικνύει το εύρος της παιδείας του Γιάννη Παππά, ο οποίος φαίνεται να είχε αφομοιώσει διδάγματα και επιτεύγματα καλλιτεχνών που καταπιάστηκαν με το θέμα από την αρχαιότητα έως τις μέρες του. Φανερώνει, επίσης, την εγκύκλια μόρφωση, τη γλωσσομάθεια, το χιούμορ, και τελικά την επιμονή και την προσήλωση του καλλιτέχνη που κυνηγά το όραμά του.

Τέλος, θα επιθυμούσα να ευχαριστήσω θερμά την κυρία Φλωρίκα Κυριακοπούλου και τον κύριο Αλέκο Παππά για τη μοναδική ευκαιρία της «κατάδυσης» στα βάθη του υλικού της έκθεσης. Ένα μεγάλο ευχαριστώ οφείλεται, επίσης, στον Θοδωρή Μπαργιώτα, την Christine Hollinetz, τον Βασίλη Μαρκάκη, τον Φίλιππο Κουτσαφτή για τον μοναδικό φωτισμό, τον κύριο Μάνο Δημητρακόπουλο που επιμελείται τον κατάλογο, το Νίκο Τσαγκαρέλη και τον Δημοσθένη Πιμπλή, χωρίς τους οποίους η έκθεση αυτή θα ήταν αδύνατο να πραγματοποιηθεί.

Αντώνης Ι. Κοντρογιάννης

Art Director FOUGARO ARTCENTER

Συνεπιμελητής της έκθεσης