«Ω, Άγιο φως του ουρανού κι εσύ αγέρα» θα πει ως Ηλέκτρα του Σοφοκλή και θα σειστεί όλο το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου· το ο οποίο αναβιώνει το Αρχαίο Δράμα μετά από χρόνια απραγίας και λήθης. Ήταν το γραφτό της να αναβιώνει την ιστορία ή μάλλον να τη δημιουργεί, αφήνοντας πίσω της ορδές καλλιτεχνίας και μεγαλείου, που όμοιό του δεν είχε γεννηθεί ποτέ άλλοτε και ίσως να μην υπάρξει ποτέ ξανά. Σαν άνοιξε τα μάτια της και αντίκρισε τον κόσμο για πρώτη φορά, η Κατίνα Παξινού (το γένος Κωσταντοπούλου) έδωσε μια υπόσχεση, να μείνει στην ιστορία και να ζήσει μια ζωή γεμάτη και το πέτυχε.
Γεννήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου του 1900 στον Πειραιά. Κόρη μεγαλοαστικής οικογενείας, ο πατέρας της ήταν ο αλευροβιομήχανος Βασίλης Κωνσταντόπουλος και η μητέρα της η Ελένη Μαλανδρίνου, έδειξε από μικρή ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις τέχνες και κυρίως για την Όπερα. Σε ηλικία οκτώ ετών χάνει τον πατέρα της και μένει με τη μητέρα της, καθώς και με τα υπόλοιπα έξι αδέλφια της σε ένα ομολογουμένως συντηρητικό σπίτι. Από νωρίς η μικρή Κατίνα έδειχνε ότι θα ξεχώριζε, θα έφευγε από τα στενά όρια της οικογένειας και θα κυνηγούσε τον δρόμο, τον οποίο ήταν γραφτό της να περπατήσει. Το απείθαρχο πνεύμα της και ο ζωηρός της χαρακτήρας ωθούν την μητέρα της να την στείλει εσώκλειστη σ’ ένα σχολείο στην Ελβετία, όπου βρήκε την ευκαιρία να αναπτύξει και το τραγουδιστικό της ταλέντο, καθώς άρχισε παράλληλα να σπουδάζει στο ωδείο κλασικό τραγούδι. Από τη Βιέννη στο Βερολίνο, με τον αγαπημένο της Δημητράκη (Δημήτρη Μητρόπουλο), ερμηνεύει μελοποιημένα έργα του Μαίτερλινκ και του Βάγκνερ και αρχίζει να χτίζει την καριέρα που πάντα ονειρευόταν.
Μια χαρτορίχτρα της είχε προφητέψει ότι θα πέσει πάνω σε έναν άντρα, τον όποιο θα παντρευτεί, αλλά ο γάμος τους θα λήξει άμεσα, καθώς επίσης και ότι η ζωή της θα είναι γεμάτη δάφνες και δόξα, όμως θα πεθάνει νέα. Η προφητεία ήταν σε έναν μεγάλο βαθμό σωστή. Σε κάποιες διακοπές στο Λουτράκι γνωρίζει τον βιομήχανο Ιωάννη Παξινό, με τον οποίο παντρεύεται και αποκτά δυο κόρες, την Έθελ και την Ιλεάνα, ωστόσο ο γάμος κράτησε μόλις έξι χρόνια.
Ένας μεγάλος έρωτας ήταν γραφτό να εμφανιστεί στον διάβα της και να την συνεπάρει, όχι μόνο στον προσωπικό, αλλά και στον καλλιτεχνικό της βίο. Γνωρίζει τον Αλέξη Μινωτή και πέραν από τον κεραυνοβόλο έρωτα που γεννιέται ανάμεσά τους, ξεπροβάλει το άστρο της υποκριτικής και του θεάτρου πρόζας για εκείνη, εγκαταλείπει όπως – όπως το Βερολίνο και πηγαίνει πλάι στον Μινωτή και στην σκηνή του θεάτρου· ως ηθοποιός πια. Στην υποκριτική της έβαλε ψυχή και μουσικότητα, ποίηση και τραγούδι, μάλιστα όταν ο Φώτος Πολίτης σκηνοθετούσε τον Οιδίποδα Τύραννο, ζήτησε από την Παξινού να γράψει τη μουσική, όπου και το έκανε με την βοήθεια της κόρης της Έθελ. Την ίδια εποχή όμως, σαν μια άλλη Εκάβη, ρόλο που ερμήνευσε στην πορεία, χάνει την κόρη της (Έθελ), γεγονός που τη στιγματίζει για πάντα και της ανοίγει μια πληγή που έμεινε ανοιχτή έως το τέλος της ζωής της.
Μετά το τραγικό αυτό γεγονός η καλλιτεχνική της πορεία συνεχίζει να έχει ανοδική πορεία. Με την Ηλέκτρα του Σοφοκλή ανοίγει ξανά το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου στην σύγχρονη εποχή και αναβιώνει το μεγαλύτερο σωζόμενο Αρχαίο Θέατρο του κόσμου με την Παξινού στον πρωταγωνιστικό ρόλο και την Ελένη Παπαδάκη στον ρόλο της Κλυταιμνήστρας. Μετά την Ηλέκτρα, κατά την περίοδο της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά, σε μια προσπάθεια εξαγωγής του Ελληνικού Πολιτισμού στο εξωτερικό, μαζί με τον Άμλετ του Δημήτρη Ροντήρη, η Παξινού, ο Μινωτής, η Παπαδάκη κ.α. ταξιδεύουν στην Αγγλία και την Γερμανία για πρώτη φορά.
Στο θέατρο του Λονδίνου ο Στηβ Κόχραν βλέπει την Παξινού να ερμηνεύει και θαμπώνεται από το υποκριτικό της ταλέντο. Έτσι της προτείνει να παίξει στους Βρικόλακες του Ίψεν στο Λονδίνο, όπου εκεί, ως δεσποινίς Άλβινγκ, την βρίσκει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Μακριά από οικογένεια και φίλους, εγκλωβισμένη σε ένα Λονδίνο που πλήττεται βαθιά, η Παξινού αποφασίζει να φύγει. Ανεβαίνει σ’ ένα πλοίο με προορισμό την Αμερική· ένα ταξίδι που θα άλλαζε τη ζωή της για πάντα.
Με το που φτάνει στην πόλη που δεν κοιμάται ποτέ, κοινώς στη Νέα Υόρκη, η Παξινού ερμηνεύει τον ρόλο της Έντα Γκάμπλερ από το εμβληματικό έργο του Χένρικ Ίψεν και εκεί την ανακαλύπτουν μερικές από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της τέχνης και του πνεύματος, όπως ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ. Υπογράφει χρυσό συμβόλαιο και παίζει στο Hollywood στην ταινία, η οποία έμελλε να της χαρίσει ένα Όσκαρ ως Pilar, Για ποιον χτυπά η καμπάνα.
Ακολουθούν οι ταινίες Πύρ, Ο Εμπρηστής, Η Οργή του Θεού, Το Πένθος Ταιριάζει στην Ηλέκτρα, όπου της απονεμήθηκε το βραβείο Κοκτώ, Καίσαρ Βοργίας, Ο Κύριος Αρκάντιν, Το θαύμα, Ο Ρόκο και τ’ αδέλφια του, κ.α. Μένει μόνιμα στην Αμερική και συναναστρέφεται την αφρόκρεμα του Αμερικανικού σινεμά και όχι μόνο, αποκτά το δικό της αστέρι στη Λεωφόρο της Δόξας, όμως για το θέατρο χτυπούσε η καρδιά της και αυτό πάντα αναζητούσε, έτσι έφυγε για την Ελλάδα με μια βαλίτσα γεμάτη εμπειρίες, επιτυχίες και όνειρα.
Μεσουρανεί στην Επίδαυρο έχοντας πάντα στον πλευρό της τον, συνοδοιπόρο της ζωής της, Αλέξη Μινωτή. Στα διαλείμματα από την Επίδαυρο, όταν ήθελε να ξεκουραστεί, επέλεγε τα ταξίδια σε όμορφες πόλεις που αγαπούσε παρέα με τον εγγονό της, Αλέξανδρο Αντωνόπουλο. Αγαπημένος τους προορισμός η Βενετία και το Σάλτσμπουργκ, μέρη που γεύονταν ωραίες γεύσεις και πλούσιο πολιτισμό.
Τελευταίο ρόλος της ζωής της, εκείνος της Μάνας Κουράγιο του Μπρεχτ, όπου έσερνε με όλη τη δύναμη της ψυχής της εκείνο το κάρο, ώστε να φτάσει-μάταια- κοντά στο γιό της. Τελικά αφήνει την τελευταία της πνοή στις 22 Φεβρουαρίου του 1973, έχοντας πίσω της ένα έργο θαυμαστό, μια πορεία αξιομνημόνευτη και μια ζωή, η οποία αν κάποιος από τους τραγικούς μας ποιητές ζούσε θα έγραφε μια σπουδαία τραγωδία για εκείνη.
Έτσι το κερί της ζωής της έσβησε για πάντα, σιώπησε ανάμεσα στην απέραντη βοή του πλήθους και έφυγε για μια πόλη μακρινή και ονειρεμένη. Σε μια ζωή που δεν κράτησε πολύ, η Κατίνα Παξινού, φρόντισε να ζήσει άλλες δέκα· μέσα από τους ρόλους που ερμήνευσε έδωσε πνοή, ελπίδα και κάθαρσις σε κάθε μικρή ή μεγάλη ηρωίδα, σε κάθε γυναικείο κορμί που ανάσαινε μαζί της. Με λίγα λόγια ήταν η Ηλέκτρα, η Εκάβη, η κυρία Άλβινγκ, η Τρισεύγενη, η Μήδεια, η Μάνα Κουράγιο, ήταν η Κατίνα, η σπουδαία Παξινού.
*Γράφει η Δανάη Καλογερή.
Γεννήθηκε ένα ανοιξιάτικο πρωινό του 2001 στην Αθήνα. Μεγάλωσε στα Βόρεια Προάστεια απέναντι από ένα αθλητικό κέντρο μαζί με τους γονείς της , τη γιαγιά της και το σκύλο της, Φοίβο. Αποφοίτησε από Καλλιτεχνικό σχολείο και τον προηγούμενο Σεπτέμβριο ξεκίνησε να φοιτά στο τμήμα Θεατρικών Σπουδών στην Αθήνα. Θα έλεγε κανείς ότι ήταν φυσική εξέλιξη καθώς από τότε που θυμάται τον εαυτό της υποδυόταν ρόλους που έβλεπε σε ταινίες και σειρές και καθόταν άπειρες ώρες μπροστά από έναν καθρέφτη τραγουδώντας και χορεύοντας.
