Το Βυζαντινό Μουσείο Βέροιας στεγάζεται σε ένα βιομηχανικό κτίριο των αρχών του 20ου αιώνα, τον υδροκίνητο αλευρόμυλο του Στέργιου Μάρκου, το οποίο βρίσκεται στη γειτονιά της διατηρητέας συνοικίας της Κυριώτισσας. Από τη χρονιά που εγκαινιάστηκε η πρώτη μόνιμη έκθεσή του, το 2002, το μουσείο αναδεικνύει το πλούσιο πολιτιστικό κομμάτι της Βέροιας των βυζαντινών, μετα-βυζαντινών και οθωμανικών χρόνων, μέσα από ένα μόνιμο μουσειακό πρόγραμμα αλλά και περιοδικές εκθέσεις.
Το κτήριο στο οποίο στεγάζεται το μουσείο, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Βασικοί χρονολογικοί σταθμοί της ιστορίας του είναι η περίοδος κατά την οποία κτίστηκε μεταξύ των ετών 1908-1911, τα χρόνια της λειτουργίας του μύλου από το 1911 μέχρι τη δεκαετία του 1960, η εποχή της εγκατάλειψης από το ’60 μέχρι τον Αύγουστο του 1981, οπότε και καταστράφηκε ολοσχερώς από πυρκαγιά, η φάση της αποκατάστασης – επανάχρησης στα μέσα της δεκαετίας του ’90 και η απόδοση του ως μουσείο το 2002. Την εποχή της λειτουργίας του ως αλευροποιία, το εργοστάσιο αποτέλεσε παράδειγμα προς μίμηση λόγω του τελειότατου συστήματός του, που είχε ως κινητήριο δύναμη το νερό από ένα παρακλάδι του ποταμού Τριποτάμου. Ο τετραώροφος σκελετός, η εντυπωσιακή ποιότητα των υλικών κατασκευής, ο μηχανικός εξοπλισμός που εισήχθη από τη Γερμανία, συνετέλεσαν σε ένα βιομηχανικό διαμάντι της εποχής του.
Στους τρεις ορόφους του κτίσματος φιλοξενούνται τα μόνιμα εκθέματα του μουσείου, καθένας από τους οποίους παρουσιάζει μια εννοιολογικά αυτοτελή ενότητα της έκθεσης. Το υλικό της μόνιμης έκθεσης περιλαμβάνει μέρος της πλούσιας συλλογής φορητών εικόνων, τοιχογραφίες από ναούς και κοσμικά κτίρια, ψηφιδωτά δάπεδα, χειρόγραφα και παλαίτυπα, έργα αγγειοπλαστικής και μικροτεχνίας, νομίσματα και ξυλόγλυπτα, ταφικά ευρήματα, αρχιτεκτονικά γλυπτά και μαρμάρινες επιγραφές.
Η έκθεση του πρώτου ορόφου φιλοδοξεί να προβάλλει το γενικότερο πνεύμα του βυζαντινού πολιτισμού αλλά και τη θέση της Βέροιας μέσα σε ένα ευρύτερο κοινωνικό, οικονομικό, θρησκευτικό και καλλιτεχνικό πλαίσιο. Παρουσιάζεται η επικοινωνία της πόλης με το κατεξοχήν κέντρο της καλλιτεχνικής παραγωγής, την Κωνσταντινούπολη, αλλά και τις σχέσεις της με τις γειτονικές πόλεις της περιφέρειας, τις επιρροές που υπέστη στην καλλιτεχνική της δραστηριότητα.
Ο δεύτερος όροφος παρουσιάζει τον αστικό και ιδιωτικό βίο των κατοίκων της Βέροιας και ιδιαίτερα την αναπαράσταση της λατρείας μέσα από τα στοιχεία που προσφέρουν ο χώρος τέλεσής της. Η οχύρωση, το οδικό δίκτυο, τα κοσμικά και λατρευτικά κτίρια, η διοικητική και εκκλησιαστική οργάνωση και ιεραρχία, οι κοσμικοί και εκκλησιαστικοί άρχοντες και ο ρόλος τους στη λειτουργία της πόλης, οι κάτοικοι και οι καθημερινές δραστηριότητές τους, όπως οι οικονομικές συναλλαγές και η εμπορική δραστηριότητα, η ιδέα του θανάτου και τα ταφικά μνημεία αρθρώνουν τη μεγάλη ενότητα της πόλης.
Στον τρίτο όροφο αναδεικνύεται η θρησκευτική λατρεία που αποτελεί την πλέον χαρακτηριστική έκφραση του βυζαντινού κόσμου. Η οργάνωση της έκθεσης παραπέμπει στη δομή του λατρευτικού χώρου, μέσα από την οποία αποκαθίσταται η πορεία της λατρευτικής πρακτικής, ενώ μέσα από τα εκτιθέμενα στοιχεία του ζωγραφικού διακόσμου αναδεικνύεται η υψηλή τέχνη που εξέφρασε το χριστιανικό δόγμα.
Εκτός από το κυρίως κτήριο, στην αυλή του μουσείου, βρίσκονται τα δύο οθωμανικά σπίτια που κτίστηκαν επάνω στον πύργο και τα νοτιοανατολικά τείχη της Βέροιας. Η αποκατάσταση των δύο οικιών και του καλού οντά με τον σωζόμενο ζωγραφικό διάκοσμο και ξύλινο εξοπλισμό στο αρχαιότερο σπίτι, αποδίδει ένα μοναδικό κοσμικό μνημειακό σύνολο της Βέροιας και μας παρέχει πληροφορίες για τις αμυντικές γραμμές της πόλης, την οχύρωση και την ενίσχυση της τείχισης, καθώς οι εργασίες αποκατάστασης αποκάλυψαν ότι το αρχαίο τείχος διέρχεται από το εσωτερικό του δυτικού σπιτιού.
Περισσότερες πληροφορίες για το μουσείο θα βρείτε στην επίσημη ιστοσελίδα του:
http://www.byzantine-museum-veria.gr/
Γράφει η Βάνα Κουτσού.
