Κείμενα Ανησυχίας
Περί Αθωότητας
ή
Πέτρα και Μάρμαρο σμιλεμένο με πάθος και πνευματικότητα
Μαρτυρία
Μέρος Πρώτο
Θα πάμε πίσω στον χρόνο. Είμαστε στο έτος 2004. Λειτουργεί στην Χώρα της Κέας στην Ιουλίδα, το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Κέας που από το 2002 είχε ξεκινήσει πολιτιστικές δραστηριότητες. Μια απόφαση ζωής για μένα. Να βρω τον χώρο, να τον κτίσω, να αποφασίσω τι θα κάνω με τον χώρο αυτό, να ξεπεράσω όλα τα εμπόδια του τόπου και των ανθρώπων που μια παρόμοια ενέργεια ενεργοποιεί. Μια τεράστια εμπειρία. Το Ι993 αγόρασα τον χώρο, 1996 ανακαινίστηκε 2001 έκανα τα εγκαίνια και άρχισα να εργάζομαι και το 2002 ξεκίνησε το κέντρο.
Δεν επιθυμούσα να επιβάλλω τις δικές μου αισθητικές δημιουργώντας τον χώρο αυτόν. Σίγουρα θα είχε την σφραγίδα μου και τις επιλογές μου αλλά το πιο σίγουρο ήταν πως επιθυμούσα να αναδείξω και να εκτιμήσουν μαζί με μένα και οι επισκέπτες του Κέντρου την σύγχρονη καλλιτεχνική διάσταση του νησιού.
Ποτέ δεν ήμουν τουρίστας όταν ταξίδευα πάντα ταξίδευα για κάποιο λόγο να συμμετέχω να σπουδάσω να δουλέψω αν ανακαλύψω αλλά ποτέ ως τουρίστας και ότι αυτό σημαίνει. Γνώρισα τον κόσμο που γνώρισα πάντα με δραστηριότητες γνώσης ή έκφρασης… Έτσι και εδώ στην Κέα όταν αποφάσισα να ζήσω ήθελα να προσφέρω, να εξερευνήσω, να δημιουργήσω, να συμμετέχω, να μπω σε διαδικασίες. Πιστεύω ότι το ταξίδι αυτό ήταν από τα πιο δύσκολα, από τα πιο οδυνηρά -χωρίς να σημαίνει πως δεν έγιναν σημαντικά πράγματα- πολύ δημιουργικές διαδικασίες αφάνταστα ιδανικές στιγμές. Μία από αυτές υπήρξε η γνωριμία μου και ή έκθεση που διοργάνωσα και επιμελήθηκα στον ζωγράφο και κυρίως, γλύπτη, από την Κέα Γιώργο Χιονάτο.
Αυτή η πέτρα μιλάει για ένα άλλο κόσμο για έναν κόσμο
που πλάθετε μόνο στις καρδιές μερικών ανθρώπων
και εμφανίζεται ως έκλαμψη κάποιες φορές για να θυμίζει τον χαμένο παράδεισο.
Ένα παράδεισο που ο άνθρωπος δεν μπόρεσε ποτέ να αποδεχτεί.
”Ubi dubium ibi libertas” *
Ο Γιώργος Χιονάτος είναι καλλιτέχνης, γλύπτης κυρίως, αλλά και ζωγράφος από την Κέα.
Όταν λειτούργησε για λίγα χρόνια ενεργά και λίγα χρόνια περιστασιακά το Κέντρο Σύγχρονης Κέας που δημιούργησα και που τώρα είναι το οικογενειακό μας εργαστήρι -σπίτι, επιθυμία μου ήταν να προβάλω μαζί με σύγχρονους καλλιτέχνες το έργο καλλιτεχνών που γεννήθηκαν και έδρασαν στο νησί.
Έμαθα για τον Γιώργο και τον επισκέφτηκα στο σπίτι του κοντά στο Μυλοπόταμο.
Ήταν μια εμπειρία για μένα η συνάντηση αυτή. H επαφή μου με έναν άνθρωπο ξεχωριστό και μου γεννήθηκαν αυτόματα πολλά ερωτήματα.
Ήμουν ήδη κάποια χρόνια στην Κέα, Πρωτοπήγα Πάσχα το 1990.Είχα κάποιες λάθος ή σωστές (εννοώ αντικειμενικές ή υποκειμενικές) εντυπώσεις για τους ανθρώπους του νησιού που και όπως όλα αλλάζουν έτσι και οι άνθρωποι μεταμορφώνονται από χρόνο σε χρόνο αλλά και η σχέση μας μαζί τους.
Μοιάζει να γράφω κείμενο για τον χρόνο όμως θέλω να οδηγήσω το κείμενο αυτό σε ένα άνθρωπο και στο έργο του.
Σε εκείνη λοιπόν την συνάντηση ήρθα αντιμέτωπη με την τέχνη δοσμένη και υιοθετημένη από την ιδιαίτερη ύπαρξη του Γιώργου Χιονάτου. Αυτήν την ιδιαιτερότητα την έχω βιώσει άλλη μια φορά ακόμη, στην γνωριμία με τον ποιητή τον Λευτέρη Πούλιο.
Ή γλυκύτητα, η ηρεμία, οι σιωπές, η αποδοχή, η έκφραση και η ανάπτυξη της συζήτησης μας, η ευκολία που αντιμετώπισε όλες τις δυσκολίες μια έκθεσης του έργου του, στο Κέντρο, η ευκολία με την οποία δέχτηκε τις προτάσεις μου και η ροή που υπήρξε ανάμεσά μας χωρίς ίχνος εγωισμού, αυτοπροβολής, χωρίς δεύτερες σκέψεις. Μια αυτοδυναμία ξεπηδούσε από το έργο του και τις αποφάσεις του, στο τρόπο που έβλεπε τα πράγματα της ζωής. Μια συνάντηση με προοπτική για προχώρημα και υλοποίηση νέου έργου αλλά και η ιδέα μιας νέας αρχής για τον ίδιο που ήταν πολύ απομονωμένος πολύ μοναχικός και που έβλεπα ότι χρειαζόταν, και επιθυμούσε και ο ίδιος ένα άνοιγμα, με τους δικούς του όμως όρους επικοινωνίας. Έμοιαζε με έναν άγγελο με έναν κρυφό Διόνυσο, φερμένο στην γη που προσπαθούσε να επιβιώσει μια και βρέθηκε εδώ μαζί μας αλλά νοιώθει αμήχανος και ανελεύθερος.
Θυμάμαι του ζήτησα ένα βιογραφικό και εκείνος ανταποκρίθηκε αμέσως με ενώ τρόπο τόσο αγνό τόσο μου έδινε εμπιστοσύνη και αμεσότητα. Έβγαλε ένα στυλό και μια σελίδα από ένα σπιράλ τετράδιο και έγραψε για τον εαυτόν του δυο λόγια. Μια σελίδα και μερικές αράδες στην δεύτερη σελίδα. Το έχω το πολύτιμο αυτό χειρόγραφο κρατημένο.
Δεν θέλω να πω πως ήταν αλαφροΐσκιωτος όχι, ένας άνδρας που σμιλεύει την πέτρα όπως εκείνος δεν είναι αλαφροΐσκιωτος απλά έχει την δύναμη να αντιμετωπίσει την κοινωνία με τον τρόπο που θέλει εκείνος με οποίες φθορές και επιπτώσεις και τίμημα μπορεί αυτό να του επιστραφεί.
Έτσι ξεκίνησε η συνεργασία μας.
Τον Ρώτησα-
Μαρία: Γιώργο θα έρχεσαι στην Χώρα για την έκθεση;
Γιώργος: Ναι θα έρχομαι κάθε μέρα, θα έρθω και στα εγκαίνια.
Μαρία: θα σου στέλνω ταξί να σε φέρνει Γιώργο.
Γιώργος: Θα έρχομαι μόνος δεν θέλω ταξί.
Ό, τι έλεγε το εννοούσε ο Γιώργος Δεν είχε δεύτερη κουβέντα και επίσης ό,τι δεν του άρεσε απλά δεν το έκανε. Βέβαια το θέμα είναι πόσο μπορεί να σεβαστεί γενικά ‘ο άνθρωπος’ την γνώμη και την θέση ενός άλλου διαφορετικού ανθρώπου.
Μετά έμαθα αφού είχε αρχίσει η έκθεση και καθώς ερχόταν κάθε μέρα πλην εξαιρέσεων πολύ λίγων, πως ερχόταν από τον Μυλόποταμο στην Χώρα με τα πόδια. Όποιος γνωρίζει λίγο το νησί γνωρίζει την δυσκολία της διαδρομής αυτής. Όμως για τον Γιώργο δεν ήταν τίποτα. Ήξερε το νησί του, το είχε μάθει ψάχνοντας να βρίσκει και να ξεκολλά τις πέτρες και πάνω τους να υφαίνει τα όνειρά του.
Μια μέρα που ήρθε τον είδα πολύ ιδρωμένο – η έκθεση ήταν Αύγουστος- τον κοίταξα με απορία, είχα υποπτευθεί πως ερχόταν με τα πόδια αλλά διακριτικά δεν τον ρώτησα έτσι ο ίδιος εκείνη την ημέρα μου το είπε έρχομαι με τα πόδια έτσι απλά χωρίς σχόλια. Αυτό εκτιμούσα στον Γιώργο. Μιλούσε απλά κατευθείαν στην ουσία χωρίς επίθετα και περιγραφές. Όλα τα άλλα αποτυπωνόντουσαν στο έργο του.
Ο Γιώργος ερχόταν στην έκθεση, καθόμασταν στο γραφείο και μιλούσαμε και σιγά σιγά ανοιγότανε. Πολύ κοινωνικός με τους επισκέπτες της έκθεσης του. Ευγενικός καταδεχτικός χαμογελαστός έτοιμος να μιλήσει, χαιρόταν τις κουβέντες των επισκεπτών το έβλεπες στο βλέμμα του πως περιεργαζόταν τους επισκέπτες, και στην όλη έκφραση του προσώπου του.
Η έκθεση του Γιώργου δεν ήταν απλό θέμα. Τα έργα του βαριά ‘όλα πέτρα και μάρμαρο χρειάστηκαν πολλές διαδρομές με τα ταξί και μεταφορές των έργων στο Κέντρο και μετά στο τέλος της έκθεσης πάλι πίσω τα έργα.
Από την έκθεση αυτή κράτησα και εγώ μια μικρή συλλογή.
Θυμάμαι είχε έρθει να δει την έκθεση ο Αλέκος Φασιανός. Είπαμε διάφορα εκείνη την φορά. Το άρεσε ο χώρος του Κέντρου. Είπε ακριβώς αυτολεξεί. Έχεις τον πιο όμορφο χώρο στο αιγαίο για έκθεση τέχνης. Στο μέγεθος στο χώρο που το στην διαμόρφωση στην επιλογή της Χώρας. Για το έργο του Γιώργου είχε πει πως πολύ καλή επιλογή και πολύ καλά λόγια αλλά πως είχα πολύ αναβιβασμένες τις τιμές των έργων του. Όμως εγώ δεν το πιστεύω. Πιστεύω στο έργο του Γιώργου πως έχεις μεγάλη άξια όχι μόνο για το ίδιο το έργο, αλλά γιατί περιέχει την ενέργεια και τη ψυχή ενός αθώου. Εξ άλλου η αξία ενός έργου την δίνουν όσοι εκτιμούν ένα έργο όλα είναι υποκειμενικά.
Είχαμε κάνει συζητήσεις για την έκθεση στην Αθήνα με τον Γιώργο Θα αναλαμβάναμε την φιλοξενία του και την προώθηση του έργου του αλλά κυρίως θα ερχόταν επαφή με έναν άλλο κόσμο. Ήθελε την αλλαγή.
Όμως για λόγους που δεν γνωρίζω και που δεν είναι σκοπός μου να γνωρίζω όλο αυτό έμεινε σχεδίασμα.
Μακάρι τα άτομα να είχαν περισσότερη δύναμη από τοις μάζες από τις μικρές κοινότητες από τις μικρές κοινωνίες. Δυστυχώς η ύπαρξη, η έκφραση και η δράση του ατόμου έχει μείνει ένα ουτοπικό σχεδίασμα που ποτέ δεν υλοποιήθηκε χωρίς πολύ μεγάλες θυσίες και πολύ λίγη αποτελεσματικότητα.
Ο Γιώργος, το έργο του, το βλέμμα του και η ζωή του, για μένα είναι πάντα στις σκέψεις μου και είναι ένας από τους πολύ συγκεκριμένους λόγους που με κράτησαν στο νησί παρόλες τις δυσκολίες που συνάντησα και συναντώ στην παραμονή μου.
Αυτές τις μέρες της περισυλλογής θυμάμαι ανθρώπους που βαθιά τους εκτιμώ. Ο Γιώργος Χιονάτος γλύπτης από την Τζιά. Αφιέρωμα που το αποφάσισα το επιμελήθηκα και το ολοκλήρωσα και που το θυμάμαι με υπερηφάνεια, τότε στον χώρο μου.
Επίλογος.
Δεν θέλω να πω πως οι καλλιτέχνες πρέπει να είναι πολύ ιδιαίτερα άτομα, που είναι, αλλά να τονίσω πως κάποιοι καλλιτέχνες είναι πολύ διαφορετικοί από τον κοινό νου και πως έχουν μια διαφορετική λειτουργία του νευρικού τους συστήματος και πως οι άνθρωποι αυτοί μας θυμίζουν τι σημαίνει η γνήσια διαφορετικότητά και η πολυδιάστατη στην φύση.
* όπου υπάρχει αμφιβολία υπάρχει ελευθερία
Ένας Αθώος.
Ο Γιώργος Χιονάτος φωτογραφημένος από μένα την εποχή της έκθεσης του, στον χώρο μου, στο προσωπικό μου εργαστήρι στην Κέα.
Ο πάνω χώρος του εργαστηρίου, διαμορφωμένος για την έκθεση του Γιώργου Χιονάτου.
https://ologramma.art/paradosi-simainei-fos-kai-dimioyrgia/
https://www.youtube.com/watch?v=AlYLnjwVTb
Τέλος Πρώτου Μέρους.
Συνεχίζεται.
Η Μαρία Πανούτσου γεννήθηκε στην Αθήνα και υπηρετεί το θέατρο και την ποίηση από το 1979. Σπούδασε μουσική, χορό, θέατρο, ζωγραφική και φωτογραφία στην Ελλάδα, Αγγλία, Πολωνία. Έχει ταξιδεύσει για σπουδές και για συμμετοχή σε Διεθνή Φεστιβάλ θεάτρου, με το Θέατρο Τομή, στην Αγγλία, Σκωτία, Ρουμανία, Γεωργία, Γερμανία, Γαλλία, Πολωνία, Ιταλία, Κύπρο. Έζησε στην παιδική της ηλικία στο Ιράκ, στην Κύπρο και στο Λίβανο. Ξεκίνησε πολύ μικρή το χορό και το θέατρο και με την πρώτη της σκηνοθετική δουλειά βραβεύτηκε με πέντε βραβεία στο Φεστιβάλ Ιθάκης. Σκηνοθεσίας, καλύτερης παράστασης, καλύτερης παρουσίασης νεοελληνικού έργου, βραβείο γυναικείου ρόλου και έπαινος ανδρικού.
Τώρα ζει, εργάζεται και μοιράζεται την ζωή της μεταξύ Αθήνας, Κέας και Λονδίνου. Είναι απόφοιτος του Έκτου Γυμνασίου Θηλαίων. Διπλωματούχος της Σχολής Κλασσικού χορού Ε. Ζουρούδη. Διπλωματούχος της Επαγγελματικής σχολής Θεάτρου Αθηνών Έχει σπουδάσει στο GROTOWSKI LABORATORIUM στο Βρότσλαβ της Πολωνίας. Τελειόφοιτος του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών.
Σπούδασε στο Open University of London Humanities – Ανθρωπιστικές σπουδές, και συμπλήρωσε την μελέτη της για την Αρχαία Ελληνική Τραγωδία με την παρακολούθηση: Αθηναϊκή Δημοκρατία, 5ος αιώνας, στο Open University of London.
Παράλληλα με το θέατρο και την τέχνη η Μαρία Πανούτσου έχει εκδώσει 3 ποιητικές συλλογές, «ΚΑΛΕΣΜΑΤΑ», «SALUADER» και «ΠΕΡΠΑΤΩΝΤΑΣ ΣΤΟ ΔΑΚΤΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΟΝΟΥ ή ΟΙ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΙΣ ΕΝΟΣΑΝΔΡΑ ΑΠΟ ΤΟ CITY» που έχουν εξαντληθεί και ετοιμάζει την έκδοση της νέας ποιητικής συλλογής με τίτλο «Η ΠΟΛΗ».
Μελέτησε Ζωγραφική και Αγιογραφία με τον ζωγράφο Δ. Πάλμα, και Κεραμική με τον γλύπτη Ν. Σκλαβενίτη. Ζωγραφίζει από το 1982 και χρησιμοποιεί ποικίλα υλικά για τον σκοπό αυτόν. Δουλεύει τον πηλό κατασκευάζοντας έργα αποκλειστικά με το χέρι και όχι με τον τροχό. Με την Φωτογραφία και τις αρχές της κινηματογραφικής τέχνης, ασχολήθηκε την περίοδο 1980-90 όπου έγινε δεκτή και στο International Film school of London.
Επίσης στο θέατρο παρουσιάζει θεατρικές παραγωγές όταν έχει να πει κάτι που την απασχολεί πολύ. Μελετά το ανέβασμα έργου του Σταμάτη Πολενάκη και του κύπριου ποιητή, Ανδρέα Τιμοθέου… Τελευταία θεατρική δουλειά της, 2015 με την παράσταση «Άσπρο Φως Ιστορίες έρωτα και αναρχίας» στο θέατρο Ειλισσός.
