ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ – ΙΙΙ
Ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος και η Πνευματική Αρτίωση
Γνωρίζουμε κάτι για τον Κωνσταντίνο Δεσποτόπουλο; Μάλλον ελάχιστα, με εξαίρεση ορισμένους συστηματικούς μελετητές της σύγχρονης φιλοσοφίας. Για τους πολλούς παραμένει ένας ακόμα άγνωστος.
Γεννήθηκε το 1913 στη Σμύρνη και πέθανε το 2016, σε ηλικία σχεδόν 104 ετών. Μετά την καταστροφή της Σμύρνης το 1922 ήρθε στην Αθήνα. Από μικρή ηλικία μελέτησε διεξοδικά τους αρχαίους φιλοσόφους και ιδιαίτερα τον Πλάτωνα. Μέχρι το τέλος της ζωής του είχε απόλυτη πνευματική διαύγεια διδάσκοντας ασταμάτητα φιλοσοφία και αρχαία Ελληνική γραμματεία.
Συνάντησα πρόσφατα μία μαθήτρια και συνεργάτη του Κ. Δεσποτόπουλου η οποία μου είπε: “Μπορούσε να απαγγείλει από μνήμης όλη την Ιλιάδα και ολόκληρη την Οδύσσεια”. . . ! Τον απασχόλησαν αναρίθμητα φιλοσοφικά και κοινωνικά θέματα, αλλά ιδιαίτερα η φιλοσοφία του δικαίου και ο διαδρομή των νέων ανθρώπων προς την ”πνευματική και ηθική τους αρτίωση”.
Η ακεραιότητα και το πολιτικό ήθος των κυβερνώντων ήταν κυρίαρχα ζητήματα στη σκέψη του και πάντα τον απασχολούσε η ουσιαστική προάσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και του Δημοκρατικού Πολιτεύματος: “Ξέρετε, η Δημοκρατία έχει το ελάττωμα να μην μπορεί να διακρίνει πάντα τους καλούς από τους κακούς. Παραμένει όμως το λιγότερο κακό πολίτευμα, όπως είχε πει ο Πλάτωνας, διότι οι αλλαγές γίνονται ομαλά, χωρίς βία. Αυτό είναι μέγα προσόν”.
Φυσικά, στο πλαίσιο μίας επιφυλλίδας είναι αδύνατο να περιγραφεί μία πράγματι αυτάξια (όπως την έλεγε) και αξιοζήλευτης διάρκειας παρουσία στον πνευματικό χώρο της σύγχρονης Ελλάδας. Ας σταθούμε μόνο σε τρείς έννοιες τις οποίες έχει αναλύσει διεξοδικά στα κείμενά του επειδή τις θεωρούσε σαν σπουδαίες κατακτήσεις του πνεύματος και βασικούς άξονες της ανάπτυξης της προσωπικότητας, ιδιαίτερα των νέων.
Θέαση και θέση: Είναι ανάγκη να παρατηρούμε με προσοχή αυτά που συμβαίνουν γύρω μας, να έχουμε πολυδιάστατη θέαση των πραγμάτων, αλλά αυτό που μας κάνει να ξεχωρίζουμε είναι η θέση που τελικά παίρνουμε, δηλαδή η σωστά τεκμηριωμένη άποψη την οποία υποστηρίζουμε και υπερασπίζουμε δημοσίως.
Αυτοδυναμία του πνεύματος: Ο άνθρωπος κατάφερε με συνεργούς τα χέρια του και την αγχίνοια του πνεύματος – δηλαδή την ικανότητα να χρησιμοποιεί το μυαλό του για να βρίσκει πρακτικές λύσεις – να δημιουργήσει συνθήκες πολιτισμού πρωτόγνωρες σε ιστορικούς όρους. Αυτό όμως που θα δώσει πραγματική αξία στην ανθρώπινη ζωή είναι η εσωτερική δύναμη που πηγάζει από τη γνώση και τη σωστή χρήση της συσσωρευμένης εμπειρίας μας.
Πνευματική αρτίωση: Αυτή την ξεχωριστή ικανότητα δεν θα μπορούσα να την περιγράψω με λίγες λέξεις, αλλά θεωρώ ότι αφορά το σύνολο μίας ολοκληρωμένης προσωπικότητας η οποία εκπέμπει ήθος, γνώση και εμπιστοσύνη. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη προσπάθεια για να αναδειχθεί ευρύτερα αυτή η ανθρώπινη ποιότητα. Μοιάζει με ένα φυσικό, έμφυτο χάρισμα, αν και είναι αποτέλεσμα μεγάλης διανοητικής προσπάθειας.
Ο Κ. Δεσποτόπουλος διετέλεσε για τρείς μήνες υπουργός Παιδείας σε δύο υπηρεσιακές κυβερνήσεις στη δεκαετία του 1990. Φανταστείτε να είχε παραμείνει υπουργός Παιδείας για τρία ή πιθανώς για δεκατρία χρόνια, πόσο διαφορετικό θα ήταν το επίπεδο της σημερινής εκπαίδευσης στη χώρα μας.
Ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος ήταν και παραμένει, μέσα από τα κείμενα και τις πράξεις του, του ένας ακέραιος, σπάνιος πυλώνας της σύγχρονης Ηθικής και Πνευματικής Ηγεσίας στη χώρα μας. Όποιος μελετήσει τη ζωή και το συγγραφικό έργο του σίγουρα θα καταλήξει σε αυτά τα συμπεράσματα.
Απόστολος Δ. Κωνσταντινίδης
5 Νοεμβρίου, 2021
Γεννήθηκε το Φθινόπωρο του 1990. Έχει αποφοιτήσει από το Τμήμα Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας αλλά και από το Τμήμα Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Ασχολείται ερασιτεχνικά με την φωτογραφία. Η πρώτη της φωτογραφική έκθεση είχε θέμα το νησί της Φολεγάνδρου και παρουσιάστηκε στη Θεσσαλονίκη το 2017. Έχει λάβει μέρος σε ομαδικές εκθέσεις και έργα της εκτίθενται στην «Ολυμπιακή Δημοτική Πινακοθήκη Σπύρος Λούης» στο Μαρούσι στα πλαίσια της εκδήλωσης «2ο Φεστιβάλ Εικόνας Τέχνης και Πολιτισμού» για το 2017.
Αγαπά… τα παιδιά, τα βιβλία, το θέατρο, την ιταλική μουσική, την ησυχία, τη χειμωνιάτικη λιακάδα, την καλοκαιρινή βροχή, τα ταξίδια που ανανεώνουν τις ανάσες της, τη γεύση του καφέ.
Συγκινείται με… τους γενναιόδωρους ανθρώπους, την ευγένεια, τις ευχές, τα γράμματα σε σχήμα καλλιγραφικό με κόκκινο στυλό.
Επιμένει… να κοιτάζει τον ουρανό γιατί ξέρει -πια- πως δεν έχει μόνο σύννεφα αλλά έχει και ήλιο και φεγγάρι και αστέρια…
Πιστεύει… στο Αόρατο, στο Καλό, στις Συναντήσεις των ανθρώπων.
Αισθάνεται… Ευγνωμοσύνη, Εμπιστοσύνη, Ελευθερία…
Ξεκινά… και ολοκληρώνει την ημέρα της με την ίδια πάντα ευχή…
Από μικρή ονειρευόταν να σκαρώσει το δικό της περιοδικό.
