ΟΙ ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ
Ο Ernst Cassirer (1874-1945) είναι ένας σημαντικός φιλόσοφος του 20ου αιώνα μάλλον άγνωστος στο ευρύτερο κοινό. Ασχολήθηκε αρχικά με τη φιλοσοφία των επιστημών, της αισθητικής και της ιστορίας αλλά σταδιακά η προσοχή του στράφηκε στο ανθρωπιστικό πεδίο και στη φιλοσοφία του πνεύματος.
Με την άνοδο του ναζισμού, και λόγω της εβραϊκής καταγωγής του, εγκατέλειψε τη Γερμανία και δίδαξε στην Οξφόρδη (1933-35), το Goteborg (1935-41) ενώ από το 1941 μετανάστεψε στις ΗΠΑ και δίδαξε στα πανεπιστήμια Yale και Columbia.
Το βιβλίο “Ο Μύθος του Κράτους” (The Myth of the State) εκδόθηκε το 1946, ένα χρόνο μετά το θάνατο του και είναι το μοναδικό του έργο που αναφέρεται αποκλειστικά στην πολιτική φιλοσοφία. Ποιο είναι για εμάς το σημαντικό και επίκαιρο που παρουσιάζεται σε αυτό το βιβλίο;
Όπως αναφέρει και ο τίτλος κεντρικό στοιχείο της ανάλυσης του Cassirer στο πολιτικό πρόβλημα του 20ου αιώνα, με τα τραγικά αποτελέσματα που γνωρίζουμε μέσα από στυγνές δικτατορίες και δύο παγκόσμιους πολέμους, αποτελεί ο ρόλος του Μύθου στη διαμόρφωση του ατόμου και κυρίως της πολιτικής πραγματικότητας. Αναφέρει ο Cassirer:
Αιώνες επιστημονικών ανακαλύψεων και υλικής προόδου δεν κατάφεραν να εξαλείψουν ένα θεμελιώδες στοιχείο που ενυπάρχει στην ανθρώπινη ψυχή, αυτό της αγάπης για τα παραμύθια. Ο μύθος και το παραμύθι καλλιεργούνται σε όλες τις κοινωνίες με διάφορους τρόπους, αρχίζοντας από τις φανταστικές ιστορίες που διαμορφώνουν την παιδική ψυχή.
Συνεπώς, ο σύγχρονος άνθρωπος, παρά την τεχνολογική και (συχνά) οικονομική πρόοδο που βιώνει, διατηρεί στο βάθος του μυαλού του αυτά τα μυθολογικά στοιχεία, τα οποία κάτω από ορισμένες συνθήκες και ερεθίσματα μπορούν να ανέλθουν στην επιφάνεια και τελικά να εμφανισθούν ως ανεξήγητες, περίεργες τάσεις, στην κοινωνική και πολιτική ζωή.
Τα αφηγήματα των “Ηρωικών και Ανίκητων Αυτοκρατοριών”, των φυλετικά ανώτερων λαών, των “φωτισμένων” δικτατόρων πέρα από κάθε αμφισβήτηση, της ανάγκης για αμείλικτη πειθαρχία σε κάποιο όραμα, της χρησιμότητας του Υπουργείου Προπαγάνδας, όλα αυτά στηρίχθηκαν σε μεθοδευμένα αφηγήματα που άγγιξαν όχι τη λογική αλλά το αρχέγονο μυθικό συναίσθημα.
Δεν είναι παράδοξο ότι παρά την τεχνολογική πρόοδο ο θρησκευτικός φανατισμός παραμένει αναλλοίωτος; Δεν αποτελεί οξύμωρο το γεγονός ότι σήμερα, ακόμα και οι πλέον παράλογες θεωρίες βρίσκουν ισχυρούς πυρήνες υποστήριξης; Θα περίμενε κανείς ότι στις ΗΠΑ του 2021, στις 6 Ιανουαρίου, ο όχλος θα εισέβαλε στο Καπιτώλιο με στόχο να το καταλύσει; ή ακόμα, για ποιους λόγους τα fake news ανταγωνίζονται τόσο σκληρά την επαγγελματική δημοσιογραφία;
Είναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε σήμερα το έργο του Cassirer, ακριβώς για μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τα πολιτικά και κοινωνικά παράδοξα που συμβαίνουν και τις ακραίες αντιθέσεις που απειλούν τη σύγχρονη κοινωνία. Να μας δώσουν τροφή για σκέψη και ατομική δράση.
Ο ίδιος έλεγε ότι έργο της φιλοσοφίας είναι “να ελευθερώσει τον άνθρωπο ενεργοποιώντας την ικανότητά του να στοχάζεται κριτικά”. O Μύθος του Κράτους αποτελεί μία ηχηρή προειδοποίηση ότι τίποτα στη σύγχρονη δημοκρατία δεν είναι δεδομένο και διασφαλισμένο εάν το άτομο, και η κοινωνία ευρύτερα, δεν είναι σε θέση να διαχωρίσουν ποιο είναι το πραγματικό και ποιο το παραμυθένιο.
Απόστολος Κωνσταντινίδης | 8 Σεπτεμβρίου 2021
Γεννήθηκε το Φθινόπωρο του 1990. Έχει αποφοιτήσει από το Τμήμα Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας αλλά και από το Τμήμα Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Ασχολείται ερασιτεχνικά με την φωτογραφία. Η πρώτη της φωτογραφική έκθεση είχε θέμα το νησί της Φολεγάνδρου και παρουσιάστηκε στη Θεσσαλονίκη το 2017. Έχει λάβει μέρος σε ομαδικές εκθέσεις και έργα της εκτίθενται στην «Ολυμπιακή Δημοτική Πινακοθήκη Σπύρος Λούης» στο Μαρούσι στα πλαίσια της εκδήλωσης «2ο Φεστιβάλ Εικόνας Τέχνης και Πολιτισμού» για το 2017.
Αγαπά… τα παιδιά, τα βιβλία, το θέατρο, την ιταλική μουσική, την ησυχία, τη χειμωνιάτικη λιακάδα, την καλοκαιρινή βροχή, τα ταξίδια που ανανεώνουν τις ανάσες της, τη γεύση του καφέ.
Συγκινείται με… τους γενναιόδωρους ανθρώπους, την ευγένεια, τις ευχές, τα γράμματα σε σχήμα καλλιγραφικό με κόκκινο στυλό.
Επιμένει… να κοιτάζει τον ουρανό γιατί ξέρει -πια- πως δεν έχει μόνο σύννεφα αλλά έχει και ήλιο και φεγγάρι και αστέρια…
Πιστεύει… στο Αόρατο, στο Καλό, στις Συναντήσεις των ανθρώπων.
Αισθάνεται… Ευγνωμοσύνη, Εμπιστοσύνη, Ελευθερία…
Ξεκινά… και ολοκληρώνει την ημέρα της με την ίδια πάντα ευχή…
Από μικρή ονειρευόταν να σκαρώσει το δικό της περιοδικό.
