Τα πρώτα χρόνια
Η Πηνελόπη Μπενάκη γεννήθηκε τον Απρίλιο του 1874 από αριστοκρατική οικογένεια στην Αλεξάνδρεια. Κόρη του Εμμανουήλ Μπενάκη και της Βιργινίας Χωρέμη, έλαβε επιμελημένη κατ’ οίκων εκπαίδευση, όπως συνηθιζόταν άλλωστε στα αριστοκρατικά σαλόνια, δίνοντας έμφαση στις γλώσσες και τα ελληνικά, τα οποία τα διδάχθηκε με την υφή της αυστηρής καθαρεύουσας. Την καλλιέργειά της συμπλήρωναν τα μαθήματα μουσικής και οικοκυρικών, συστατικό απαραίτητο για την συγκρότηση μιας γυναίκας της εποχής. Αν λάβουμε υπόψη το αυστηρό πλαίσιο εκμάθησης της Δέλτα μπορούμε να αφουγκραστούμε τον περιορισμό και τα όρια που είχε θέσει η οικογένεια, ειδικά στα κορίτσια της, κάτι που γίνεται αντιληπτό αν λάβουμε υπόψη ότι η μητέρα της Δέλτα δεν διάβασε κανένα από τα μυθιστορήματα της κόρης της, ούτε το Η Ζωή του Χριστού, βιβλίο που της είχε αφιερώσει, καθώς διαφωνούσε με τη συγγραφική δραστηριότητά της.
Η μικρή Πηνελόπη μεγαλώνοντας σε ένα σπίτι με άλλα πέντε αδέλφια άντλησε πολλά στοιχεία από την πολύτεκνη οικογένεια της, τα όποια τα μετέδωσε με αριστοτεχνικό τρόπο στα βιβλία της. Ένα από τα πρώτα της μυθιστορήματα Ο Τρελαντώνης, ενέχει πολλά στοιχεία αυτοβιογραφικά, κυρίως τις ευχάριστες παιδικές αναμνήσεις, σε αντιδιαστολή με τις Πρώτες Ενθυμίσεις που σκιαγραφούν τις δυσάρεστες και δύσκολες στιγμές της ζωής της. Κάποια από τα σημαντικότερα μυθιστορήματά της είναι Τον καιρό του Βουλγαροκτόνου, Παραμύθι χωρίς όνομα, Τρελαντώνης, Μάγκας και Στα μυστικά του Βάλτου.
Με την Αγγλική κατάκτηση της Αιγύπτου, η οικογένεια Μπενάκη κατέφυγε στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Κηφισιά. Η Πηνελόπη συνεχίζει αδιάκοπα την καλλιέργεια της, η οποία διακόπτεται από τα πρώτα της ερωτικά σκιρτήματα, τα οποία ωστόσο δεν βρίσκουν σύμφωνη την οικογένεια και καταλήγουν στο κενό. Ο γάμος της νεαρής Πηνελόπης αποσκοπεί στην οικονομική ευημερία της οικογένειας και όχι σε κάποιον βαθύτερο πόθο. Επιπροσθέτως ο Μπενάκης συμμετέχει στην Τρικουπική και Βενιζελική παράταξη, οπότε οτιδήποτε αντιβαίνει τα πολιτικά και οικονομικά του συμφέροντα δεν γίνεται ευπρόσδεκτο και ματαιώνει κάθε όνειρο της Δέλτα για προσωπική ευτυχία.
Ο Γάμος
Ο γάμος πανταχού παρών στη σκέψη των γονιών της, άλλωστε συνηθιζόταν οι κοπέλες καλών οικογενειών να παντρεύονται νωρίς, παίρνει την μορφή προξενιών με εκλεκτούς νέους της εποχής. Τελικά το 1895 παντρεύεται με τον κατά 11 χρόνια μεγαλύτερό της και φαναριώτη Στέφανο Δέλτα, που εργαζόταν στις επιχειρήσεις βαμβακιού του πατέρα της Ε. Μπενάκη. Ο Στέφανος Δέλτα καλλιεργημένος και συνάμα δημοτικιστής, εμφύσησε στην σύζυγό του το πνεύμα των δημοτικιστών, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στο διάβα της. Σύντομα το ζευγάρι φέρνει στον κόσμο τρεις κόρες και η Δέλτα δίπλα του συγγράφει τα πρώτα της παιδικά μυθιστορήματά, εμφανώς επηρεασμένα από τη δημοτική και την νέα κουλτούρα.
Ως εκ τούτου με την επιρροή του συζύγου της η Δέλτα έρχεται σε επαφή με κάποιες από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της εποχής και υπέρμαχους της δημοτικής όπως, ο Αλέξανδρος Πάλλης, ο Αργύρης Εφταλιώτης, ο Πέτρος Βλαστός, ο Κωστής Παλαμάς, ο Γιάννης Ψυχάρης και ο Ίωνας Δραγούμης. Με τον τελευταίο μάλιστα ανέπτυξε και μια πλατωνική σχέση (1905-1909), πέραν της φιλικής, η όποια υπήρξε άκαρπη, κάτι που εικάζει και τον πρόωρο θάνατό της, καθώς μέχρι να αφήσει την τελευταία της πνοή γράφει και σκέφτεται για εκείνον, κρατώντας τον με αυτόν τον τρόπο ζωντανό στη θύμησή της. Αυτός ο άγονος έρωτας υπήρξε νοσηρός για την ίδια, καθώς οδήγησε τη συγγραφέα σε δύο απόπειρες αυτοκτονίας. Ακόμη, λέγεται ότι ο έρωτάς της για τον Δραγούμη ήταν τόσο ισχυρός που τον ομολόγησε μέχρι και στον σύζυγο της, ελπίζοντας να της χαρίσει την ελευθερία της, κάτι που δεν έγινε ποτέ, έπειτα από παρέμβαση των γονιών της. Το 1909 η σχέση, η οποία ήταν πάντοτε πλατωνική, λήγει και ο Δραγούμης συνάπτει σχέση με την ηθοποιό Μαρίκα Κοτοπούλη, γεγονός που την κλονίζει συναισθηματικά.
Τα πολιτικά φρονήματα
Μεταξύ άλλων η στροφή της στη συγγραφή μυθιστορημάτων με βυζαντινή θεματική αποτέλεσε σημαντικό σταυροδρόμι για εκείνη, καθώς η αλληλογραφία της με τον Γάλλο βυζαντινολόγο Γκιστάβ Σλιμπερζέ, φαίνεται να επηρέασε σημαντικά την συγγραφική της κατεύθυνση. Κάποια από αυτά τα έργα ήταν τα εξής, Για την πατρίδα και Στον καιρό του Βουλγαροκτόνου.
Πέραν όμως των συγγραφικών αναζητήσεων η Δέλτα είχε και βαθιά πολιτική άποψη και γνώμη, καθότι θαύμαζε τον Βασιλιά Κωνσταντίνο, παρά την απογοήτευσή της σχετικά με την Επανάσταση στο Γουδί, την οποία εξέφρασε στο Παραμύθι χωρίς όνομα, όπως πίστευε και στο όραμα της Μεγάλης Ιδέας που το ενδυνάμωναν οι νικηφόροι Βαλκανικοί Πόλεμοι. Τον Μάιο του 1912 γνωρίζει τον Ελευθέριο Βενιζέλο και η γνωριμία τους αυτή έμελλε να αλλάξει την πολιτική της γραμμή και έτσι από φιλοβασιλική γίνεται φιλοβενιζελική. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι με τον επί πολλών ετών πρωθυπουργό της Ελλάδος θα κρατήσει σταθερή αλληλογραφία μέχρι και τον θάνατό του το 1936.
Τέλος, σημαντική υπήρξε και η οικονομική βοήθεια που παρείχε αναφορικά με την περίθαλψη και την οικονομική ενίσχυση των προσφύγων από τη Βουλγαρία και τη Μικρά Ασία, όπως και η προσφορά της κατά την διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου, ωστόσο η είδηση της εισόδου των γερμανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα την κλόνισε ψυχικά και οδήγησε στην αυτοκτονία της στις 2 Μαΐου του 1941, σε ηλικία 67 ετών, η οποία προκλήθηκε από κατάποση δηλητηρίου. Τελευταία της επιθυμία ήταν να χαραχθεί στην πλάκα του τάφου της η λέξη «Σιωπή».
*Γράφει η Δανάη Καλογερή.
Γεννήθηκε ένα ανοιξιάτικο πρωινό του 2001 στην Αθήνα. Μεγάλωσε στα Βόρεια Προάστεια απέναντι από ένα αθλητικό κέντρο μαζί με τους γονείς της , τη γιαγιά της και το σκύλο της, Φοίβο. Αποφοίτησε από Καλλιτεχνικό σχολείο και τον προηγούμενο Σεπτέμβριο ξεκίνησε να φοιτά στο τμήμα Θεατρικών Σπουδών στην Αθήνα. Θα έλεγε κανείς ότι ήταν φυσική εξέλιξη καθώς από τότε που θυμάται τον εαυτό της υποδυόταν ρόλους που έβλεπε σε ταινίες και σειρές και καθόταν άπειρες ώρες μπροστά από έναν καθρέφτη τραγουδώντας και χορεύοντας.
