Θωμάς Τουρναβίτης: Ένας σύγχρονος προφήτης

Κείμενα  Ανησυχίας

Γράφει η Μαρία Πανούτσου

Θωμάς  Τουρναβίτης

ένας  σύγχρονος προφήτης

Νέα Προσέγγιση στο έργο του (2024)

Προφητικό το έργο του Θωμά Τουρναβίτη

2024

Υπερβολή -υπέρβαση

Η ζωγραφική είναι πανάρχαια τέχνη. Φαντάζομαι πρώτα χάραξε ο άνθρωπος μια γραμμή στο χώμα, ή στον κορμό ενός δένδρου, τυχαία και του άρεσε και τότε προχώρησε με το αιχμηρό αντικείμενο που κρατούσε, ή με το δάχτυλο ή με ένα ξυλάκι, σε σχήματα πάνω στο χώμα αρχικά – και συνέχισε έτσι ανακαλύπτοντας την ζωγραφική.

Η ζωγραφική του Θωμά Τουρναβίτη με πάει τόσο μακριά εκεί, τότε, που ο άνθρωπος ανακάλυπτε την ζωγραφική. Πριμιτιβισμός και παιδικότητα; Ζωγραφική της Κίνησης;

Mία επαναστατική, άναρχη και όμως τόσο καλά δομημένη πολυσυνθετικότητα και αναρωτιέμαι πως κατορθώνει και την ολοκληρώνει και ισορροπεί, τόσο καλά στο  έργο του.

Όσοι βλέπουν τους πίνακες του ζωγράφου και νοιώθουν ευχάριστα, χωρίς περαιτέρω σκέψεις και προβληματισμούς ξεγελιούνται. Οι εικαστικές παραστάσεις ανθρώπων και αντικειμένων που μας παρουσιάζει με μια χειρονομιακή γραφή – ζωγραφική, μας εισαγάγει σε μια τεχνική που ενώ περιέχει στοιχεία υπερρεαλισμού ή του αφηρημένου εξπρεσιονισμού, του σταξίματος του χρώματος επίσης – μιας  τεχνικής που παρουσιάστηκε με τον Τζάκσον Πόλοκ- όμως απομακρύνεται από όλα αυτά και αποφασίζει καθ’ οδόν να εμφανίσει μορφή και αντικείμενα, αναγνωρίσιμα   και να επεξεργαστεί την μορφή με άλλο τρόπο, με ένα πολύ προσωπικό του τρόπο, που αν και αποδομεί την ίδια την ανθρώπινη ύπαρξη, το εφαρμόζει με χιούμορ και με ευχάριστα πανδαισιακά χρώματα, με διάθεση παιχνιδιού και όλο αυτό προσαρμοσμένο σε μια δική του εσωτερικά επαναστατική στάση. Είναι αυτό που έλεγα πιο πάνω, πως ισορροπεί με επικινδυνότητα και μεταξύ απαισιοδοξίας και αισιοδοξίας κατορθώνει το αποτέλεσμα να είναι σαγηνευτικό και ριζοσπαστικό συγχρόνως.

Έχει ενδιαφέρον πως το σώμα των ηρώων του το ντύνει με περίσσια λεπτομέρεια και έτσι καλυμμένο γίνεται ανύπαρκτο σχεδόν μοιάζουν οι φιγούρες του, με κούκλες πάνινες, κάτι επίσης σημαντικό, ο τρόπος που χειρίζεται το σώμα.

Μας ξεγελά ο ζωγράφος λοιπόν. Κάτι με τα χρώματα, κάτι με το, που μας δίνει την δυνατότητα, να αναγνωρίζουμε τις φιγούρες του, μας κάνει να νοιώθουμε καλά, οικεία με το έργο του. Όμως η ζωγραφική του είναι  μια κριτική ματιά στον σύγχρονο κόσμο, μια αυστηρή ματιά ουσιαστικά θλιμμένη, αφού επιμένει στο να βλέπει την μεταμφίεση  του ανθρώπου σε κάτι  που δεν αποδέχεται. Μια λύπη  κεκαλυμμένη λοιπόν είναι η ζωγραφική του. 

Έτσι η ματιά του ζωγράφου με την φροντίδα των χρωμάτων (τα χρώματα παίζουν το ρόλο του διασκεδαστή τόσο αποτελεσματικά…!) μας εισάγει στον κόσμο του, με ευγενικό αθώο, παιχνιδιάρικο τρόπο, για να μην μας τρομάξει, να μην μας απομακρύνει, να μην μας απογοητεύσει.

Η δουλειά του Θωμά Τουρναβίτη είναι μια όαση, συγχρόνως μια διδασκαλία  πολύπλευρη. Διαθέτει πάθος, περιέργεια, γενναιοδωρία, ευφυΐα και έναν καλά εκφρασμένο αναρχισμό. Επίσης περιέχει γνώση του υλικού του, άψογη τεχνική και ανανεωτική προσέγγιση, στα δακτυλικά του αποτυπώματα, που είναι τελικά ο κάθε  πίνακάς του.

Επιμένει στην ζωγραφική επιφάνεια και αυτό κατά την προσωπική μου κρίση, είναι το πιο δύσκολο στην σύγχρονη εποχή.

Έργο προφητικό επίσης και παρόμοιο του Φ. Μπέικον αν και πιο ανθρώπινο πιο ζεστό πιο γεμάτο από το φως του Αιγαίου και την παράδοση του Αριστοφάνη   -χωρίς την γύμνια και την δραματικότατα του Μπέικον- και με τον τρόπο αυτό ο Θωμάς Τουρναβίτης, πλησιάζει τον θεατή πιο εύκολα.

Θα πρότεινα να διδάσκεται στα σχολεία, στο Πανεπιστήμιο και στην Καλών Τεχνών το έργο του, μαζί με τα κλασσικά έργα του 19ου και τα σημαντικά σύγχρονα του 20ου αιώνα, για την σύνθεση των στοιχείων, την χρήση των χρωμάτων και την καλά ανασκευασμένη κριτική ματιά στον σύγχρονο κόσμο αλλά και την εμμονή  στην ζωγραφική επιφάνεια.

Και αυτό γιατί συνεχίζει να είναι ζωγραφική η δουλειά του με την πανάρχαια έννοια και όχι “κατασκευές” αφού επιμένει να εκφράζεται με την παράδοση, στην τέχνη του, μένοντας πιστός δηλαδή  εργάτης, της σχέσης το χέρι – ο καμβάς – το υλικό, ανεπηρέαστος από τα σύγχρονα μοντέρνα και μεταμοντέρνα ρεύματα.

‘Έχουν μεσολαβήσει εννέα χρόνια από τότε που πρωτο-απασχολήθηκα με το έργο του ζωγράφου Θωμά Τουρναβίτη. Από ένα χρονικό σημείο και μετά παρακολουθώ από μακριά την δουλειά του. Πιστεύω πως είναι μια από τις πολύ σημαντικές  εικαστικές προτάσεις στον παγκόσμιο χώρο τα τελευταία 20 χρόνια. Το νέο  αυτό κείμενο γράφτηκε χωρίς να επέμβω στο  παραμικρό ή να διαβάσω το κείμενο του 2015 πριν ολοκληρώσω το σημερινό. Πιστεύω πως αν και έχουν αρκετές ομοιότητες, είναι δυο συμπληρωματικά κείμενα, για το έργο του ζωγράφου. Σε ένα μου επόμενο σημείωμα, θα μιλήσω για την Ελληνικότητα και Παγκοσμιότητα της τέχνης του, αλλά και την θεατρικότητα των έργων του.

©Γράφει η Μαρία Πανούτσου

Αθήνα 13/02/24

ΜΙΑ ΦΛΕΓΌΜΕΝΗ ΒΆΤΟΣ

ΕΊΝΑΙ

ο Θωμάς Τουρναβίτης

2015

Η τέχνη είναι ο καθρέφτης του καλλιτέχνη. Όσο προσπαθεί να φανερωθεί τόσο κρύβεται και όσο προσπαθεί να κρυφτεί, τόσο αποκαλύπτεται.

Το έργο του Θωμά Τουρναβίτη για μένα είναι μια βουτιά στην προσωπική ελευθερία και στην ιστορία της τέχνης.

Μια πιο ακαδημαϊκή προσέγγιση του έργου του: Εξπρεσιονιστικός -Ρεαλισμός. Σε αυτούς τους δύο όρους στριμώχνεται ένα πλήθος από άλλες έννοιες και τάσεις όπως, Ιμπρεσιονισμός, Φωβισμός.

Οι πίνακες του θυμίζουν σύρματα χρωματιστά, μοντέλα για γλυπτικές φόρμες.

Όλες αυτές οι λεπτές φαινομενικά άναρχες  καμπύλες και γραμμές κοφτερές σαν μαχαίρι, λες  από σύρμα, οργανώνουν ένα τοπίο, γνωστό, αναγνωρίσιμο μιας μεσο-αστικής τάξης.

Άνθρωποι με μια ζωή δεδομένη χωρίς εκπλήξεις.

Μορφές που η σάρκα τους  φτάνει σε μας, αλλοιωμένη. Οι άνθρωποι αυτοί διάγουν μια ήσυχη αποδεκτή ζωή που όμως ο ζωγράφος αποδομεί με τον τρόπο που την αποτυπώνει.

Οι εικόνες του κρύβουν καλά τον καλλιτέχνη, η καλύτερα δεν κατορθώνουν να κρύβουν την ύπαρξη του καλλιτέχνη και των συναισθημάτων του και κυρίως της ματιάς του, για την ζωή και τον άνθρωπο.

Οι ήρωες του, οι αντιήρωες του καλύτερα, είναι απόηχος ανθρώπων που κάποτε  υπήρξαν γνήσιοι, πριν καταλήξουν  σβησμένες πινελιές, πληροφορίες ενός συγκεκριμένου τρόπου ζωής.

Ο  Θωμάς Τουρναβίτης απεικονίζει την λύπη του για τους ανθρώπους αυτούς.

Η κριτική που ασκεί με το έργο του είναι όχι μόνο για τους άλλους αλλά και για τον ίδιο. Δεν τρέφει αυταπάτες. Όμως στο έργο του υπάρχει ένα μεγάλο “όμως”.

Η στοργή του. Αυτή η στοργή επεμβαίνει και μαλακώνει το τοπίο. Τρυφερές υπάρξεις με παιδική διάθεση, φαίνεται καθαρά αυτό στις στάσεις και χειρονομίες του ανθρωποκεντρικού του τοπίου και στα φωτογραφικά του πλάνα τα γεμάτα λύπη,  χιούμορ και πολύ, στοργή. Αυτό χαρακτηρίζει το έργο του και το μετατρέπει σε μια θάλασσα συναισθημάτων.

Το χρώμα δαιμονικό μοιάζει ακατέργαστο, προσπαθεί να μετριάσει την τραγικότητα με το παιχνίδισμα της πινελιάς.

Μια φλεγόμενη βάτος είναι ο Θωμάς Τουρναβίτης όμως δεν εγκαταλείπει την παιδικότητα του και το καταλαβαίνουμε με την πρώτη ματιά στο έργο του πως ο καλλιτέχνης ζωγραφίζει με το χέρι και την καρδιά και έχει αφήσει την λογική και το ένστικτο για την ίδια την ζωή (για άλλες εκφάνσεις της ζωής).

Η αγάπη του για την ζωή και τον άνθρωπο είναι ολοκληρωτική, γι’ αυτό δεν επιτρέπει ωραιοποίηση στο έργο του.

Ο ίδιος λέει πως ο πατέρας του έργου του είναι ο ήλιος, με αυτήν την πρόταση δείχνει την καταγωγή του, από την χώρα του ήλιου. Πράγματι οι πίνακες του είναι σαν να έχει πέσει ο ήλιος πάνω στα έργα του.

Η παραμόρφωση του κόσμου που εκθέτει, κρατιέται λίγο πριν την τελική εξαφάνιση. Είναι λίγο πριν την έκρηξη!

Το έργο του θέτει ένα ερώτημα. Θα φτάσουμε μέχρι εκεί; Στην τελική εξαφάνιση;

Σατιρίζει επειδή απλά πονάει. Οι εικόνες του δημιουργούν σύνθετα συναισθήματα. Δεν εμφανίζει την τραγικότητα με ένα κλασσικό τρόπο αλλά με έναν σύγχρονο αποδομητικό τρόπο, μια  σύγχρονη ματιά σε ένα παλιό δράμα, όσο ο άνθρωπος.

Η τέχνη του έχει τους προγόνους της αλλά τα δακτυλικά αποτυπώματα, είναι τα δικά του.

Η φυσική του, ανθρώπινη μορφή, απέχει κατά πολύ από τις μορφές που στήνονται  για να φωτογραφηθούν στα έργα του.

Αναγεννησιακός αυτός ο ίδιος, ενώ οι μορφές του βαθιά ριζωμένες στον σύγχρονο κόσμο.

Είναι σημαντικό πως αυτά τα είδωλα αυτές οι μορφές, κατορθώνουν και γίνονται οικείες και αγαπητές στον θεατή.

Μετά από καιρό αφού τις έχεις δει, τις αναζητάς όπως και το καθάριο βλέμμα του Θωμά Τουρναβίτη.

Ένα άλλο έργο λοιπόν εξ ίσου σημαντικό παράλληλα με αυτό που αποτυπώνεται στον καμβά, είναι η ίδια η ζωή του ζωγράφου.

©Γράφει η Μαρία Πανούτσου

 ΑΘΗΝΑ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2015

 https://thomastournavitis.org/the-artist-2/