Ρούντολφ Νουρέγιεφ: Σαν κύκνος στη λίμνη του μπαλέτου

Ρούντολφ Νουρέγιεφ

Σαν κύκνος στη λίμνη του μπαλέτου

Το όνομά του είναι συνώνυμο με την τέχνη του μπαλέτου. Έδωσε ώθηση και με ένα γκραν ζετέ, ένα βαθύ πλιέ και μια αριστοτεχνική πιρουέτα, πέταξε στα ουράνια και έγινε ένας από τους διασημότερους και σημαντικότερους χορευτές μπαλέτου του 20^ου αιώνα. Οι ρόλοι που ερμήνευσε αποτέλεσαν σημείο αναφοράς, πολύτιμο λίθο και έμπνευση για όλους τους μετέπειτα καλλιτέχνες. Ο Ρούντολφ Νουρέγιεφ όμως ήταν πολλά παραπάνω, ήταν καλλιτέχνης, ίνδαλμα και πηγή έμπνευσης για όποιον τον αντίκριζε, καθώς ένα του βλέμμα αρκούσε για να σε μαγέψει και να σε ταξιδέψει σε μια λίμνη γεμάτη κύκνους, με μελωδίες του Τσαϊκόφσκι και βήματα αρμονικά, σαν αυτά του Μαριούς Πετιπά.

Γεννήθηκε στο Ιρκούτσκ, της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, στις 17 Μαρτίου του 1938, μέσα σε ένα βαγόνι τρένου. Η μητέρα του ταξίδευε προς το Βλαδιβοστόκ, για να συναντήσει τον πατέρα του στον Κόκκινο στρατό.

Ο μικρός Ρούντολφ ξεκινάει χορό στα 11 του χρόνια, με πρώτη χορευτική στάση της ζωής του την Ακαδημία Χορού Βαγκάνοβα. Εκεί ξεχωρίζει, διακρίνεται και μετά τις σπουδές του λαμβάνει τον τίτλο του πρώτου χορευτή στα μπαλέτα Κίροφ. Μια περιοδεία στο Παρίσι, καθώς και οι γεμάτες με όνειρα βαλίτσες του, τον οδηγούν στη Δύση και στις μεγαλύτερες όπερες του κόσμου.

Τα επόμενα χρόνια μεσουρανεί σε Νέα Υόρκη, Σικάγο και φυσικά Λονδίνο, πόλη που τον καθιέρωσε και του γνώρισε το απόλυτο χορευτικό του δίδυμο, την διακεκριμένη μπαλαρίνα Μάργκοτ Φοντέιν. Παρά τη μεγάλη διαφορά ηλικίας, η Φοντέιν ήταν 19 χρόνια μεγαλύτερη του Νουρέγιεφ, η χημεία τους ήταν αδιαπραγμάτευτη, ακτινοβολούσε σε κάθε κίνησή τους. Μάλιστα η  συνεργασία τους ξανά ζωντάνεψε την καριέρα της Φοντέιν και καθιέρωσε τον Νουρέγιεφ παγκοσμίως. Χορεύει στα πιο διάσημα και σημαντικά έργα όλων των εποχών, στη «Λίμνη των Κύκνων», στον «Καρυοθραύστη», στη «Ζιζέλ», στον «Δον Κιχώτη» και σε άλλα.

Δεν ήταν όμως μόνο το κλασικό ρεπερτόριο που τον ανέδειξε, ο Νουρέγιεφ ερμήνευσε και ρόλους του μοντέρνου χορού δίπλα στην Μάρθα Γκράχαμ, στον Μάρει Λούις και στον Πολ Τέιλορ. Επίσης οι καλλιτεχνικές του ανησυχίες επεκτάθηκαν και στον κινηματογράφο και την τηλεόραση, όπως στην κινηματογραφική εκδοχή του μπαλέτου «Δον Κιχώτης» του Λούντβιχ Μίνκους, στην ταινία του Κεν Ράσελ, όπου υποδύθηκε τον Ροδόλφο Βαλεντίνο  και τέλος στο ερωτικό δράμα του  Τζέιμς Τόμπακ «Exposed», δίπλα στη Ναστάζια Κίνσκι.

Το 1982 γίνεται αυστριακός πολίτης, αλλά ζει στο Παρίσι όπου γίνεται και καλλιτεχνικός διευθυντής της Όπερας του Παρισιού. Το 1989 εγκαταλείπει τη θέση, όμως παραμένει πρώτος χορογράφος της Όπερας. Επίσης την ίδια χρονιά, εφόσον  μπορούσε πλέον να ταξιδέψει στην πατρίδα του, επιστρέφει στη Ρωσία και αναλαμβάνει τη διεύθυνση ορχήστρας. Ήταν «παντού και τα πάντα», μπόρεσε μέσα από τον χορό να απαλύνει κάθε πόνο και να κλείσει κάθε πληγή, καθώς σύμφωνα με τα λεγόμενα του ιδίου, «Το μόνο πράγμα που με συνοδεύει είναι ο χορός μου. Η ελευθερία του να υπάρχω… Είμαι εδώ αλλά εγώ χορεύω με το νου, πετώ πιο μακριά από τα λόγια μου, πιο μακριά από τον πόνο μου».

Όμως κανένα άστρο δεν λάμπει για πάντα, κάποια στιγμή σβήνει και χάνεται για πάντα, εκτός κι αν μιλάμε για τον Ρούντολφ Νουρέγιεφ, ο οποίος άφησε την τελευταία του πνοή στις 6 Ιανουαρίου του 1993, στο αγαπημένο του Παρίσι. Η φλόγα του άφησε τα εγκόσμια νωρίς,  σε ηλικία μόλις 54 ετών, νικημένη από το AIDS. Όμως το άστρο του δεν έπαψε ποτέ να λάμπει και να υπάρχει ανάμεσά μας, με έναν μεταφυσικό θα λέγαμε τρόπο. Είναι αλήθεια ότι κάποια αστέρια είναι επόμενο να λάμπουν στην αιωνιότητα και να αφήνουν το στίμα τους σε κάποιο σημείο του ουρανού, ώστε να μπορούμε να τα κοιτάζουμε τα βράδια και να θυμόμαστε ότι κάποτε υπήρξανε και θρύλοι ανάμεσά μας.

«Το μόνο πράγμα που με συνοδεύει είναι ο χορός μου. Η ελευθερία του να υπάρχω…»

Ρούντολφ Νουρέγιεφ